اگر به دنبال موضوعی خوب و کاربردی در حوزه روانشناسی بالینی هستید می توانید در زمینه درمان اختلال پارانوئید کار کنید.
خصوصیت بالینی پارانوئید طبق DSM :
خصوصیت اساسی این اختلال میل نافذ و بی مورد به تعبیر اعمال دیگران به عنوان عمل تحقیر آمیز و تهدید کننده عمدی است، این میل در اوائل جوانی شروع شده و خود را در زمینه های مختلف نشان می دهد. تقریبا همه آنها نگران نوعی آسیب دیدن و سوء استفاده از جانب دیگران هستند.
مبتلایان به این اختلال به کرات وفاداری و قابل اعتماد بودن دوستان و بستگان خود را مورد پرسش قرار می دهند. چنین افرادی غالبأ حسادت بیمارگونه دارند و بدون دلیل در وفاداری همسر و شریک جنسی خود تردید می کنند (پورافکاری، ۱۳۷۳).
این بیماران با برونی سازی هیجانات خود و استفاده از مکانیسم دفاعی فرافکنی تکانه ها و افکار نامقبول خود را به دیگران نسبت می دهند.
عقاید انتساب و خطاهای حسی که بیمار به طور منطقی از آنها دفاع می کند، شایع است. بیماران پارانوئید از نظر عاطفی محدودیت نشان می دهند و برای دیگران افراد فاقد هیجان به نظر می رسند، به منطقی و عینی بودن خود افتخار می کنند، اما واقعیت غیر از این است. این بیماران فاقد صمیمیت بوده و به قدرت و مقام اهمیت و توجه خاصی قائلند و نسبت به افراد ضعیف ملایم طبع و علیل و ناقص ابراز ناخرسندی و نفرت می کنند.
در موقعیتهای اجتماعی، افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید ممکن است کارآ و مرتب به نظر برسند، اما در دیگران ایجاد ترس و تعارض می کنند (پورافکاری، ۱۳۷۳).
سیر و پیش آگهی:
مطالعات کافی و سیستماتیک درازمدت در مورد شخصیت پارانوئید به عمل نیامده است. در بعضی از بیماران اختلال شخصیت پارانوئید در تمام طول عمر وجود دارد. در مواردی نیز پیشرو اسکیزوفرنی است و در بعضی دیگر با پیشرفت سن یا کاهش استرس، صفات پارانوئید تبدیل به واکنش سازی شده و توجه متناسب به اصول اخلاقی و اهمیت به رفاه دیگران جایگزین آن می گردد. به طور کلی، این بیماران در زمینه کار و زندگی با دیگران دچار مشکلات همیشگی هستند. مشکلات شغلی و زناشویی فراوان پیش می آید (پورافکاری، ۱۳۷۳).
درمان:
روان درمانی درمان انتخابی است، در مدارا با شخصیت پارانوئید درمانگر باید در تمام مناسباتش با او روراست باشد. اگر در درمانگر به علت اشتباه یا قصور، مثلا دیر رسیدن به جلسه مورد اعتراض بیمار واقع شود، اظهار حقیقت و یک عذرخواهی مختصر بهتر از توضیحات دفاعی تاثیر می گذارد. درمانگر باید متوجه باشد که نقاط ضعف بیمار پارانوئید در زمینه اعتماد و صمیمیت است.
روان درمانی انفرادی مستلزم برخورد حرفه ای نه چندان گرم از جانب درمانگر است. بیمار پارانوئید در گروه درمانی چندان جا نمی افتد و تحمل فشارهای رفتار درمانی را هم ندارد. تعبیرات عمیق - به خصوص در مورد احساسات مربوط به وابستگی، مسائل جنسی، و میل به صمیمیت به طور قابل توجهی عدم اعتماد بیمار را بالا می برد (آزاد، ۱۳۷۸).
گاهی رفتار بیمار پارانوئید چنان تهدید آمیز است که کنترل آن با برقرار کردن محدودیت اهمیت اساسی پیدا می کند. برخورد با اتهامات هذیانی باید با واقع گرائی ولی بدون تحقیر و با ملایمت صورت بگیرد؛ مگر اینکه توانایی آن را داشته و علاقه مند به این کار باشد.
درمان داروئی: درمان دارویی برای فرونشاندن اضطراب و تحریک مفید است. در اکثر موارد یک داروی ضد اضطراب، مثل دیازپام کافی است. اما در مواردی برای درمان تحریک شدید و تفکر نیمه هذیانی بیمار استفاده از نورولپتیکها مثل تیوریدازین یا هالوپریدول برای مدتی کوتاه ضرورت پیدا می کند. در بعضی از بیماران پیموزاید (Orap) در کاستن از تفکر پارانوئید موفق بوده است (آزاد، ۱۳۷۸).