مثال : بررسی تأثیر تحصیل در دانشگاه و زندگی دانشجویی بر اضطراب اجتماعی دانشجویان

فرضیه ی پژوهشگر: تحصیل در دانشگاه و زندگی دانشجویی باعث کاهش اضطراب اجتماعی دانشجویان می شود.

برای روانشناسان بالینی مفروض است که ورود به دانشگاه برای دانشجویان و جدا شدن از موضوعات دلبستگی (والدین،دوستان،معلمان و ...) و مضاف بر آن، وظایف سنگین تحصیلی و حفظ حرمت خود در یک محیط جدید، توام با اضطراب و دلتنگی است ولی به مرور زمان و با رشد قابلیت های انطباقی افراد، علاوه بر کاهش اضطراب اجتماعی ، ممکن است عزت نفس افراد بهبود پیدا یابد.

براین اساس، پژوهشگر بالینی تمایل دارد تا تاثر حضور در دانشگاه را بر موءلفه ی اضطراب اجتماعی دانشجویان بررسی کند.

همان گونه که از این مثال درک می شود، حضور دانشجویان در دانشگاه طی مدت تحصیل متغییر مستقل و اضطاب اجتماعی متغییر وابسته می باشد.

در این پژوهش ، پژوهشگر باید میانگین اضطراب اجتماعی یک گروه مثلا 100 نفری از دانشجویان را در بدو ورود به دانشگاه(با اجرای یک آزمون مناسب) ارزابی و در اتمام تحصیل نیز همین 100 نفر را مجددا از لحاظ اضطراب اجتماعی (یا همان آزمون) آزمون نماید.

با مقایسه میانگین اضطراب اجتماعی دانشجویان در دو زمان گوناگون، میتوان فرضیه ی اثر حضور در دانشگاه را در کاهش اضطراب اجتماعی آزمون کرد.

با توجه به این که این دو میانگین (هنگام ورود و خروج از دانشگاه) از یک گروه به دست می آید ، بدین لحاظ برای مقایسه این دو میانگین ، آزمون t تست گروه وابسته (Paired Sample T-test) مناسب است.

در مثال پژوهش پیشین ، دو میانگین سلامت روانی از دو گروه کاملا مجزا (دختر و پسر) به دست آمده ، اما در این مثال هر دو میانگین از یک گروه به دست می آید. بدین لحاظ ضرورت دارد تا اندکی با مقایسه های بین گروهی و درون گروهی آشنایی حاصل شود.

T تست گروه های مستقل به مقایسه های بین گروهی با بین آزمودنی و t تست گروه های وابسته به مقایسه های درون گروهی یا درون آزمودنی موسوم هستند.

در مقایسه دو میانگین که پیش و پس از یک دوره آموزشی ، مداخله ی آزمایشی و یا صرفا گذر زمان به دست می آیند ، عملکرد یک گروه در دو نوبت(پیش و پس) با یکدیگر مقایسه می شوند.

به آمون هایی که در مقایسه های درون آزمودنی توجه دارند، اندازه های تکراری (Repeated Measures) نیز گفته می شود.

در حقیقت اضطراب اجتماعی دانشجویان در مثال حاضر دو بار سنجش می شود. هنگامی که به مقایسه یک متغییر (مثلا سلامت روانی) در دو گروه مستقل(دختر و پسر) پرداخته می شود، این احتمال وجود دارد که تفاوت در میانگین این دو گروه ناشی از جنسیت آنها نباشد، بلکه ناشی از تفاوت های فردی-اجتماعی و تجارب شخصی دختران با پسران باشد.

بنابر این ، وجود خطای درون آزمودنی منجر به کاهش توان آماری آزمون t تست گروه های مستقل می شود. آزمون t تست گروه های وابسته و یا به طور کلی اندازه های تکراری بدین منظور طراحی شده اند تا با کاهش خطای درون آزمودنی (کنترل تفاوت های فردی) توان آماری آزمون را افزایش داده و احتمال درست رد فرضیه صفر غلط را افزایش دهند.

اگر به خاطر داشته باشید، در بحث t تست گروه های مستقل گفته شده که تفاوت واریانس دو گروه (مثلا دختر و پسر) در متغییر وابسته باعث می شود که احتمال رد فرض پژوهشگر افزایش پیدا کند.

اما ، از آنجا که نمره های پیش و پس از مداخله آزمایشی از یک گروه حاصل می شود و احتمال برابری واریانس آن متغییر در دو نوبت سنجش علی اصول بیشتر است.

به همین دلیل آزمون t تست گروه های وابسته از توان آماری بالاتری برخوردار است .

