تأمىن سلامتى اقشار مختلف جامعه ىكى از مهمترىن مسائل اساسى هر كشورى است كه مى باىد آن را از سه دىدگاه جسمى، روانى و اجتماعى مورد توجه قرار داد. طبق آمارهاى منتشر شده از طرف سازمان جهانى بهداشت(WHO) حداقل 52 مىلىون نفر از مردم جهان در سنىن مختلف از بىمارى هاى شدىد روانى همچون اسكىزوفرنىا، 150 مىلىون نفر اختلالات خفىف روانى، 120 مىلىون نفر از عقب ماندگى ذهنى، 50 مىلىون نفر از صرع و 30 مىلىون نفر از ابتلا به دمانس رنج مى برند و طبق همىن گزارشات مىزان شىوع اختلالات روانى در كشورهاى در حال توسعه رو به افزاىش است.
در حالى كه در برنامه رىزى هاى توسعه اجتماعى و اقتصادى اىن كشورها، پاىىن ترىن اولوىت به آنها داده مى شود(جدیدی، 1389). پروفسور آراسته معىار اىده آل در سلامت روانى را تكامل روانى مى داند و انسان كامل را انسان اىده آل مى داند و معتقد است كه انسان كامل فردى است كه وحدت عمل و نظر دارد و نىروهاى درونى را با هم هماهنگ كرده و از لحاظ بىرونى نفعش با نفع خود ىكنواخت باشد (كاپلان سادوك، 1998؛ ترجمه پورافکاری، 1369).
از سوى دىگر فروىد سلامتى را ىك افسانه اىده آل مى داند. كورت اسلر معتقد است كه نمى توان بهنجارى را به دست آورد چرا كه فرد سالم باىستى به طور كامل از خودش، افكارش و از احساساتش آگاه باشد. ملانى كلاىن بر اىن اعتقاد است كه بهنجارى با منش قوى مشخص مى شود و تواناىى كنار آمدن با هىجانات متعارض، قابلىت تجربه لذت بردن، تعارض و تواناىى عشق ورزىدن. اتورانك بهنجارى را تواناىى عشق ورزىدن بدون ترس، گناه و اضطراب و همچنىن مسئولىت پذىرى براى اعمال مشخص خود فرد مى داند. ارىك ارىكسون بهنجارى را تواناىى غلبه بر دوره هاى زندگى مى داند، اعتماد در مقابل بى اعتمادى، خودمختارى در مقابل شرم و شك، ابتكار در برابر احساس گناه، جدىت در مقابل حقارت، هوىت در مقابل سر در گمى نقش، صمىمىت در مقابل خود مشغولى و انزوا، مولد بودن در برابر بى حاصلى و مرحله انسجام و كمال در مقابل ىأس و انزوا مى داند(گنجى، 1376).
سلامت روان از نظر مىلانى فر(1373) عبارت است از اىنكه فرد چه احساسى نسبت به خود دنىاى اطراف، محل زندگى، اطرافىان مخصوصاً با توجه به مسئولىتى كه در مقابل دىگران دارد. چگونگى سازش وى با در آمد خود و تفاوت موقعىت مكانى و زمانى خوىشتن(ابراهیم پور، 1390). علم سلامت روان شاخه‌اى از علم بهداشت است كه با پىشگىرى از اختلال هاى روانى و حفظ شىوه هاى بهىنه زندگى و بهداشت عاطفى سروكار دارد. علم سلامت روان فراىند همىشگى است كه از بدو تولد تا هنگام مرگ ادامه مى‌ىابد اىن علم با چهار هدف شكوفاىى توان بالقوه، شادكامى، رشد و تحولى هماهنگ، و زندگى مؤثر و كارآمد سعى مى‌كند از طرىق آموزش به كاركنان بهداشت روانى، پىشگىرى، درمان اختلال هاى روانى و حفظ و تداوم بهداشت روانى در اشخاص سالم شراىطى اىجاد كند كه شهروندان جامعه بتوانند در خانه، مدرسه، جامعه، محىط هاى كارى و نهاىتاً با خوىش سازگار شوند (حسن شاهى، 1386).
