در پژوهش و تحقیقات، شما مفاهیم زیادی را بکار خواهید برد و احتمالا اندازه گیری برخی از آنها را نیز استفاده خواهید نمود.
به هر حال چه چیزی مطمئن مورد علاقه شما خواهد بود و برای هر کس دیگر، فقط معنای مفاهیم با اندازه گیری آنها مهم نخواهد بود. بلکه طبیعت، ذات و حدود روابط بین آنها نیز مهم خواهد بود. روایطی که اگر توضیح داده شوند فهم بیشتری از موضوع بدست خواهد آمد. اینجاست که نظریه مهم می شود و اهمیت نظریه نمایان می گردد.
نظریه :
کوهن و مانیون در سال (۱۹۹۴) بعنوان دانشمندان علوم حرفه ای و جدید گفته اند که علم راهی برای فهم و درک بهتر جهان و هر چه در آن است می باشد و ابزاری برای توصیف، فهمیدن، فهماندن، پیشگویی و کنترل بکار می رود. به عقیده آنها هدف کلی علوم ایجاد یک نظریه می باشد. نظریه ها بصورت جملات و اظهار نظر ها بیان می شوند، بعنوان مثال، نظریات تئوریک. کرلینجر (۱۹۷۰) نظریه را با عنوان یک مجموعه ای از مفاهیم به هم مرتبط " تعریف کرد. تعاریفی که یک دید سیستماتیک از پدیده ها را با مشخص نمودن روابط بین متغیرها بیان می دارد که هدف توصیف و پیش بینی پدیده هاست. نظریه بطور مؤثر ترکیبی از قطعات بهم ریخته و از هم جدا شده یک اطلاعات است که یک مدل مفهومی و انتزاعی که بطور کلی کاربرد عام نیز دارد را در بر می گیرد.
ماولی (۱۹۷۸) نظریه را ضرورتأ یک واقعیت می داند که سازمانی از حقایق، قوانین، مقاهيم، اصول است که معنا دارد و در شکل مدیریت یافته ای، می باشند.
نظریه یک مجموعه فعالیت را شامل می شود که برای بدست آوردن یک حس بیشتر از آنچه که ما از یک پدیده می دانیم را به ما می دهد.
افزون بر این، به هر حال، نظریه یک چشم انداز مفید و موثری را از آنچه که برای اطلاعات و تحقیق و کاوش نیاز است. مهیا می سازد و اهمیت فراوانی برای پژوهش دارد.
نظریه منجر به این می شود که شناخت جدیدی از یک محدوده با اهمیت و مهم بدست آید که نیازمند پژوهش بیشتری است، خاطرنشان می سازد که کجا و در چه نقطه ای اطلاعات از بین می روند و در چه نقطه ای برای پژوهشگر این سؤال وجود دارد که وجود پدیده های ناشناخته را کشف نماید.
بطور کلی نتوری از نظر آماری و کیفی متغیر است و این امر بستگی به سیستم با محدوده موضوعی دارد که مد نظر است. در علوم طبیعی که به خوبی تدوین شده اند، به طور مثال در علم شیمی، نظریه ها رو به رشد و توسعه است، در حالیکه در زمینه های دیگر، مثل علوم اجتماعی، تقریبا توسعه نیافته اند و کمتر مورد پذیرش قرار می گیرد. این امر بعلت کیفیت برجسته کارهای نظری است که در سیستم های نسبتا جدید انجام گرفته است.
در علوم اجتماعی، سیلورمن (۱۹۹۸) نظریه هایی را می بیند که کاملا زنده توسعه یافته و با کارهای پژوهشی خوب، انجام گرفته ، مورد اصلاح و بازبینی قرار گرفته اند. به هر حال، بعلت اینکه به ما آموخته اند که به پدیده ها به روش خاصی بنگریم، نظریه ها و مفاهیمی که پایه ای و اساسی هستند، به اثبات رسیده اند و هرگز نمی توان آنها را رد نمود. همانطور که در علوم طبیعی ملاحظه می شود، کم و بیش مفید تشخیص داده شده اند. طبیعت و ذات تنوری است که بطور محکم تحت تاثیر سطح و محدوده تخصص های ویژه می باشند.
در مراحل اولیه پک علم، می بایست کار طبقه بندی اطلاعات انجام گیرد، تنها در قالب یک سیستم، بدنه کامل یک نظریه می تواند توسعه یابد، چه معیاری وجود دارد که بتوان در مورد کیفیت نظریه قضاوت نمود؟ ماولی با یک نظر مثبت جواب این سوال را بدست آورد و در ذیل آنچه که وی بعنوان خصوصیات یک نظریه خوب می داند، خاطرنشان ساخته است؛ یک سیستم نظری باید پذیرای نقصی که در آزمایش ها ایجاد می گردد باشد. بدین معنی که مسیر برای اثبات یا رد نظریه باز باشد. اعتبار یک نظریه را از فرضیه هایی که از آن سرچشمه می گیرند می توان فهمید.