به عبارت دیگر، در اندازه های تکراری از خود آزمودنی به عنوان کنترل خودش استفاده می‌شود.

به نظر شما چگونه میتوان که با مقایسه ی بین گروهی و به کمک آزمون t تست گروه های مستقل، تاثیر تحصیل در دانشگاه را بر کاهش اضطراب اجتماعی آزمون کرد؟

پیش از پاسخ به این پرسش اندکی در مورد آن تامل کنید.

اگر از دانشجویانی که تازه به دانشگاه وارد می شوند یک نمونه تصادفی انتخاب شود و از آن هایی که در شرف دانش آموختگی هستند نیز یک گروه تصادفی انتخاب گردد و اضطراب اجتماعی این دو گروه اندازه گیری شود ، امکان مقایسه ی میانگین این دو گروه با آزمون t تست گروه های مستقل فراهم می گردد.

اکنون این مطلب برای شما روشن است که احتمال نابرابری واریانس ها و یا تفاوت های فردی در این دو گروه محتمل‌تر از نابرابری واریانس اضطراب اجتماعی یک گروه که در دو نوبت ارزیابی می شوند، می باشد.

در واقع بروز خطاهای تصادفی و خطای نمونه گیری در دو گروه مستقل، بیشتر از داده های حاصل از اندازه های تکراری است .

در آزمون t تست گروه های وابسته، تمرکز بر اختلاف نمره آزمودنی ها در پیش و پس از مداخله ی آزمایشی است .

در مثال حاضر، فرض می شود که نمره آزمودنی ها در اضطراب اجتماعی در بدو ورود به دانشگاه بالا و هنگام دانش آموختگی پایین باشد.

بنا بر این، نمره ی اختلافی آزمودنی ها در دو نوبت سنجش اضطراب اجتماعی باید مثبت باشد.

در محیط SPSS نمره ی اضطراب اجتماعی 15 آزمودنی فرضی در بدو ورود و خروج از دانشگاه وارد شده اند.

این نمره ها را میتوانید در شکل 5 ملاحظه و روش ورود و آرایش داده ها را برای اجرای t تست گروه های وابسته تمرین کنید.

شکل 5 . نمره های اضطراب اجتماعی دانشجویان در هنگام ورود (Entry) و خروج (Exit) از دانشگاه همان گونه که در شکل 5 ملاحظه می شود، نمره های 23 و 21 متعلق به نخستین آزمودنی در بدو ورود و خروج از دانشگاه است که به میزان دو نمره کاهش و بهبود یافته است.

در شکل شماره6 ، کادر ارتباطی آزمون t تست گروه های وابسته نمایش و مراحل اجرای آزمون t تست گروه های وابسته در ادامه ارائه می شود.

- از سربرگ Analyze گزینه ی Compare Mean و از انشعاب آن گزینه ی Paired-Samples Ttest را انتخاب کنید.

- دو متغیر Entry (اضطراب اجتماعی در بدو ورود) و Exite (اضطراب اجتماعی هنگام دانش آموختگی) را از جعبه ی سمت چپ به جعبه ی Praid Variables منتقل کنید. (تقدم و تأخر ورود آن ها تأثیری ندارد) و برای اجرای فرمان بر گزینه یOk کلیک کنید.

 همان گونه که در خروجی 3 مشاهده می شود، نخستین جدول میانگین اضطراب اجتماعی در هنگام ورود و خروج از دانشگاه، تعداد افراد، انحراف معیار و خطای معیار میانگین را نشان می دهد.

دومین جدول مربوط به همبستگی میان نمره ی افراد در دو نوبت سنجش است.

این همبستگی برابر با 920/0 و معنی دار ایت. هدف از اجرای tتست گروه های وابسته، محاسبه ی همبستگی میان دو نوبت اضطراب اجتماعی نیست و اصولاً این همبستگی و معنی داری آن به موضوع پژوهش و فرضیه ی پژوهشگر ندارد هر چند که یک معنای ظریف در آن نهفته است که توضیح داده می شود.

اگر تفاوت دو میانگین (در بدو ورود و خروج) معنی دار شود، نشان دهنده ی آن است که حضور در دانشگاه در کاهش اضطراب مؤثر است و اگر همبستگی میان دو نوبت تفاضل (در بدو ورود و خروج) با نمره ی اضطراب اجتماعی در بدو ورود معنی دار نشوند می توان ادعا کرد که تأثیر حضور در دانشگاه در کاهش نمره ی اضطراب برای همه ی آزمودنی ها یکسان بوده است.

اما اگر همبستگی مذکور معنی دار شود بیانگر آن است که اضطراب اجتماعی برخی از ...

ادامه دارد ....