آزمون t-test گروه های وابسته جهت مقایسه ی میانگین پیش آزمون و پس آزمون نمره های آزمودنی ها در یک طرح یک گروهی پیش آزمون پس آزمون مناسب است.
طرح گروه های ایستا:
در طرح گروه های ایستا، دست کم دو گروه مشارکت دارد.
در این طرح، بعد از آن که مداخله ی آزمایشی بر گروه آزمایش اعمال گردید، پس آزمون بر تمام گروه ها اجرا می شود.
در این طرح، پژوهشگر هیچ دخالتی در شکل گیری گروه ها ندارد.
برای نمونه، اِعمال مداخله ی آزمایشی بر یک کلاس و مقایسه ی عملکرد آن کلاس با یک کلاس دیگر، نمونه ای از طرح گروه های ایستاست.
مقایسه ی گروه ها در پس آزمون، با t-test گروه های مستقل انجام می گیرد.
در این طرح، عامل گزینش، افت آزمودنی ها و امکان مداخله ی بلوغ کنترل نمی شود، اما تاریخ، ابزار اندازه گیری و اثر پیش آزمون کنترل می شوند.
طرح های سری های زمانی:
در طرح سری های زمانی، پیش و پس از مداخله ی آزمایشی، چندین بار متغیر وابسته اندازه گیری می شود.
اگر مداخله ی آزمایشی مؤثر باشد، انتظار می رود که روند اندازه گیری های گوناگون در پیش و پس از اعمال مداخله، متفاوت باشند.
در طرح های ساده ی پیش آزمون- پس آزمون که تنها یک بار در پیش و پس از اِعمال مداخله ی آزمایشی متغیر وابسته اندازه گیری می شود، احتمال اثر گذاری عامل های رویدادهای زندگی، بلوغ و پدیده ی هاثورن وجود دارد، اما در طرح سیرهای زمانی، خطرات مذکور به میزان قابل قبولی کاهش می یابند.
بازگشت آماری و اثرات آزمودن، با سنجش مکرر متغیر وابسته در سطح بالا و یا پایین در پیش از مداخله ی آزمایشی و روند معکوس سنجش مکرر پس از اعمال مداخله، کنترل می شوند.
همچنین، با مشاهده ی تغییرات ناگهانی در اندازه های پیش و پس از اعمال آزمایشی، اثر تهدید بلوغ حذف می شود.
به منظور کنترل عوامل تهدید کننده ی اعتبار درونی، بین 6 تا 15 اندازه گیری مکرر در پیش و پس از اعمال آزمایشی توصیه می شود.
طرح سری های زمانی به خاطر ضرورت تهیه ی اندازه های مکرر، تنها برای برخی از موقعیتها مناسب است.
اگر ایجاد تغییرات در متغیر وابسته به سهولت امکان پذیر نباشد، به کار بردن این طرح چیزی به دست نمی دهد.
این طرح جهت بررسی برخی از اختلالات رفتاری کودکان مانند ناخن جوییدن، شب ادراری و یا ترس های گذرا مناسب است.
روش تحلیل داده های حاصل از طرح سری های زمانی، به نوع مقیاس اندازه گیری متغیر وابسته ارتباط دارد.
به خاطر این که در این گونه طرح ها اغلب فراوانی یک رفتار اندازه گیری می شود.
آزمون مجذور کای جهت مقایسه ی سنجش های مکرر مناسب است، اما اگر مقیاس اندازه گیری پیوسته باشد، از تحلیل اندازه های تکراری و یا t-test گروه های وابسته بر روی میانگین اندازه ها در پیش آزمون و پس آزمون استفاده می شود.
برخی از طرح های سری های زمانی، دارای پیچیدگی هایی است که شیوه های تحلیلی آن فراتر از روش های متعارف موجود است.