نظریه باید با مشاهدات منطبق باشد و یا نظریه های معتبر قبل مطابقت داشته باشد نظریه باید به شرایط ساده بیان شود و به ساده ترین روش توصیف و توضیح داده شود. یک نظریه باید کاملا اطلاعات را در بر گیرد و کامل توضیح داده شود. و نباید پیچیده بیان گردد. از طرف دیگر، نظریه نباید متغیر باشد، بدلیل اینکه توضیح آن مشکل می شود. (کوهن و مانیون، ۱۹۹۴ ص ۱۶-۱۵).
شرایط فوق در مورد علوم طبیعی بسیار و خوب می باشد ولی در مورد علوم اجتماعی در بعضی از شرایط نمی توان به نتیجه مطلوب رسید. در نکته دوم فوق، احتمالا غیر ممکن خواهد بود که نظریه را بر اساس اطلاعات متغیر و بر اساس اندازه گیری و مشاهدات مکرر بررسی نمود.
و آنچه که حائز اهمیت است و باید بر آن تاکید نمود، رابطه بین نظریه در حال توسعه و نظریه های معتبر قبلی می باشند که در نکته دوم به آن اشاره شد. زمینه های نظری برای سؤالات انسان با طرز نگرش او به جهان تعیین می شود. آنطور که گیون (۱۹۶۹) بحث نموده است، تجربیات ما از جهان حقایق هیچگونه نظریه مجرد را بر ما تحمیل نمی کند. نظریه ها بر اساس حقایق و واقعیت ها معین می شوند و دانش حقیقی ما از جهان خارج، قابلیت حمایت تفاسیر مختلف ما از جهان می باشد.
جواب به این سوال که چه چیزی وجود دارد؟ تنها یک جواب دارد آن چیزی موجود است که نظریه آن را به اثبات می رساند. از آنجائی که نظریه های مختلف وجود دارد، نتایج مختلف و تفاسیر متعدد دیگر نیز هست. همواره بیش از یک نظریه منطقی مطابق با شواهد، وجود دارد و این امر بدلیل این نیست که شواهد کافی نیست، بلکه به این دلیل است که حقایق به روش های گوناگون طبقه بندی می شوند و این بخاطر این است که تغییرات در دسته بندی نظریه ها تأثیر دارد (هوگز و شاروک ۱۹۹۷: ۹۱-۸۸).
یکی از دانشمندان علوم (هری ۱۹۷۲۰: ۲۵) این روش را بیان می کند، بطور کلی موافق بود که ایده واژه های توصیفی و تشریحی که مناسب با مشاهدات می باشد، اما آیا بطور کامل مبرا از تأثیرات نظری هستند؟ غیر قابل تشخیص و شناسایی هستند. بنابراین، بدون داشتن یک نظریه انسان نمی تواند ماهیت یک پدیده را بفهمد و تحقیقات بدون نظریه انجام پذیر نمی باشد. تمام نظریه ها بنا به طبیعت آنها، موقتی هستند، پیچیدگی یک نظریه در آن است که هیچگاه نهایی نیستند. حقیقت اینست که یک نظریه فکر انتزاعی از دنیای زندگی واقعی ما به شمار می رود. بدین معنی که همواره مشروط به تغییرات شرایط و یا توسعه آن و در نهایت قابل جایگزینی می باشد.
رينولدز (۱۹۷۷) اعتقاد دارد دانش علمی به طور اساسی یک مجموعه ای از اظهار نظرهای نظری انتزاعی می باشد، او سه اختلاف را تشخیص داد و بیان کرد و مجموعه اظهار نظرها برای اینکه به یک نظریه برسند چگونه باید مرتب شوند.
اولین چیزی که قسمت خیلی مهم یک علم می باشد این است که دانش اساسا یک مجموعه ای از قوانین و نظریات است که عجالتا یک «حقیقت واقعی» است.
دومین نکته این است که یک نظریه از نظر شکل "قاعده کلی" است.
ثالثا یک نظریه از تعریف و اظهار نظر تشکیل می شود. خلاصه زیر بعضی از خصوصیات اصلی نظریه وی را در مورد فرم های مختلف نظری بیان می دارد.
