داشتن یک کودک معلول به طور معناداری زندگی خانوادگی را تحت تاثیر قرار می دهد(اوزنسول و همکاران، 2003). از آنجایی که تمامی اعضای خانواده با یکدیگر تعامل نزدیک دارند، تولد یک کودک دارای ناتوانی بر پویایی خانواده تأثیر گذاشته و خانواده را دچار بحران می‌کند (موللی و نعمتی، 1388).
در چنین شرایطی والدین و سایر فرزندان باید برای انطباق با کودک جدید، تلاش کنند چرا که زندگی روزمره اعضا خانواده‌ها با تولد یک کودک با ناتوانی مختل می‌شود (هالاهان و کافمن، 1944، ترجمه جوادیان، 1384). بر طبق مطالعات انجام شده، سازگاری با کودک دارای معلولیت طی مراحلی صورت می‌گیرد. در اولین مرحله خانواده با بحران‌هایی هیجانی نظیر خشم، انکار و ناباوری روبه رو می‌شود. در پی این مرحله خانواده دچار آشفتگی هیجانی شده و احساس خشم، گناه، افسردگی و شرم پیدا می‌کند؛ عزت نفس اعضای خانواده به ویژه والدین کاهش می‌یابد؛ کودک، طرد شده یا بیش از حد مراقبت می‌شود. در آخرین مرحله، کودک از سوی خانواده پذیرفته می‌شود (هیوارد ، 2000).
وجود کودک معلول در یک خانواده اغلب آسیب های جبران ناپذیری را بر خانواده وارد می کند. میزان آسیب پذیری خانواده در مقابل این ضایعه گاه به حدی است که وضعیت سلامت روانی خانواده دچار آسیب می شود (نریمانی، آقا محمدیان، رجبی، 1386)، به طوری که به محض آگاهی والدین از معلولیت فرزند خود، تمام آرزوها و امیدها به یاس مبدل می گردد و مشکلات والدین شروع می شود (پیسولا ، 2002).
این مشکلات می تواند شامل مواردی مانند هماهنگ کردن وظایف معمول خود با برنامه های درمانی کودک، سازگاری عاطفی با موقعیت متفاوت فرزند (پین ، 1999؛ به نقل از رئیس دانا، کمالی، طباطبایی و شفارودی، 1388)؛ صرف زمان زیاد برای تعیین درمان، فراهم کردن مراقبت ها در خانه، پرداختن به مشکلات مدرسه، و رسیدگی به مشکلات رفتاری کودک کم توان (بیکر ، بلچر ، کرینس و ادلبروک ، 2002) باشد. از طرفی دیگر، میزان واکنش خانواده تحت تاثیر روابط خانواده با محیط، منابع مقابله، حمایت اجتماعی و استرس های همزمانی که تجربه می کند نیز قرار می گیرد (شرمن و سیمون تون ، 2001). تعداد قابل توجهی از خانواده ها از اثرات منفی داشتن یک کودک معمول رنج می برند و باید با این واقعیت که کودکشان شرایط خاصی دارد که وی را تا پایان عمر درگیر می کند، کنار آید (برادفورد ، 1997).
پژوهشگران بر این باورند که عوامل تعدیل کننده ای میان فشارهای روانی والدین و اختلال در کودک، وجود دارد. وجود برخی ویژگیها می تواند توان مقاومت درونی، در برابر فشارهای روانی را در والدین افزایش دهد و از بروز پیامدهای آن و بیماری جلوگیری کند (فیض، طاهر نشاط دوست و نائلی، 1380). برای نمونه، یکی از عواملی که می تواند کارکردهای روانی اعضای خانواده در قالب تفکر، خلق و رفتار را بهبود دهد و سلامت روانی والدین افراد معلول را افزایش دهد، مقابله دینی و مقابله عمومی می باشد. بنابراین با توجه به آنچه گفته شد پژوهش حاضر در نظر دارد که نقش مقابله دینی و مقابله عمومی را در سلامت روانی والدین افراد معلول مورد بررسی قرار دهد.
شماره 138
