تعریف روش تحقیق زمینه یابی در پایان نامه نویسی ارشد روانشناسی و علوم تربیتی برای هر پژوهشگری که این روش را انتخاب می کند بحث مفیدی است.
تمام طرح های تحقیقاتی زمینه یابی می توانند براساس ویژگی های طرح های سه گانۀ خود (مطالعۀ روند ـ مطالعۀ گروه های بزرگ و مطالعۀ گروه های منتخب) طبقه بندی شوند.
به عبارت دیگر طرح های اساسی را می توان مطابق با هدف و نیاز محقق تغییر داد. در این قسمت تغییر شکل های لازم در طرح های تحقیق مورد بحث و بررسی قرار می گیرد:
1ـ نمونه های موازی:
گاهی اوقات یک مسأله تحقیقی به بیش از یک جامعه تعلق می گیرد.
مثلاً پژوهشگری ممکن است علاقه مند باشد که نگرش دانشجویان را در مورد مدیریت دانشکده مورد مطالعه قرار دهد اما هم زمان با اجرای این پژوهش علاقه داشته باشد که نظر اعضای هیأت علمی و کادر اداری را هم مورد اندازه گیری قرار دهد.
در این جا محقق از هر دو جامعه نمونه جداگانه ای انتخاب می کند و نگرش آن ها را مورد اندازه گیری قرار می دهد و سپس نتایج را مقایسه می کند.
2ـ مطالعات مکمل:
هنگامی که اطلاعات دربارل محیط پیرامون یک فرد جمع آوری می شود و از آن به منظور توصیف فرد استفاده می شود آن را مطالعات مکمل می گویند. برای مثال اطلاعات جمع آوری شده در مثال نمونه های موازی می تواند به توصیف دانشجویان به کاربرد شود.
در یک مطالعه می توان یک دانشجو را بتوان این که پدر لیبرال و مادر پیرو دارد توصیف کرد که این اطلاعات پایه ای برای بررسی نگرش او در نظر گرفته می شوند.