به میزانی که بتوان نتایج یک پژوهش آزمایشی را به موقعیت های دیگر تعمیم داد، آن پژوهش از اعتبار بیرونی برخوردار است. ممکن است یک پژوهش به دلیل اعمال کنترل شدید متغیرهای مزاحم، از اعتبار درونی بالایی برخوردار شود ولی در تعمیم نتایج به محیط طبیعی ضعیف باشد.

اعتبار بیرونی

برقراری تناسب میان اعتبار درونی و بیرونی از اهمیت برخوردار است.

اگر یک پژوهش ویژه ی ، جنس، سن، طبقه و افرادی با مدرک تحصیلی خاص باشد، چگونه می توان نتایج این پژوهش را به جامعه ی گسترده ای تعمیم داد؟

به طور مثال، معادله ی رگرسیونی که از کارگران حادثه دیده و حادثه ندیده، در یک شرکت صنعتی به دست آمد، قابل تعمیم در همان شرکت و یا شرکت های مشابه است.

عموماً پژوهش های مهم باید به نحوی تنظیم شوند که سطح تعمیم پذیری قابل قبولی داشته باشند.

به هر حال، آن چه که انجام یک پژوهش را ضروری می کند، امید به تعمیم پذیری آن است.

هنگامی که پژوهشگر قصد دارد نتایج پژوهش را به جامعه ی اصلی تعمیم دهد، باید درجه ی شباهت میان نمونه ی پژوهش را با جامعه ی اصلی بررسی کند.

اصولاً یک ارزیابی نظری، منصفانه و گروهی می تواند نسبت به تعمیم نتایج پژوهش به جامعه ی بزرگ تر تصمیم گیری بکند.

بنابراین، تعمیم نتایج متأثر از جامعه ی پژوهش و میزان تعاملی است که مداخله ی آزمایشی با ویژگی های شخصیتی آزمودنی ها به وجود می آورد.

تعامل میان مداخله ی آزمایشی با ویژگی های شخصیتی، اعتبار آزمون های روانی و نتایج پژوهش ها را شدیداً تحت تأثیر قرار می دهد.

به طور مثال، آزمون های روانی که برای پیش بینی متغیر ملاک (موفقیت، خشنودی شغلی و ...) طراحی می شوند، در سطوح گوناگون متغیرهای دیگر مانند انگیزه، طبقه ی اجتماعی، برون گرایی و ... ممکن است نتایج گوناگونی نشان دهند.

بروز نتایج گوناگون در سطوح متغیرهای دیگر، آشکارا اثر تعاملی را نمایش داده و تعمیم پذیری یافته های پژوهشی را محدود می کند.

جهت گیری پژوهش ها به سمت بررسی اثرات تعاملی میان متغیرها، چشم انداز نوید بخش اما، پیچیده ای جهت درک بهتر پدیده های انسانی فراهم کرده است.

عوامل مؤثر بر اعتبار بیرونی

1- توضیح دقیق مداخله ی آزمایشی مداخله ی آزمایشی باید به شکلی دقیق، روشن، مانع و جامع تعریف شود که هر کس دیگر بتواند آن مداخله را در پژوهش بعدی به کار گیرد.

تعاریف عملیاتی، مفهومی و به ویژه تعریف رفتاری مداخله ی آزمایشی می تواند ماهیت اصلی مداخله را برای همگان آشکار کند.

یکی از نکات اساسی پیرامون مداخله ی آزمایشی مدت زمانی است که آزمودنی ها برای اثر پذیری از مداخله باید در معرض آن قرار بگیرند.

به عبارت دیگر، تشخیص مدت زمانی که برای اِعمال و اثر گذاری مداخله ی آزمایشی لازم است، امر مهمی در پژوهش آزمایشی محسوب می شود.

اغلب پژوهشگران مبتدی در اِعمال به اندازه ی مداخله ی آزمایشی در گروه آزمایش تصمیم مقتضی اتخاذ نمی کنند.

یک مداخله ی آزمایش ممکن است اثر خود را در متغیر وابسته طی دو هفته نشان دهد، در صورتی که مداخله ی دیگر ممکن است برای ایجاد تغییر در یک متغیر وابسته، به زمان بیشتری نیاز داشته باشد.

