دانلود نمونه پایان نامه روانشناسی تربیتی درباره سلامت اجتماعی و تفکر انتقادی

ارتباط بین سبک­های هویت وسلامت اجتماعی: با نقش واسطه­ای گرایش به تفکر انتقادی در دانشجویان                     

بخش هایی از فصل پنجم این پایان نامه:

مقدمه

پژوهش حاضر با هدف شناخت نحوه ی ارتباط بین سبک های هویت و سلامت اجتماعی، با بررسی نقش متغیر گرایش به تفکر انتقادی انجام شده است با تکمیل سه پرسشنامه ی سلامت اجتماعی کیینز، گرایش به تفکر انتقادی ریتکس و سبک های هویت برزونسکی توسط آزمودنی ها، که شرح نتایج آن، با پاسخ به هریک از فرضیه ها به ترتیب مورد بحث و تبین قرار خواهند گرفت.با توجه به توع پژوهش، آزمون تحلیل رگرسیون سلسله مراتبی برای آزمون فرضیه ها استفاده شد متغیرهای پژوهش، متغیر مستقل(سبک های هویت)، متغیر واسطه (گرایش به تفکر انتقادی) و متغیر وابسته (سلامت اجتماعی و مولفه های آن) است.

۵-۲. فرضیه اول.سبک‌های هویت پیش بینی کننده ی مناسبی برای سلامت اجتماعی و تفکر انتقادی است. نتایج آزمون برای این فرضیه نشان می دهد روابط مولفه ها معنادار بود و فرضیه را تأیید می نمایند. نتایج پژوهش مبین آن است که افرادی که در برخورد با مسائل هویتی از سبک هویت اطلاعاتی بهره می برند یعنی از ساختار هویتی منسجم و محکمی برخوردارند در کل از سلامت اجتماعی بیشتری برخوردارند و در این بین نقش آن در مشارکت اجتماعی قویتر بوده است اما با انطباق رابطه ای نشان نداد و این یافته در راستای پژوهش(حجازی و همکاران، 1388؛ برزونسکی،1998،1992؛ برزونسکی و فراری،1996؛ حجازی، فرتاش، پاشا و همکارن(1382)1382، ).

در تبیین روابط مستقیم بین سبک هویت اطلاعاتی با مشارکت و در کل با نمره کل سلامت اجتماعی می توان گفت پذیرش و تحمل بالای این افراد نسبت به افراد و موقعیت‌های جدید و مبهم، میل به بررسی اطلاعات مثبت و منفی و اتخاذ دیدگاه های غیر دو بعدی و غیر جزمی ثابت باعث افزایش مشارکت و در نتیجه سلامت اجتماعی آنان می‌شود و یا شاید بتوان گفت روابط بین فردی سالم و درست تامین کننده بخشی از سلامت اجتماعی است. نتایج تحقیقات قبلی نیز نشان می-دهد افرادی با دارا سبک هویتی اطلاعاتی هستند از رشد روابط بین فردی برخوردارند خود را متحمل و پذیرا نسبت به رفتار دیگران توصیف می کنند و نگرش ها، رفتارها و روابط صادقانه، آن ها را قادر به ایجاد و استمرار روابط اجتماعی حمایتگر و مثبت می سازد و این هم راستا با پژوهش(برزونسکی، نورمی، کیس، 2000؛ به نقل از فارسی نژادو حجازی، 1386) می باشد.

اما برخلاف آنچه انتظار می رفت ومطابق نتایج تحقیقات قبلی که می بایست رابطه ای بین سبک هویت اطلاعاتی و انطباق اجتماعی نشان داده نمی شد اما در این پژوهش رابطه معنادرا بود به طور قابل انتظار اافرادی دارای سبک هویت اطلاعاتی به دلیل برخورداری از تعهدات منطقی و مبتنی بر پیشرفت همواره در صدد تغیر شرایط موجود در جهت بهینه ساختن آن هستند و لذا خود را عضو حیاتی جامعه دانسته و در جهت رفاه آن تلاش می‌کنند. افراد با سبک هویت اطلاعاتی خودهای متفاوتی( بین انچه دوست دارن باشند و انچه هستند) را تجربه می کنند سبب نارضایتی در فرد می شود.

