طرح های آزمایشی به چهار دسته ی کلی قابل تقسیم بندی هستند: 1- طرح های پیش آزمایشی؛ 2- طرح های آزمایشی واقعی؛ 3- طرح های شبه آزمایشی و 4- طرح های آزمایشی آماری.
تقسیم بندی طرح های آزمایشی
طرح های آزمایشی به چهار دسته ی کلی قابل تقسیم بندی هستند: 1- طرح های پیش آزمایشی؛ 2- طرح های آزمایشی واقعی؛ 3- طرح های شبه آزمایشی و 4- طرح های آزمایشی آماری.
طرح های پیش آزمایشی:
در طرح های پیش آزمایشی گمارش آزمودنی ها به شکل تصادفی به گروه ها انجام نمی شوند.
طرح های تک گروهی، طرح تک گروهی پیش آزمون – پس آزمون و طرح گروه های مقایسه ای ایسنا از جمله طرح های پیش آزمایشی محسوب می شوند.
طرح های آزمایشی واقعی:
در طرح های آزمایشی واقعی، از گروه گواه و آزمایش استفاده می شود و آزمودنی ها به صورت تصادفی به گروه ها گمارده می شوند.
طرح های پیش آزمون – پس آزمون با گروه گواه، طرح پس آزمون با گروه منترل و طرح چهار گروهی سالمون به عنوان طرح های آزمایشی واقعی به حساب می آیند.
طرح های شبه آزمایشی:
طرح های شبه آزمایشی از طرح های آزمایشی محض واقع بینانه تر هستند، اما به هر حال، گمارش غیر تصادفی آزمودنی ها از نکات ضعف این طرح ها محسوب می شوند.
طرح سری های زمانی: طرح سری های زمانی طرحی است که در آن چندین پیش آزمون و چندین آزمون اجرا می شود و به عنوان یک طرح شبه آزمایشی تلقی می شوند.
همچنین، طرح گروه های نابرابر با گروه کنترل نیز یک طرح شبه آزمایشی محسوب می شود.
طرح های آزمایشی آماری:
این طرح ها طوری طراحی شده اند که اثر متغیرهای مزاحم را با شیوه های آماری کنترل می کنند.
این طرح ها شامل طرح تصادفی شده ی کامل، طرح بلوک های تصادفی، طرح مربع لاتین و طرح های عاملی می باشند.