موضوع متغیرهای میانجی گر و تعدیل گر یکی از بحث برانگیزترین نکات رگرسیون چند متغیری است که اغتشاشات مفهومی و تعبیر و تفسیرهای گوناگونی را میان پژوهشگران برانگیخته است.

علی رغم کارکردهای گوناگون این دو اصطلاح، بسیاری از پژوهشگران وجوه تمایز عمده میان این متغیرها را نادیده می گیرند و از لفظ یکی از آن ها برای کارکرد دیگری و یا بالعکس استفاده می نمایند.

در سال 1986 دو پژوهشگر به نام های بارون وکنی مقاله ای پیرامون وجوه تمایز متغیرهای میانجی گر و تعدیل گر منتشر کردند و از آن به بعد کمتر مقاله ای را می توان یافت که وقتی سخن از متغیرهای میانجی گر و تعدیل گر به میان می آورد، به مقاله ی بارون و کنی ارجاع نداده باشد.

آغاز بحث را پیرامون این دو نوع متغیر با این جمله می توان آغاز کرد :

« متغیرهای میانجی گر و تعدیل گر، متغیرهایی هستند که به عنوان متغیر سوم میان رابطه ی متغیر مستقل و وابسته نقش آفرینی می کنند.»

 

متغیر میانجی گر :

اگر بخش قابل توجهی از ارتباط میان X و Y از طریق عبور کند، متغیر Z را یک متغیر میانجی گر می نامند.

به بیان دیگر، متغیر میانجی گر همانند یک پل با حلقه ی رابط میان متغیر مستقل و وابسته قرار دارد.

برای مثال، موقعیتی را در نظر بگیرید که د رآن دلواپسی و نگرانی باعث افزایش حواس پرتی در انسان می شود و سپس حواس پرتی زمینه ی افزایش میزان حوادث ( رانندگی و یا دیگر حوادث زندگی) را فراهم می سازد.

اینک یک مدل میانجی گر ساده در نمودار 1 ارایه می گردد.

 

در این مثال متغیرهای مستقل، میانجی گر و وابسته را به وضوح می توان شناسایی کرد.

دلواپسی و نگرانی متغیر مستقل، حواس پرتی متغیر میانجی گر و میزان حوادث متغیر وابسته تلقی می شوند.

بی تردید دلواپسی و نگرانی با میزان حوادث در ارتباط است، اما سخن اصلی که می تواند مفهوم میانجی گر را به خواننده منتقل کند.

این است که آیا میزان حوادث به دلیل دلواپسی و نگرانی است یا به دلیل متغیر حواس پرتی که توسط دلواپسی و نگرانی تولید شده است؟

اجازه دهید مثال دیگری مطرح کنیم، یک پژوهشگر عقیده دارد که ارتباط میان عزت نفس به عنوان متغیر مستقل و سلامت روانی به عنوان متغیر وابسته به این دلیل است که عزت نفس جلوی افکار منفی و تحریک روان شناختی انسان را می گیرد و در نتیجه سطح باورهای غیر منطقی او را کاهش می دهد و در نهایت سلامت روانی انسان را تامین می کند. اگر گزاره های این پژوهشگر درست باشند، ارتباط میان عزت نفس و سلامت روانی از طریق باور های غیر منطقی تامین می شود.

به بیان دیگر، اثر متغیر مستقل (عزت نفس) در متغیر میانجی گر منعکس می شود و متغیر میانجی گر به نوبه ی خود این اثر گرفته شده از متغیر مستقل را به متغیر وابسته منتقل می کند.

بنابراین، می توان اظهار داشت که متغیر عزت نفس به طور مستقیم با سلامت روانی کاری ندارد ( اگر افکار غیر منطقی واقعاً یک متغیر میانجی گر قوی و کامل باشد) و یا در مثال پیشین، دلواپسی به شکل مستقیم با میزان حوادث کاری ندارد، بلکه ابتدا این متغیر مستقل است که یک متغیر میانجی گر را ایجاد می کند و توسط آن متغیر اثر خود را به متغیر وابسته منتقل می کند؛ به عبارت دیگر، متغیرهای میانجی گر از لحاظ منطقی و روان شناختی به متغیر وابسته نزدیکترند تا متغیرهای مستقل. البته، کاملاً محتمل است که متغیر مستقل علاوه بر تحریک یک حالت دیگر که ما آن را میانجی گر می نامیم، به طور مستقیم نیز با متغیر وابسته مرتبط باشد.

بحث متغیر میانجی گر می تواند شامل چندین حلقه ی میانجی گری باشد، اما در این جا فقط رابطه ی میان متغیر مستقل و وابسته با توجه به یک متغیر میانجی گر دنبال می شود.

بارون و کنی (1986) اظهار می دارند هنگامی می توان از رابطه ی میان یک متغیر میانجی گر با متغیر مستقل و وابسته سخن گفت که الزاماتی میان روابط متغیرهای رعایت شود.

جهت تشریح روابط میانجی گر میان متغیرها به نمودار زیر توجه کنید.

در نمودار 2 پیکان c به همبستگی ساده میان متغیر مستقل و وابسته مربوط است.

ادامه دارد ...


 

برای دریافت متن کامل این مقاله آموزشی بسته آموزش تحلیل آماری با spss را تهیه کنید:

شما با این بسته می توانید تحلیل آماری با spss و amos را کامل و آسان بیاموزید

و قطعا قادر می شوید کارهای آماری را حودتان انجام دهید

چگونه؟

بسته آموزشی تجزیه تحلیل آماری با SPSS و AMOS

از صفر تا صد آموزش  spss

آموزش مباحث اساسی AMOS

آموزش به زبان ساده ، موضوعی و گام به گام همراه با تصویر

33 پکیج (1378 صفحه تصویری)+ به همراه همه مقالات آموزشی این سایت درباره spss

لطفا و خواهشا برای سوال های آماری و رفع اشکال تماس نگیرید

هر آنچه لازم باشد در این بسته آموزشی آمده است.

 


انتخاب جدیدترین موضوعات پایان نامه روانشناسی، مشاوره و علوم تربیتی و انجام تخصصی پروپوزال(دانلود نمونه کار پروپوزال)::

شماره تماس: 09011853901
جهت ارسال سریع پیام در پیام رسان های زیر نام هر یک را لمس کنید.