قبل از توصیف مدل فراشناختی اختلال استرس پس از سانحه، بررسی ماهیت در جاماندگی، پایش تهدید و رفتارهای خودتنظیمی غیرانطباقی تشکیل دهنده سندرم شناختی - توجهی در این اختلال، مفید خواهد بود.
با درجا ماندگی: نشخوار فکری، نگرانی و پر کردن شکاف در جاماندگی در اختلال اضطراب فراگیر تحت کنترل فرایند نگرانی است که یک فعالیت مفهومی معطوف به آینده با هدف یافتن پاسخ به سؤال هایی مانند «چه می شود، اگر...»، «نکند که...» است و با پیش بینی و مقابله با خطر سروکار دارد.
نوع دیگری از فعالیت مفهومی تکرارشونده، نشخوار فکری است که عمدتاً معطوف به گذشته است و به طرح سؤال هایی مانند «چرا» و «یعنی چه؟» می پردازد.
همچنین نشخوار فکری شامل تفکر آرزومندانه است که با افکاری مانند «اگر فقط ...» مشخص می شود.
هم نگرانی و هم نشخوار فکری در اختلال استرس پس از سانحه مهم اند.
اما نوع دیگری از اشتغال ذهنی مداوم در این اختلال اتفاق می افتد که من ان را «پر کردن شکاف» می نامم.
پر کردن شکاف، به مرور رویدادها در حافظه و تلاش برای پر کردن شکاف های خاصدر حافظه اطلاق می شود.
معمولاً پر کردن شکاف توسط این باور حمایت می شود که انجام موفق این کار به دانشی در مورد احساس تقصیر و مسئولیت در قبال رویدادها یا به باور خاصی منجر خواهد شد که اجتناب از تهدید را در آینده آسان خواهد نمود.
برای مثال، خانمی که توسط فرد ناشناسی مورد تجاوز جنسی قرار گرفته بود، به طور مکرر حافظه خود را برای یافتن یک موقعیت اجتماعی وارسی می کرد و می کوشید ظاهر فرد متجاوز را به خاطر بیاورد تا در آینده او را شناسایی کرده و از او اجتناب کند.
هرچه بیشتر این فرایند را تکرار می کرد، بیشتر مضطرب می شد، چون تمام آنچه به یاد می آورد، این بود که آن فرد موی قهوهای تیره و لهجه داشت و این یعنی او میتوانست یکی از هزاران آدم باشد.
داشتن خاطرات ناقص از رویدادها، صرفنظر از این که آن رویدادها سانحه زا هستند یا نه امری عادی است.
مدل فراشناختی بر این اصل استوار نیست که فقدان خاطره یا خاطره ناقص، نقش اساسی در ایجاد اختلال استرس پس از سانحه ایفا می نماید.
با اینحال، فرایندهای فراحافظه، شامل اشتغال ذهنی با پر کردن شکاف و تفسیر منفی پدیده حافظه، از عوامل مهم این اختلال در موارد خاص محسوب می شوند.
به طور خلاصه، فعالیت مفهومی پایدار و مداوم تشکیل دهنده سندرم شناختی - توجهی در اختلال استرس پس از سانحه، شامل نگرانی، نشخوار فکری و تلاش مکرر برای مرور یا کامل کردن خاطرات است.
پایش تهدید
مؤلفه پایش تهدید سندرم شناختی - رفتاری (CAS)، به صورت افزایش توجه به خطر احتمالی به منظور کاهش خطر ظاهر می شود.
در برخی موارد پایش تهدید به صورت وارسی محیط برای یافتن محرک هایی است که شبیه موقعیتهای مرتبط با رویداد سانحه زا هستند، اما در اغلب موارد، پایش فراتر از این تمرکز محدود و به دنبال طیف وسیعی از خطرهای بالقوه است.
برای مثال، بیماری که در اثر تصادف شدید با ماشین دچار صدمات جدی از ناحیه سر و پا شده بود، گزارش می کرد که دائماً خیابانها را برای شناسایی وسایل نقلیه پرسرعت وارسی می کند.
بااینحال، بررسی بیشتر راهبرد توجهی او آشکار ساخت که طیف گسترده ای از خطرات شامل حفره های ایجادشده در خیابانها، داربستهای ضعیف، سقفهای لرزان، سنگفرش های ناهموار را نیز مورد پایش و بازبینی قرار میدهد.
بیماران پایش تهدید را به شیوه های مختلفی توصیف می کنند.
برخی بیماران اظهار می نمایند که «گاهی بیشتری» نسبت به خطرات پیدا کرده اند، برخی دیگر بیان میکنند که «دائماً مراقب » خطر هستند و عدهای ܣܛܐ میگویند کیے همیشه در «وضعیت آماده باشی» l کاوش تهدید هستند.
در برخی موارد پایش تهدید. به صورت وارسی مکرر است.
برای مثال، بیماری که هنگام خواب مورد دستبرد قرار گرفته بود، بعداً تلاش می کرد تا از هرگونه سروصدا آگاه شود و قبل از خوابیدن به دقت به سروصداهای احتمالی گوش می داد.
به محض شنیدن صدایی، از رختخواب بیرون می پرید و به دنبال سارق می گشت.
این اتفاق در طول شب چندین بار تکرار می شد و الگوی خواب او را به شدت مختل نموده بود.
رفتارها:
علاوه بر واکنشهای توصیف شده در بالا، افراد رفتارهای مقابلهای ناسازگارانه دیگری نیز انجام می دهند.
این رفتارها، شامل اجتناب از موقعیتهایی که رویداد سانحه زا در آن رخ داده و اجتناب از یادآورها و نشانه های تداعی کنندهی رویداد سانحه زا (برای مثال اخبار پزشکی تلویزیون) است.
علاوه براین، رفتارها شامل تلاش برای سرکوب افکار یا خاطرات مزاحم مرتبط با رویداد سانحه زا و استفاده از الکل یا مواد برای خود درمانی علائم و هیجان ها نیز می شود.
رفتارها ممکن است کاملاً فرد ویژه باشند، برای مثال، بیماری در واکنش به احساسات تجزیه ای (گسستگی) خود، برای نشان دادن این که هنوز زنده است، به طور مرتب نبض خود را وارسی می کرد.