به طور مثال، آموزش هوش هیجانی و یا تغییرات شناختی به مداخله های مؤثر و طولانی مدتی نیاز دارند، در حالی که برای کاهش کلسترول با مصرف چای سبز به وقت کمتری نیاز است.

 

2- تداخل مداخله های آزمایشی چندگانه اِعمال مداخله های گوناگون بر یک گروه و سنجش متغیر وابسته بعد از هر مدخله ی آزمایشی، امکان تداخل اثرات متغیرهای مستقل را به وجود می آورد.

به طور مثال، برای مطالعه ی کاهش اضطراب نمی توان سه روش درمانی روان کاوی، شناخت درمانی و رفتار درمانی را بر یک گروه مطالعه کرد.

 

3- پدیده ی هاثورن اگر عملکرد افراد در گروه آزمایش از توجه و احترامی که به آن ها می شود و یا از بدیع بودن موقعیت آزمایش متأثر گردد و یا آگاهی از فرضیه ی پژوهش و مساعدت به پژوهشگر ناشی شود، اصطلاحاً به آن پدیده ی هاثورن گفته می شود.

بسیاری از بیماران اظهار می کنند به هنگام ورود به مطب پزشک، حال عمومی آن ها بهتر و نشانه های بیماری آن ها فروکش می کند.

به عبارت دیگر، بدون اِعمال مداخله ی پژشکی، حال عمومی بیمار بهتر می شود.

در چنین شرایطی، نمی توان بهبود حال بیمار را به طبابت پزشک نسبت داد. پدیده ی هاثورن تلویحات نظری فراوانی دارد که در سازمان های صنعتی از آن بهره گیری می شود.

 

4- آثار تازگی و اختلال ممکن است یک مداخله ی آزمایشی با ایجاد یک فضای نو، اثر مطلوبی در آزمودنی ها بر جا گذارد.

بنابراین، اگر درجه ی جذابیت و نو بودن موقعیت، اثر مضاعفی بر مداخله ی آزمایشی به وجود آورد، تعمیم نتایج در موقعیت های دیگری امکان پذیر نخواهد بود.

و بر عکس، اگر آزمودنی ها برای دریافت مدخله ی آزمایشی مثلاً (آموزش هوش هیجانی) راه بسیاری بپیمایند یا با مشکلات گوناگونی مواجه شوند، در روند اثر گذاری مداخله ی آزمایشی اختلال ایجاد خواهد شد.

 

5- اثر آزمایش گر یک آزماینده ی مهرمان، تندخو، گمنام و یا مشهور اثرات گوناگونی بر آزمودنی ها ایجاد می کند.

بنابراین، اگر قرار است که نمره ی متغیر وابسته را به مداخله نسبت دهیم، باید اثر آزمایش گر کنترل شود.

ناآگاهی مضاعف یا آزمایش دوسوکور که در آن شخص دیگری از جانب پژوهش گر به اِعمال مداخله می پردازد و خود او نیز نمی داند که کدام روش مؤثرتر است، به نحو مطلوبی اثر آزمایش گر را مهار می کند.

 

6- حساسیت ناشی از پیش آزمون تعامل میان پیش آزمون با مداخله ی آزمایشی از جمله نکات مهم اعتبار بیرونی محسوب می شود.

هنگامی میان پیش آزمون و مداخله ی آزمایشی تعامل رخ می دهد که میان پیش آزمون و نمره ی مازاد رابطه ی معنی داری حاصل شود.

منظور از نمره ی مازاد تفاضل میان پیش آزمون و پس آزمون است.

اگر تمام آزمودنی ها به یک اندازه در پس آزمون رشد نمره در متغیر وابسته داشته باشند، تعاملی رخ نمی دهد.

اما اگر عده ای از آزمودنی ها بیش از دیگران از مداخله ی آزمایشی اثر بپذیرند، تعامل مداخله ی آزمایش با آمادگی اولیه ی آزمودنی ها پیش می آید.