تفاوت بین خود طبیعی و خود ایده آل باعث تحریک خودتنظیمی مبتنی بر پیشرفت می شود این افراد تلاش می کنند به اهداف شان برسند از صدمه دوری نمی کنند بلکه ریسک پذیرند. اما با وجود این دلایل، رابطه این سبک با مولفه سلامت اجتماعی یعنی انطباق معنادار به دست آمد شاید به این دلیل بتوان نسبت داد که، با بررسی دقیق تر پیشینه های هویت در ایران، متوجه می شویم که تعداد این پژوهش ها در اوائل جوانی و به طور اخص در دوران دانشجویی اندک است. شاید بتوان یکی از دلایل این کمبود را به فقدان ابزاری مناسب با بافت فرهنگ ایرانی که باید دارای ویژگی روان سنجی مناسب برای اندازه گیری هویت در این گروه سنی نسبت داد ویا حیطه های محتوایی که در مقیاس سبک هویت سنجیده می شود زیاد متناسب نوجوان و جوانان کشور ما نیست.

همچنین یافته ها نشان داد افرادی با سبک هویت هنجاری نیز رابطه ی معناداری با سلامت اجتماعی نشان دادند این ارتباط در مورد انطباق اجتماعی قویتر بود و این در راستای پژوهش فارسی نژاد (1386) بوده است علت ارتباط قویتر این سبک هویتی با انطباق اجتماعی را می توان چنین توجبه کرد که افراد هنجاری، به واسطه ی نیاز به تایید دیگران از انطباق اجتماعی بیشتری برخوردارند اما استفاده از این سبک با مشارکت اجتماعی رابطه‌ای نشان نداد به دلیل آن که این افراد دنیای اطراف خود را به صورت قابل درک و پیش‌بینی می‌بینند و از این طریق نیاز به ایمن ماندن خویش را مرتفع ساخته و معیارهای تجویز شده از سوی دیگران را حفظ می‌کنند. مطابق انتظار، سبک هویت سردرگم/ اجتنابی با سلامت روانی و مقیاس‌های فرعی آن رابطه‌ی منفی دارد و این هم راستا با پژوهش سعادتی شامپر(1383) است.

«افراد با سبک هویت مغشوش/اجتنابی، با مشکلاتی برای تشکیل روابط دوستی و حفظ شبکه‌ای از حمایت‌های اجتماعی روبه‌رو هستند. آن ها روابط ضعیفی را باهمسالان برقرار می‌کنند و روابط اجتماعی سطح پایینی از نظر صمیمیت، گشودگی، شکیبایی و اعتماد دارند افراد مغشوش/اجتنابی، هنگام ورود به دانشگاه، به دلیل ضعف در برقراری و نگهداری شبکه‌های حمایت اجتماعی و فقدان صمیمیت، انعطاف‌پذیری، و اعتماد به دیگران مشکلات اجتماعی و تحصیلی زیادی را تجربه می‌کنند». تحقیقات زیادی (برزونسکی،1998،1992؛ برزونسکی و فراری،1996؛ به نقل از حجازی، فرتاش،1384: 170) نشان می‌دهند که تعهدات ثابت شخص نقش مهمی در تقویت عملکرد و سلامت روانی– اجتماعی فرد بازی می‌کند به طوری که افرادی که تعهد کمی دارند به دلیل آن که فاقد یک دیدگاه ثابت و واضح درباره ی خودشان و دنیایی که در آن زندگی می‌کنند هستند، ممکن است اجتماع را به صورت یک مجموعه پراز هرج و مرج، غیرقابل پیش‌بینی مدیریت‌ناپذیر بدانند یعنی از سلامت اجتماعی پایینی برخوردار هستند . دارند و نیز پژوهش( گنجی و همکاران، 1390) نیز نشان داد افراد دارای سبک هویت مغشوش/ اجتنابی هویت سردرگم به دلیل پایین بودن میزان تعهد ، پایین‌ترین سطح سلامت روانی را نشان می‌دهند. . و هویت موفق، بالاترین سطح معناداری را با سلامت روانی را دارد این مسئله به دلیل آن است که افراد دارای هویت موفق، موفقیت بیشتری داشته و بازخورد مثبت از اجتماع دریافت می‌کنند و همین امر باعث می‌شود که آن ها دید مثبت‌تری به زندگی خود را دارند.