پایه اصلی که بیشتر سوالات علمی بر آن استوار است معمولا به عنوان یک قانون یا مجموعه ای از قوانین بیان می شوند. اساسا یک قانون روابط بین علوم را که «حقیقت» محض می باشد، بیان می دارد. به عنوان مثال یکی از این قوانین، قانون جاذبه است. بیشتر اظهار نظرهایی که به عنوان قانون مطرح هستند، مفاهیمی قابل اندازه گیری با قابل شناسایی می باشند. یک نظریه می تواند به صورت قوانین مرتبط با از هم جدا باشد، مفید بودن مجموعه قوانین جهت رسیدن به اهداف یک علم می تواند مورد آزمایش قرار گیرد و تا چه حد مفاهیم آن قابل طبقه بندی است و تا چه حد توضیحات و توصیفات منطقی دارد و پیش بینی های قابل اعتماد و مطمئن می تواند انجام دهد.
یکی از معایب عمده این تصور از نظریه این است که عدم نیل به اهداف اصلی علوم یک حس عدم درک و فهم را از پدیده را بوجود می آورد؛ چرا؟ چگونه؟ سؤالاتی هستند که در بررسی قوانین همواره مطرح می باشند. یکی دیگر از مفاهیم نظریه قاعدهی کلی بودن آن است، یعنی تنوری یک قاعده کلی است، این نوع از نظریه مجموعه از بیانات اولیه است که هر کدام از دیگری مستقل می باشند و هر یک نکته ای مستقل و متفاوتی را بیان می دارند و می توان از آنها یک نتیجه متلقی گرفت. بر خلاف مجموع قوانین یک نظریه جملات اولیه و پایه نیازمند قانون تمیباشند و فقط بر اساس مشاهدات هستند، در حقیقت در نظریه هایی که به عنوان اصول کلی بیان می شوند قاعده اصلی کاملا انتزاعی و مستقل از جهان واقعیت می باشند
نظریه ای که بر اساس قوانین کلی می باشد می تواند پدیده ها را به طور منطقی طبقه بندی نماید و در مورد آن پیشگویی و پیش بینی نماید
بر خلاف دو تصور قبلی از مفهوم نظریه تصور جديد به طوری طراحی شده که فهم رویدادهای مطالعه شده را فراهم آورد در این تصور نظریه یک تعریف و توصیف نیست. تمام اظهار نظرهای مهم دارای دو مقوله اصولی کلی است که می توانند نتایج منسجمی را بیان کنند. در این تصور مفاهیم قابل اندازه گیری نیستند و محدودیت ها باید از قابلیت های تنوری خارج شود. این تصور و دو تصور قبلی قابلیت این را دارند که پدیده ها را به طور منطقی با توجه به توصیفات و پیش بینی های آن طبقه بندی تماید.
قوت دیگر این تصور اینست که فهمیدن چگونه و اینکه چرا رویدادها رخ می دهند را تقویت می نماید. یکی دیگر از امتیازات این تصور که به نظر می رسد از متدهای معمول آنالیز و تجزیه و تحلیل اطلاعات، مخصوصا در علوم اجتماعی، بدست آمده است، این می باشد که از چگونگی و علت رخ داد رویدادها پرسش می نماید و ایده های در حال توسعه را طبقه بندی می نمایند.
باید یک نکته دیگر از تصور و مفهوم نظریه را اضافه کنید که مستقیما با علوم اجتماعی مرتبط است. مشکل قرار دادن حقایق در مطالعات علوم انسانی و اجتماعی است که رویکرد مثبتی را در مطالعات تئوریک بوجود می آورد و یا بر اساس پدیده های قابل اندازه گیری و قابل مشاهده می باشد. البته پیگیری آن مشکل است. اگر ایده و فکری که در مشاهدات یک نظریه می باشند، آگاه مشاهده کننده یک جزئی از اشکال تشکیل دهنده آن دانش و معلومات میباشد.
اهو گز، ۱۹۹۰: ۶۷ ) در این نقطه نظر نظریه های علمی مثل یک ابتکار فعال در بوجود آوردن یک واقعیت نقش بازی کرده و عمل می کنند، نه بصورت منفعل از عوامل دیگر دنیای بیرونی مطالب زیادی در پاراگراف های قبلی درباره اظهار نظرات تنوریک بیان شد. در این مرحله می تواند معرف یک لیست باشد که اصطلاحات مفیدی در خصوص جملات نظری تهیه شده است. حداقل اینست که این جملات یک فرضیه هستند و هنوز تست نشده اند. در نهایت خوش بینی هم می تواند بطور کلی بعنوان مسائلی که حقیقت یافته، تلقی نمود
در مراحل اولیه یک پروژه تحقیقاتی، بيانات تتوریک اغلب بعنوان یک محصول مشکل سوال پژوهشی مطرح هستند. در تحقیقات اولیه و ابتدایی در مورد مسئله دلایی را ممکن است برای آن یافت و با ارتباطی بین حقایق و عواملی بوجود آورنده و یا مؤثر بر آن را کشف نمود گاهی اوقات، مخصوصا در علوم اجتماعی، ممکن نیست که بیانات و اظهارات نظری را فرموله کرد که در این حالت با شواهد واضح برای رد یا قبول آن به نتیجه خواهید رسید
معهذا، یک بیان و اظهار نظر می تواند جهت مشخصی را برای محقق تبیین نماید. در این حالت بیانات نظری قابل فرموله شدن هستند
به هر حال، اگر دلایل و روابط بیان شده در جملات نظری که هنوز برای اطلاعات جمع آوری شده تست نشده باشند، اما امکان تست آن وجود داشته باشد، در این مرحله این جملات را فرضیه می توان نامید.
