محاسبه ضریب تعیین جزئی یکی از سرفصل های مهم در spss است و برای تحلیل آماری پایان نامه روانشناسی و علوم تربیتی کاربرد دارد.
همانطوری که از مجذور کردن ضریب همبستگی بین دو متغیر y و x ، ضریب تعیین بین این دو متغیر بدست می آید و نشان می دهد که با لحاظ کردن متغیر مستقل x چه بخشی یا درصدی از تغییرات متغیر وابسته y شناسائی می شود، با مجذور کردن ضریب همبستگی جرئی بین دو متغیر y و x1 ، ضریب تعیین جزئی نشان می دهد که با ثابت نگه داشتن و یا خارج کردن تاثیر یک متغیر مستقل سوم x2بر روی هردو متغیر وابسته y و متغیر مستقل x1 چه بخشی از تغییرات y به تنهایی با لحاظ شدنx1 شناسائی می شود .
در صورتیکه ضرییب همبستگی جزئی موجود نباشد، ضریب تعیین جزئی مستقیما از مقادیر مجموع مربعات بصورت زیر بدست آورید :
جائیکه SSRx1x2 مجموع مربعات رگرسیون مدل شامل هر دو متغیر مستقلx1 و x2، SSRx2 مجموع مربعات رگرسیون مدل شامل فقطx2، SSTx1x2 مجموع مربعات کل مدل شامل هر دو متغیر x1 و x2 می باشد .
به روشی مشابه،ضریب تعیین جزئی y وx2 با ثابت نگه داشتن یا خارج کردن اثر x1 می شود :
مثال : تحقیقات نشان می دهد آخرین مطالعه دولت در بودجه مراقبت های بهداشتی ناظر به این واقعیت است که هر چه بودجه مراقبت های بهداشتی افزایش پیدا کند، میزان شیوع بیماری ها افزایش پیدا می یابد .
شهرستان هایی که هزینه های بیشتری پرداخت میکنند بنظر می رسد بدتر از شهرستان هایی هستند که هزینه کمتری پرداخت می نماید .
به دنبال این هستیم که آیا تخصیص بودجه مراقبت های بهداشتی برای سلامت شما بد است ؟
این اطلاعات در فایل health_funding . sav جمع آوری شده که از مسیر زیر قابل دسترسی می باشد :
برای محاسبه ضریب همبستگی جزئی مراحل زیر را طی کنید .
1- از منوی Analyze،Correlate و سپس Partial را انتخاب کنید .
2- متغیرهای funding و disease را به Variables انتقال دهید .
3- متغیر visits را به Controlling for انتقال دهید .
1- روی options کلیک کنید .
2- گزینه Zero-order Correlations را انتخاب کرده، روی Continue کلیک کنید .
با انتخاب این گزیینه همبستگی مرتبه صفر متغیرها بدون در نظر گرفتن متغیر کنترلی محاسبه می شود .
1- روی OK کلیک کنید .
تحلیل:
خروجی همبستگی جزئی شامل هر دو نوع همبستگی مرتبه صفر (برای هر سه متغیر بدون در نظر گرفتن متغیر کنترلی) و همبستگی جزیی مربوط به دو متغیر اول تحت تاثیر متغیر سوم می باشد .
همبستگی مرتبه صفر بین بودجه مراقبت های بهداشتی و میزان سلامتی برابر 0 ،737 و از نظر آماری معنی دار است (P-value=0 . 0000 . 05) رابطه مثبت مشاهده شده بین بودجه درمانی و نرخ بیماری در نتیجه روابط پوشیده بین هریک از متغیرها و میزان مراجعات به مراکز درمانی می باشد .
همچنین ارتباط مثبت بین بیماری و میزان بودجه درمانی به این دلیل است که با افزایش بودجه، افراد بیشتری دسترسی به مراکز درمانی دارند، و در نتیجه پزشکان و بیمارستان ها ، بیماری ها و افراد بیشتری را گزارش می کنند که به آنها مراجعه می کنند .
همبستگی مرتبه صفر بین میزان بودجه درمانی و نرخ بیماری گزارش شده با متغیر کنترل میزان مراجعات به مراکز درمانی ارتباط معنی داری نسبتا شدید دارد .
(P-value=0 . 000>0 . 05) با حذف تاثیرات این متغیر، همبستگی بین دو متغیر دیگر تا نزدیکی صفر کاسته می شود .
حتی ممکن است که کنترل تاثیرات برخی از متغیرهای مربوط دیگر، یک رابطه منفی نهفته بین میزان بودجه درمانی و میزان بیماری را نشان می دهد .