در اساسنامه سازمان بهداشت مصوب سال 1948 آمده است: «سلامت عبارت است از رفاه كامل جسمى، روانى و اجتماعى و نه فقط نبودن بىمارى و ناتوانى» (امیریان، 1380). سلامت روان عبارت از رفتار موزون و هماهنگ با جامعه، شناخت و پذىرش واقعىتهاى اجتماعى و قدرت سازگارى با آنها، ارضاء نىازهاى خوىشتن به طور متعاون و شكوفاىى استعدادهاى فطرى خوىش مى باشد (حاجى آقاجانى و اسدى نوقابى؛ 1378: 16).
تاریخچه بهداشت روانی در طی دهه های گذشته، حرفه مشاوره بهداشت روانی به سرعت رشد یافته است. دلیل این مدعا این است که انجمن مشاوران بهداشت روانی آمریکا که در سال 1976 با 50 عضو به وجود آمده هم اکنون بیش از 1000 عضو دارد (شاملو، 1381: 13) .
پیدا کردن شروع و آغاز هر نهضتی به خصوص نهضت های اصلاحی و علمی به علت داشتن منابع گوناگون و چند جانبه مسئله مشکلی است. در حقیقت روانپزشکی را می توان قدیمی ترین حرفه و تازه ترین علم به شمار آورد. چون بیماری های روانی از قدیم وجود داشته و بقراط در 1377تا460 سال قبل از میلاد عقیده داشت که بیماران روانی را مانند بیماران جسمی درمان کرد. تازه ترین علم برای اینکه تقریباً از 1930 بعد از تشکیل اولین کنگره بین المللی بهداشت روانی بود که روانپزشکی به صورت جزئی از علوم پزشکی شد و سازمانهای روانپزشکی و مراکز پیشگیری در کشورهای مترقی یکی بعد از دیگری فعالیت خود را شروع کردند، از فعالیتهای این سازمان در جنگ جهانی دوم عملا کاسته شد که تا اواخر قرن 18 و اوایل قرن 19 نام سه نفر باید در سر لوحه پیش تازان و رهبران درمان اخلاقی و انسانی که عبارتند از: فیلیپ پینل از فرانسه، ویلیام تیوک از انگلستان و ون سنزو یکاروگی از ایتالیا قرار می گیرد (کریم پور، 1389) .
در سال 1959 قانون روانی انگلستان از مجلسین آن کشور گذشت و وزارت بهداری و تأمین اجتماعی عهده دار مسئولیت درمان و نگهداری بیماران روانی در آن کشور شد. در سال 1960 به دستور پرزیدنت کندی ریاست جمهور وقت آمریکا قوانینی جدید برای بهداشت روانی وضع شد و دولت عهده دار مسئولیت های سنگینی برای این گونه بیماران شد. در سال 1963 قانون مراکز جامع روانپزشکی در آمریکا به تصویب رسید و تحت این قانون مراکز جامع منطقه ای مسئول 75 تا 200 هزار نفر از ساکنین همان منطقه برای بیماران روانی شد (ابراهیم پور، 1390).
تعاریفی چند از بهداشت روانی در خصوص تعارىف بهداشت روانى، مكتب زىست گراىى كه اساس روان پزشكى را تشكىل مى دهد، معتقد است بهداشت روانى زمانى وجود خواهد داشت كه بافت ها و اندام هاى بدن به طور سالم كار كنند و هر نوع اختلال در دستگاه عصبى و در فرآىند شىمىاىى بدن، اختلال روانى به همراه خواهد آورد. مكتب روانكاوى معتقد است كه بهداشت روانى ىعنى، كنش متقابل موزون بىن سه عنصر مختلف شخصىت: نهاد ،من و من برتر. بدىن صورت كه من باىد بتواند بىن تعارض هاى نهاد من و برتر تعادل به وجود آورد.
مكتب رفتارگراىى، در تعرىف بهداشت روانى، بر سازگارى فرد با محىط تأكىد دارد. اىن مكتب معتقد است كه رفتار ناسالم نىز، مثل ساىر رفتارها، در اثر تقوىت آموخته مى شود. بنابراىن، بهداشت روانى نىز رفتارى است كه آموخته مى شود. مكتب انسانگراىى معتقد است كه بهداشت روانى، ىعنى ارضاى نىازهاى سطوح پاىىن و رسىدن به سطح خودشكوفاىى. هر عاملى كه فرد را در سطح اختلال رفتارى به وجود خواهد آورد(جدیدی، 1389). تعریف کینزبرگ در مورد بهداشت روانی عبارتست از: تسلط و مهارت در ارتباط صحیح محیط بخصوص در سه فضای مهم زندگی، عشق، کار، تفریح (سالاری، 1392).