منبع فرضیه ها ممکن است یک متغیری از قانون یا توسعه یک نظریه و قاعده کلی باشد و با احتمال دارد حدسیات یک دانشمند باشد، به هر حال می توان با اطلاعات مشاهده شده ای که در جهان واقعی جمع آوری شده است، مقایسه کرد. امکان دارد که از آزمایش هایی بر روی فرضيه شواهد بدست آمده برای اثبات یا رد آن استفاده نمود.
اگر تحقیقی یک مبانی نظریی مشابه ای از رویدادها را در مطالعات تجربی گوناگون آشکار سازد، آن مبانی نظری می تواند بعنوان خلاصه ای از یک تجربه تعمیم داده شده باشد، یک تصمیمی که بر اساس چندین مطالعه تجربه شده است. بطور واضح، بخاطر اینکه مبانی نظریها در تحقیقات مورد تجربه و آزمایش قرار می گیرنده كل مفهوم باید بطور مستقیم قابل اندازه گیری باشد.
قوانین :
همانطور که قبلا اشاره شد، قوانین جملاتی هستند که روابط بین عوامل را توصیف می نمایند. قوانین با شواهد اثبات شده اند و از قوت قابل اعتمادی برخوردار هستند. بدین جهت می توان بعنوان یک "حقیقت" با اعتماد و قدرت از آن دفاع نمود و در مواردی از آن استفاده نمود.
مبانی نظری تحقیق
مبانی نظری کلمه ای نیست که برای توصیف گونه خاصی از عبارت نظری بکار برود، بلکه تأثير جامعی بر روی رویکردهای نظری پذیرفته شده دارد که اغلب به عنوان قانون با توری و یا تأثیری که آن برروی دیدگاه علمی جهان دارد، بیان می شود. (مثال: قوانین مکانیک جاذبه نیوتن و روابط انیشتین). کوهن از کلمه مبانی نظری برای دستاوردهای علمی که به دو دسته تقسیم می شوند، استفاده می کند
- سابقه کافی برای جذب گروه های تابع قوانین، به دور از هر گونه رقابت در فعالیت های علمی - به اندازه کافی نا محدود باشد که بتوان انواع مشکلات را برای گروه های فعال در زمینه حل
مشکلات دوباره توضیح داد به عنوان نتیجه، فعالیت های واقعی علمی که از این قوانین علمی ثبت شده پیروی می کنند، که شامل کار برد و ابزاری بودن است، از تحقیقات منسجم علمی خاص سرچشمه می گیرد. خلاقیت های علمی تکمیل شده اند ، در اینجا یک توافق نظری در میان بدنه علمی وجود دارد که این نظریه ها زیر بنای محکمی برای بررسی های بیشتر محسوب می شود. کار علوم طبیعی مرتبط با تحقیفانی است که برای شواهد در دنیای واقعی در ارائه نظریه ها و اعتبار و صحت آنها در رشته های بهم مرتبط مورد کاوش قرار می گیرد که منظور همان بر شمردن و بررسی دقیق نظريه ها است
بطور خلاصه یک عبارت نظری می تواند بعنوان یک سؤال تحقیق با یک طرح در راستای تلاش های تحقیق ، فرموله شود. اگرچه هنوز هیچ شواهد تجربی برای مقابله با عبارات نظری وجود ندارد، اما می توانند بطور تجربی مورد آزمون قرار گیرند ، که همان فرضیه نامیده میشود. اگر یک پشتیبانی معلول وجود داشته باشد، بعنوان یک عمومیت تجربی محسوب می گردد و اگر پشتیبانی بیش از حد انتظار باشد قانون تلفی میشود، آگاه باشید که دانشمندان برای سنجش و بررسی عبارات نظری ، استانداردهای خاص و مختلفی دارند. شاید از نظر یک شخص قانون و از نظر شخصی دیگر بعنوان نظر به در نظر گرفته شود. هنگامیکه نظامی از قوانین مقبول واقع می شوند، ضمانتی از راه های خاص تفکر و روش های مطالعه محسوب می گردند که مبانی نظری نامگذاری می گردند.