شاخص های تغییر پذیری :
شاخص های تغییر پذیری نشان می دهد که توزیع نمرات نسبت به میانگین چگونه صورت گرفته است و نمرات به طور متوسط تا چه اندازه از میانگین فاصله دارند.
سه نوع از پرکاربردترین شاخص های تغییرپذیری عبارتند از : الف) انحراف معیار، ب) انحراف چارکی و ج) دامنه.
انحراف معیار :
انحراف معیار پرکاربردترین شاخص تغییرپذیری است. زمانی که داده ها مقیاس فاصله ای یا مقیاس نسبی را نمایش دهند، انحراف معیار شاخص مناسبی برای سنجش تغییرپذیری خواهد بود. همانند میانگین، انحراف معیار نیز باثبات ترین شاخص تغییرپذیری است. انحراف معیار، هر عددی را که در محاسبه توزیعی از اعداد وجود دارند، شامل می شود. با دانستن میانگین و انحراف معیار مجموعه ای از اعداد، شما می توانید در رابطه با توزیع مقادیرتان اظهار نظر بکنید. این مطلب در بحثی که درباره منحنی نرمال خواهیم داشت بیشتر روشن خواهد شد.
انحراف چارکی :
انحراف چارکی ، نصفی از تفاوت بین چارک بالاتر و چارک پایین تر در توزیع اعداد است. بنابراین، چارک بالاتر هر توزیع عددی صدک هفتاد و پنجم است، که 75 درصد از اعداد، پایین تر آن قرار می گیرند. چارک پایین تر صدک بیست و پنجم است، که 25 درصد از اعداد، پایین آن قرار می گیرند. محاسبه انحراف چارکی با تفریق چارک پایین تر از چارک بالاتر صورت می گیرد و سپس نتیجه بر عدد دو تقسیم می شود. اگر انحراف چارکی کوچک باشد، اعداد به هم نزدیک هستند. ولی اگر انحراف چارکی بزرگ باشد، نشان می دهد که اعداد پراکندگی بیشتری داشته اند. زمانی که داده ها مقیاس ترتیبی را نمایش دهند، انحراف چارکی شاخص مناسبی برای تغییرپذیری خواهد بود.
دامنه :
دامنه عبارت از تفاوت بین بزرگ ترین و کوچک ترین عدد است و از طریق تفریق به دست می آید. برای مثال، اعداد 5، 5، 6، 7، 8، 8، دارای دامنه 3 هستند. اگر دامنه کوچک باشد، بیان گر این است که اعداد نزدیک به هم هستند. اگر دامنه بزرگ باشد، نشان می دهد که مقادیر پراکندگی بیشتری دارند. زمانی که داده ها مقیاس اسمی را نشان می دهند، دامنه شاخص مناسبی برای تغییرپذیری است. دامنه، مانند مد، شاخص باثباتی برای تغییرپذیری نیست. با این حال، برآوردی سریع و تقریبی از میزان تغییرپذیری را در اختیار محقق قرار می دهد.