و همچنین پژوهش(برزونسکی، 2004، به نقل از شمس‌اسفند و همکاران، 1390:108 و 109) افرادی که دارای سبک پردازش اطلاعاتی و هنجاری هستند نسبت به کسانی که از سبک سردرگم استفاده می‌کنند از تعهد بالاتری برخوردارند برزونسکی در پژوهشی روی نقش تعهد در ارتباط بین سبک‌های هویت و متغیرهای سلامت شخصی، اظهار می‌دارد که تعهد به طور مستقیم با متغیرهای مربوط به سلامت ارتباط دارد » در راستای پژوهشی (سونس، دیونز و گوسنر، 2005) و حجازی و برجعلی (1386)، که انجام داده اند نتایج پژوهش حاضر نیز نشان داد که بالاترین ضریب همبستگی مولفه های تفکر انتقادی با سبک هویت اطلاعاتی است. و با توجه نتایج حاصل از رگرسیون سلسه مراتبی نشان می دهد که مولفه های تفکر انتقادی برسبک هویت اطلاعاتی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد سبک اطلاعاتی با مولفه های تفکر انتقادی مانند مولفه ی خلاقیت (586/0r=)، بالندگی (157/0r=)، کمال و تعهد (390/0r=)، بیشترین میزان همبستگی را دارد از طرفی، میان تفکر انتقادی و سبک هویت هنجاری رابطه مثبت و معنادار وجود دارد؛ البته باید به این نکته توجه داشت که این ارتباط نسبت به سبک هویت اطلاعاتی کمتر است و همچنین پژوهش(هانسبرگر،پرات و پنسر ،2002، به نقل از رحیمی نژاد،1379) و برخی دیگر از این تحقیقات در این زمینه، نشان می‌دهد که جوانانی که قادر به تفکر در ابعاد پیجیده هستند، بهتر از دیگران می‌توانند مسائل مربوط به هویت را حل کنند و دچار بحران هویت نشوند.

ارتباط سبک هویت هنجاری با مولفه های تفکر انتقادی، خلاقیت (188/0r=)، بالندگی (609/0r=)، کمال و تعهد (146/0r=) رابطه مثبت و معنادار دارد و همان طور که اتظار می رفت سبک هویت سردرگم/اجتنابی با تفکر انتقادیرابطه ی منفی دارد ارتباط آن با مولفه های تفکر انتقادی، خلاقیت (250/0-r=)، بالندگی (212/0-r=) و کمال و تعهد (128/0-r= ) به صورت معنادار و منفی است. در کل ارتباط تفکر انتقادی با سبک هویت اطلاعاتی و سبک هویت هنجاری رابطه ی مثبت و با سبک هویت سردرگم/اجتنابی رابطه ی منفی دارد البته این رابطه در مورد سبک هویت اطلاعاتی قویتر بود تببین چپنین یافته هایی می توان گفت؛ افرادی با سبک هویت اطلاعاتی دارای پیچیدگی شناختی، و صاحب تفکر انتقادی هستند.

چرا که این افراد به صورت فعال در جستجوی اطلاعات مرتبط با خود هستند و به آزمون سازه‌های مربوط به خود و انطباق دیدگاه‌های خویش با توجه به بازخورد‌های ناهماهنگ می پردازند؛ تمایل به جستجوی حقایق دارند و شجاعت ریسک کردن را دارند و همچنین دارای روحیه ی اکتشاف اند و همانگونه که قبلا بیان شده) خلاقیت(، تمایل کنجکاوانه، هوشمندانه و خلاقانه برای اکتشاف واقعیت های جدید است که سبک هویت اطلاعاتی با آن ارتباط قوی و مثبتی دارد. در تبیین ارتباط سبک هویت اطلاعاتی و بالندگی (انتقادپذیری) نیز می توان چنین گفت که افراد دارای سبک هویت اطلاعاتی در شناسایی انواع مختلف عقاید و باورها انعطاف پذیرند و معمولا در انتخاب و به کارگیری ملاک ها . معیارها مسئولیت پذیرند.

وتبیین ارتباط این سبک با تعهد نیز باید چنین گفت افرادی با سبک هویت اطلاعاتی تمایل به سازماندهی، بررسی هوشیارانه و آگاهی از مسائل را دارا هستند و تعهد به معنای آمادگی برای استدلال و پیش بینی موقعیت ها و اعتماد فرد به توانایی خود در زمینه استدلال کردن است. هر چند افرادی با سبک هویت هنجاری نیز با مولفه های تفکر انتقادی ارتباط مثبت و معناداری نشان دادند اما این ارتباط به نسبت کمتر بود تبیین آن می توان گفت که، افرادی با سبک هویت هنجاری دارای تمایلات جزمی و محافظه‌کاری فرهنگی هستند. ویژگی هایی هم چون وظیفه شناسی، مقاومت در برابر ابهام، میل شدید به مسائل سازمان یافته دارند و هم چنین عدم تمایل به بررسی ارزش ها و باورهای ناهماهنگ دارند (برزونسکی، 2003).