هر چند روش های آماری وجود دارد که می توانند اثر این تعامل را بررسی کنند، اما متأسفانه کمتر پژوهشی را می توان یافت که در آن تعامل میان پیش آزمون و آزمودنی ها بررسی شده باشد.

هنگام بررسی آماری طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه گواه، نحوه ی محاسبه ی اثر تعاملی مذکور بررسی خواهد شد.

 

7- حساسیت ناشی از پس آزمون اگر میان محتوای پرسش های ابزار اندازه گیری در پس آزمون با محتوای دوره ی آموزشی مشابهتی وجود داشته باشد، سو گیری در نمره های پس آزمون رخ می دهد.

به طور مثال، اگر در دوره ی روان درمانی نحوه ی کنترل ترس بیمارگونه از سگ را آموزش داده باشیم و سپس در پس آزمون میزان ترس از سگ، یکی از پرسش های آزمون باشد، سو گیری رخ می دهد.

 

8- تعامل رویدادهای زندگی و مداخله ی آزمایشی رویکردهای جدید آموزشی یا درمانی ممکن است انگیزش زیادی در آموزش دهندگان ایجاد کنند اما، به مرور زمان و با کاهش انگیزه، اثر رویکردهای درمانی و آموزشی زایل می شود.

بنابراین، تعمیم یافته های پژوهش به موقعیت های آموزشی در فرصت های دیگر (آینده) امکان پذیر نخواهد بود.

به طور مثال، هنگامی رویکرد روانکاوی فروید ذهن هر درمان گر و بیماری را به خود مشغول می داشت، اما آیا اکنون کسی به فکر بررسی اثر درمانی روانکاوی از نوع کاملاً فرویدی می افتد؟

 

9- اندازه گیری متغیر وابسته گاهی اوقات اندازه گیری متغیر وابسته یک جز اختصاصی از مداخله ی آزمایش است.

به طور مثال، ماهیت مداخله ی آزمایشی روان درمانی بینشی برای رفع ترس های مرضی است، اما اگر سنجش متغیر وابسته فقط بخش محدودی از ترس های مرضی را تحت پوشش قرار دهد، اندازه گیری متغیر وابسته به درستی انجام نگرفته است.

در شرایطی که میان گستره ی حوزه ی مداخله ی آزمایشی و ابزار اندازه گیری تفاوت وجود دارد، نمی توان انتظار تعمیم یافته های پژوهش را داشت.

 

10- تعامل آثار زمان اندازه گیری و مداخله ی آزمایشی معمولاً بعد از مداخله ی آزمایشی پس آزمون بر روی آزمودنی ها اجرا می شود.

اگر اثر مداخله ی آزمایشی در پس آزمون و پس آزمونی که به عنوان پیگیری (Follow Up) از آن یاد می کنند، متفاوت باشد، تعامل زمان اندازه گیری و اعمال آزمایش پیش می آید.

با گذشت زمان، اثر مداخله ی آزمایشی ممکن است پابرجا بماند، زایل شود و یا حتی در یک برهه از زمان افزایش یابد.

برای دریافت متن کامل این مقاله آموزشی بسته آموزش تحلیل آماری با spss را تهیه کنید:

شما با این بسته می توانید تحلیل آماری با spss و amos را کامل و آسان بیاموزید

و قطعا قادر می شوید کارهای آماری را حودتان انجام دهید

چگونه؟

بسته آموزشی تجزیه تحلیل آماری با SPSS و AMOS

از صفر تا صد آموزش  spss

آموزش مباحث اساسی AMOS

آموزش به زبان ساده ، موضوعی و گام به گام همراه با تصویر

33 پکیج (1378 صفحه تصویری)+ به همراه همه مقالات آموزشی این سایت درباره spss

لطفا و خواهشا برای سوال های آماری و رفع اشکال تماس نگیرید

هر آنچه لازم باشد در این بسته آموزشی آمده است.

 


انتخاب جدیدترین موضوعات پایان نامه روانشناسی، مشاوره و علوم تربیتی و انجام تخصصی پروپوزال(دانلود نمونه کار پروپوزال)::

شماره تماس: 09011853901
جهت ارسال سریع پیام در پیام رسان های زیر نام هر یک را لمس کنید.