انواع سوالات تحقیق در پایان نامه نویسی

سؤالات یا فرضیه های تحقیق از اجزای مهم رساله و پایان نامه هستند. اگر سؤالات یا فرضیه های تحقیق از یک چارچوب نظری استخراج شوند، تبدیل به نقشه راهنمای مطالعه می شوند.

اساساً، سؤالات یا فرضیه های تحقیق باید مستقیماً از چارچوب های نظری پیشین به دست آیند و سؤالاتی مطرح شوند که قبلاً به آنها پرداخت نشده باشد یا در ادبیات و نوشته های قبلی بدون پاسخ باقی مانده باشند.

اعضای کمیته پایان نامه باید قادر به درک این نکته باشند که چارچوب نظری شما چگونه به سؤالات تحقیق (و به تبع آن و در صورت لزوم، به فرضیه های تحقیق) منتهی می شود.

اعضای کمیته پایان نامه باید بتوانند به آسانی به وسیله خواندن سؤالات یا فرضیه های تحقیق به میزان زیادی درباره تحقیق شما آگاهی پیدا کنند.

برای مثال، اعضای کمیته باید قادر به شناسایی متغیرهای مستقل و وابسته باشند؛ بدانند که آیا محوریت و کانون توجه تحقیق شما توصیفی، رابطه ای یا تفاوت سنجی است؛ چه نوع تحلیلی برای بررسی هر کدام از سؤالات یا فرضیه های تحقیق به کار برده خواهد شد؛ اندازه نمونه مورد نیاز که بتواند سؤالات یا فرضیه های تحقیق را به طور مناسب بیازماید چقدر خواهد بود؛ چه ادبیاتی باید مورد بررسی و مرور قرار گیرد، و مؤلفه های بحث و نتیجه گیری را پیش بینی نماید.

همان طور که قبلاً گفته شد، مطالعات کیفی ممکن است به وسیله یک چارچوب نظری یا معرفت شناختی شکل بگیرد، اما فرضیه های رسمی نوعاً برای تدوین تحقیق، مورد استفاده قرار نمی گیرند (Gall et al., 2007).

به علاوه، در برخی از روش های کیفی، مطالعات می توانند طوری طراحی شوند که در ابتدا داده ها جمع آوری شوند و سپس یک نظریه از آن داده ها استخراج گردد (denzin & Lincoln. 2005; Glaser, 1978).

در اینجا به انواع سؤالات تحقیق می پردازیم که در هر دو روش کمی و کیفی، مورد استفاده قرار می گیرد.

انواع سؤالات تحقیق :

به لحاظ فنی، یک سؤال تحقیق، در روش کیفی، روابط بین و میان متغیرها را جست و جو می کند (Heppner & Heppner, 2004; Heppner, Kivlighan,& Wampold, 1999).

برای مثال، یک سؤال تحقیق می تواند به این صورت باشد:

آیا بین سودمندی گروهی معلمان در یک مدرسه و موفقیت تحصیلی دانش آموزان آن مدرسه رابطه ای وجود دارد؟

درِو (1980) سه طبقه بندی کلی از سؤالات تحقیق را شناسایی نموده است که عبارتند از: توصیفی، رابطه ای و تفاوتی.

سؤالات توصیفی :

سؤالات توصیفی درباره شباهت و هم سانی پدیده ها می پرسند.

با داشتن سؤالات توصیفی، محققان اطلاعات را از طریق مصاحبه ها، پرسشنامه ها، مشاهده یا تحلیل اسناد و مدارک جمع آوری می کنند.

چنین سؤالاتی می توانند ذاتاً کمی یا کیفی باشند.

به ندرت سؤالات توصیفی را در تحقیقات تجربی به کار می برند.

مثالی از یک سؤال توصیفی می تواند این گونه باشد:

زمانی که اکثراً سفید پوست ها در دانشکده یا دانشگاه حضور دارند، دانشجویان اقلیت قومی نژادی از چه فرآیندهای مقابله در برابر محرک های تنش زا فرهنگ پذیری استفاده می کنند؟

چنین سؤالی می تواند با استفاده از یک روش کیفی و یا کمی مورد بررسی قرار گیرد.

برای آگاهی بیشتر رساله دکتری کریتون (2006) را مشاهده کنید.

سؤالات رابطه ای :

سؤالات رابطه ای میزان ارتباط بین دو یا چند متغیر را با یکدیگر بررسی می کند.

در انواع مطالعات همبستگی بین متغیرها، چنین سؤالاتی مطرح می شود.

اگر چه این گونه سؤالات، کانون توجه اصلی پایان نامه کریتون نیست، اما مثالی از یک سؤال رابطه ای موضوع مورد مطالعه وی این گونه بود: آیا بین محرک های تنش زای فرهنگ پذیری و فشار روانی حضور دانشجویان اقلیت قومی نژادی در دانشکده یا دانشگاهی که اکثراً سفیدپوستان در آن حضور دارند، رابطه ای وجود دارد؟

سؤالات تفاوتی :

سؤالات تفاوتی [ تفاوت سنجی ] این نکته را بررسی می کند که آیا بین یا درون گروه ها یا شرکت کنندگان، تفاوت هایی وجود دارد.

ویژگی اصلی سؤالات تفاوتی، داشتن حالت مقایسه ای است.

چنین سؤالاتی می توانند ماهیتاً کمی یا کیفی باشند.

باز هم اگر چه سؤالات تفاوتی در کانون توجه اصلی پایان نامه کریتون نبود، اما در بخشی از تحقیق او وجود داشت.

مثالی از یک سؤال تفاوتی با موضوع قبلی چنین خواهد بود:

آیا از نظر محرک های تنش زای فرهنگ پذیری برای دانشجویان اقلیت قومی نژادی در دانشکده یا دانشگاهی که اکثراً سفیدپوستان در آن حضور دارند در مقایسه با آن دسته از دانشجویان اقلیت قومی نژادی که در دانشکده یا دانشگاه شهری یا فرهنگ متفاوت حضور دارند، تفاوت هایی وجود دارد؟

این سؤال می تواند با استفاده از یک روش کمی یا کیفی مورد آزمون قرار گیرد.

اکنون باید توضیح دهید که قصد طرح چه نوع سؤالی را دارید: سؤال توصیفی، رابطه ای یا تفاوتی.

سؤال را بنویسید.

از بابت درستی شکل سؤال نگران نباشید.

نوع سؤالات تحقیق را تشخیص دهید.

امکان دارد هر سه نوع سؤال تحقیق را که در رساله یا پایان نامه قبلی مورد توجه قرار گرفت، داشته باشید.

نوشتن سؤالات تحقیق برای رساله (پایان نامه) یک فرآیند خطی نیست؛ بلکه یک فرآیند تکراری است.

به مرور که نسبت به موضوع تحقیق آشناتر می شوید، قادر خواهید بود سؤالات تحقیق شفاف، دقیق و معناداری را بنویسید.

رسیدن به سؤالات پژوهشی که واقعاً شفاف و دقیق باشد مستلزم چندین بار بازنویسی است.

به علاوه، انواع مختلفی از سؤالات تحقیق، مستلزم انواع مختلفی از طرح های تحقیق و انواع مختلفی از روش های گردآوری و تحلیل داده ها می باشد.