با توجه به مطالب گفته شده مشاهده می شود افراد هنجاری هم میل به نظامندی دارند هم به بررسی راه-حل ها اما این بررسی ها و استدلال ها را با توجه به منابع موثق انجام می دهند. بنابراین انعطاف پذیری کمتری را دارند و روحیه اکتشاف در آن ها پایین است و میل کمتری به بازبینی اطلاعات دارند و به همین خاطر ارتباط خیلی کمی بین این سبک هویت و خلاقیت گزارش شده است و این در راستای پژوهش برزونسکی است. در مورد افرادی که دارای سبک هویت سردرگم / اجتنابی هستند باید گفت آنچه در پژوهش ها نشان داده شده است این است که این افراد با مولفه های تفکر انتقادی اثر مستقیم و معکوس دارند.

و این هم راستای پژوهش حجازی و برجعلی (1388)است. در تبیین آن نیز چنین اشاره شده، که افرادی با سبک هویت مغشوش/ اجتنابی در تصمیم‌گیری بیشتر به مقضیات و پیامدهای محیطی تاکید داشته و از راهبردهای نامطلوب استفاده می‌کنند خودآگاهی کمی دارند و در به کارگیری راهبردهای شناختی و اسنادی توسط آن ها ناکارآمد است.بنابراین قابل انتظار است که ارتباط سبک هویت سردرگم/اجتنابی اثری معکوس داشته باشد همچنین این یافته هم سوی نتیجه پژوهش(جوادزاده شهشهانی، 1383) است بیشتر افرادی که در وضعیت‌های هویت مغشوش قرار دارند، از مرحله اکتشاف و جست‌وجو گریزان‌اند، چه برسد به این که از مهارت‌های انتقادی، و لو به طور غیرمنظم بهره‌گیرند.

5-3.فرضیه دوم: بین سبک‌های هویت و سلامت اجتماعی تفکر انتقادی نقش واسطه‌ای دارد. بررسی اثرات نقش مولفه های تفکر انتقادی (خلاقیت، بالندگی، تعهد) در این پژوهش با توجه به داده های به دست آمده در ارتباط بین سبک های هویت و سلامت اجتماعی نشان داده اند که افرادی با سبک هویت اطلاعاتی و افرادی با سبک هویت هنجاری، از سطح تفکر نقاد بالایی برخوردارند از مشارکت و در کل ازسلامت اجتماعی قابل ملاحظه ای برخوردار هستند. افرادی که دارای سبک هویت اطلاعاتی هستند به طور مستقیم و غیر مستقیم قادر به پیش بینی سلامت اجتماعی بویژه مشارکت اجتماعی (خلاقیت) هستند. در تبیین این یافته علاوه بر مطالبی که در بالا ذکر شد می توان گفت افرادی که دارای سبک هویت اطلاعاتی هستند به دلیل برخورداری از تفکر انتقادی بیشتر در صدد تغیر شرایط فعلی در جهت مطلوب کردن وضع موجود پشتکار بیشتری را نشان می دهند. این افراد با استفاده از توانایی ها و گرایشات مربوط به تفکر انتقادی می توانند به طور فعال به جستجوی اطلاعات و بازبینی اطلاعات بپردازند.

به طور مشابه افرادی که دارای سبک هویت هنجاری بودند نیز از طریق تفکر انتقادی تاثیر بیشتری بر سلامت اجتماعی دارند به واسطه ی نقش تفکر انتقادی تاثیر قویتر در مولفه انطباق اجتماعی دارند اما باید توجه داشت این تاثیر بر سبک هویت هنجاری کمتر از سبک هویت اطلاعاتی است زیرا افراد این سبک به دلیل تحمل پایینی که نسبت به ابهام، و اینکه این افراد به مسائل سازمان یافته ببیشتر انگیزه نشان می دهند شاید کمتر به تفکر نقاد و ارزیابی اطلاعات خود می پردازند. به طور خلاصه تا اینجا می توان گفت سبک های هویت اطلاعاتی و هنجاری به دلیل دارا بودن تفکر انتقادی همانطور که قابل انتظار بود تاثیری مضاعف بر سلامت اجتماعی و بالاخص بواسطه این متغیر در مشارکت اجتماعی دارد. البته این تاثیر نیز در افرادی که در برخورد با مسائل به شیوه هنجاری عمل می کنند به نسبت کمتر بود، که البته در مولفه انطباق اجتماعی نقش واسطه ای تفکر انتقادی در سبک هویت هنجاری به چشم می خورد. در بررسی سبک هویت سردرگم/اجتنابی نیز باید گفت این نتیجه قابل پیش بینی بود تاثیر مستقیم و منفی در سلامت اجتماعی دارند و نقش تفکر به عنوان واسطه ای(انسجام، پذیرش، شکوفایی اجتماعی) در یافته های پژوهش حاضر به دست آمد.

