«حفاریهای علمی و اكتشافات پیراباستان‌شناسی نقشی اساسی در كشف آثار نگارگری ایرانی پیش از اسلام در آسیای میانه بازی كرده‌اند.
جزئیات بیشتر در ادامه مطلب + دانلود فایل مقاله
منابع:
دارد
نوع فایل:
Word قابل ویرایش
تعداد صفحه:
39 صفحه
کد:
220 mt
«حفاریهای علمی و اكتشافات پیراباستان‌شناسی نقشی اساسی در كشف آثار نگارگری ایرانی پیش از اسلام در آسیای میانه بازی كرده‌اند. این اكتشافات عمدتاً در حوضه رود تاریم صورت گرفته است؛ گودی عظیم و عمیق شمال تبت و هندوكش كه عمدتاً بیابان است و كاروانهای جاده ابریشم عهد باستان و سده‌های میانه و زائران بودایی چینی، سر راه خود به اماكن مقدس هند از آن گذر می‌كردند. معروف‌ترین محلهای باستانی در بخش چینی آسیای میانه، یعنی سین‌كیانگ قرار دارند، كه هنوز هم ایغورهای ترك‌زبان عمده جمعیت آن را تشكیل می‌دهند. به اینها محلهای بودایی افغانستان كه مشهورترین آنها در بامیان است و دورتر از آن مغاره‌های باشكوه بودایی در اجانتای هند را نیز می‌باید اضافه كرد.
هنوز هم در تمام این محل¬های باستانی هزاران نگاره‌دیوارهای دیرها، زنهارگاهها، پرسشتگاهها و مهمان‌سراهای بازرگانان و زائران را پوشانده است. كتابهایی نیز پیدا شده كه اغلب آسیب دیده و بعضاً مصور است. بسیاری قطعات كه هیئتهای اعزامی آلبرت فن له كوك، ای. گرون ودل، سر اورل استاین، سرگئی اولدنبورگ و پل پلیو همراه آوردند در موزه‌های برلین (جایی كه بسیاری از آنها طی جنگ نابود شد)، دهلی، لندن سن پترزبورگ و پاریس (موزه گیمه و كتابخانه ملی فرانسه) یافت می‌شود. بیشتر نقاشیهایی كه هنوز در محل خود قرار دارند در محلهای باستانی است كه دسترسی به آنها دشوار است مثل قزل، كوچه، بشیك لیك، خوچو، میران، دندان اویلیك و نیز دون هوانگ در خود چین. انتساب همه این نگاره‌ها یا حتی بیشتر آنها به نقاشان ایرانی صحیح نیست. حامیان محلی، معمولاً اعضای خاندانهای ترك حاكم یا بازرگانانی كه از منطقه گذر می‌كردند و برخی از آنها ایرانی بوده‌اند بانی اجرای این دیوارنگاره‌ها بودند كه شدیداً تحت تاثیر هنر دودمان تانگ (618-907م/204هـ .ق پنجم هـ .ق) در چین قرار داشت. به هر حال اهمیت این هنر كه در فراسوی نواحی پیدا شده كه ایرانی بودن آنها محرز است برای نقاشی ایرانی، به دو دلیل قابل درك است. یكی اینكه به احتمال زیاد این دیوارنگاره‌ها بخشی از خاطره جمعی آن مردمان محلی و مسافرانی بوده كه حسب زبان یا فرهنگ ایرانی شمرده می‌شدند و به عبور از این نقاط می‌پرداختند؛ اگر چه سازوكار این خاطره و آگاهانه یا غیرآگاهانه بودن آن كمتر فهمیده شده است. دلیل دوم این كه دوران عظمت این هنر بودایی، یعنی در فاصله میان قرنهای ششم تا نهم میلادی (یكم هـ .ق ـ سوم هـ .ق) منطبق است با شكوفایی یك هنر واقعاً ایرانی، یعنی نگارگری سعدی در بخش غربی آسیای میانه.
نگاره‌های سغدی در پی یك رشته حفاریهای چشمگیر در شوروی [سابق] كشف شد كه شهرها یا محله‌هایی چون بالالیخ تپه، فراشاه، افراسیاب، سمرقند كهن و مهمتر از همه پنجی كنت را از زیر خاك درآورد. تصویر (4-4).حفاری در پنجی كنت كه اینك شكل بین‌المللی به خود گرفته ادامه دارد و مهم‌ترین نقاشیها كه پیش از 1988 م بیرون كشیده شده به موزه آرمتیاژ در سن پترزبورگ منتقل شده‌اند. بیشتر نقاشیهای پنجی‌كنت به قرنهای ششم یا هشتم م تعلق دارند. قدیمی‌ترین قطعات، مربوط به قرنهای دوم و چهارم م (چهارم و دوم هـ .ق) در خوارزم در جنوب دریای خزر و در منطقه باكتریان تاجیكستان (خال چاپان، دالورزین تپه) كشف شده‌اند. این حفاریهای گوناگون تاریخ‌نگارگری ایرانی را یكسره تغییر داده است و اهمیت آنها برای تاریخ نگارگری ایرانی با اهمیت پمپی برای تاریخ نقاشی روم قابل مقایسه است» (گرابر،1383، 84).