از سوی دیگر در کنار بررسی نقش تفکر انتقادی به عنوان واسطه ای در پژوهش حاضر، نقش تعدیل گر این متغیر نیز مد نظر بود که چنین به نظر می رسد به طور کلی با در نظر گرفتن نقش تعدیل گر مولفه های تفکر انتقادی باید گفت نتایج چنین شد که: در افرادی با سبک هویت اطلاعاتی، تاثیری آن بر مولفه های پذیرش اجتماعی و شکوفایی اجتماعی را نشان داده شد. همچنین در افرادی با سبک هویت هنجاری در تمام مولفه های سلامت اجتماعی جز شکوفایی نقش خود را نشان داد. و در سبک سردرگم/اجتنابی در کل در سلامت اجتماعی (انسجام، پذیرش، شکوفایی) تاثیر چشمگیر نشان داد و این یافته در تضاد با یافته های پژهش های قبلی است شاید بتوان علت آن را به مناسب نبودن ابزار مناسب سنجش هویت در کشورمان و یا شناخت کم محققان از حوز هایی که باید هویت را سنجید نسبت داد بهرحال این افراد به علت نوساناتی که در تعهد دارند و ذهن آشفته و استفاده از افکار بدون هدفمندی را دارا هشتند .هم چنین (به نقل از فارسی‌نژاد،1386)نتایج نشان داد رابطه-ای بین سبک هویت اطلاعاتی و مغشوش/ اجتنابی با متغیر انطباق و شکوفایی اجتماعی وجود ندارد در حالی که رابطه ی سبک هنجاری با این دو معنادار است.

طبق نظریه ی سلامت اجتماعی در پذیرش اجتماعی، فرد اجتماع و مردم را با همه ی نقص‌ها و جنبه‌های مثبت و منفی باور دارد و می‌پذیرد. شکوفایی اجتماعی عبارت است از ارزیابی توان بالقوه و مسیر تکاملی اجتماع و باور این که اجتماع در حال یک تکامل تدریجی است و توانمندی های بالقوه‌ای برای تحول مثبت دارد که از طریق نهادهای اجتماعی و شهروندان شناسایی می‌شود.

شاید بتوان در تبیین این یافته ها، و تاثیر نقش تفکر انتقادی حال چه به عنوان متغیر واسطه ای یا تعدیل گر، بتوان تاثیر آن را بر سبک های هویت به عنوان متغیر مستقل پژوهش و تاثیر این سبک ها از طریق نقش متغیر نامبرده بر سلامت اجتماعی به عنوان متغیر وابسته پژوهش، به سطح اکتشاف این افراد بررسی کرد به طوری که، افرادی صاحب سبک هویت سردرگم از مهارت ها و گرایشات مربوط به تفکر انتقادی ضعیف، و در سطح پایینی قرار دارند و اگر هم با خوش بینی بتوان نگریست که سطحی از این مهارت ها را ممکن است دارا باشند بی هدف و سردرگم از این مهارت هایی که استفاده می کنند اما افرادی با سبک هویت اطلاعاتی و بهنجار هر دو میزانی از اکتشاف را تجربه می کنند با این تفاوت افراد اطلاعاتی در استفاده از آن تبحر و کاربردی و هدفمندتر از این بعد شناختی بهره می برند و افراد بهنجار به دلیل بالا و پایین شدن سطح انتظار دیگران از این افراد، و مشتاق تر بودن این افراد از دستورات تجویز شده و کارهای سازمان یافته و ریسک پذیری پایین و محافطه کار بودن آن ها، این سطح اکتشاف و استفاده از مهارت های حل مسئله با تفکر انتقادی و عملی کردن انها به نسبت افراد ی با سبک هویت اطلاعاتی کمتر است .

کاربرد این مطلب:

نقد پایان نامه، آموزش روش تحقیق، منبعی برای فصل دوم پایان نامه، استفاده در بیان مسئله و پیشینه تحقیق و پروپوزال، استفاده در مقاله علمی پژوهشی، استفاده در تحقیق و پژوهش ها، استفاده آموزشی و مطالعه آزاد، آشنایی با اصول روش تحقیق دانشگاهی