رابطهی شیوههای فرزندپروری و ویژگیهای شخصیت با تاب آوری در دوره نوجوانی
بخش هایی از فصل پنجم این پایان نامه:
مقدمه در کلیه تحقیقات و بالاخص تحقیقات علوم انسانی فصل جمع بندی داده ها و ارائه پیشنهادات از اهمیت بسزایی برخوردار است. به طور معمول در این فصل نتایج تحقیق و چکیده یافته ها ارائه می شود. ارائه راهکار ها و پیشنهادات از جمله کارهای دیگری است که در این فصل انجام می گیرد.
این پیشنهادات معمولا بر اساس رهیافت های محقق در طول تحقیق حاصل شده و مرجع مناسبی برای پژوهشگران در آینده می باشد. یکی از موضوعات مطرح در روانشناسی مثبت تاب آوری است. تاب آوری جایگاه ویژه ای در حوزه های روانشناسی خانواده و بهداشت روانی دارد (کمبل- سلیس، کوهان و استین، 2006).
گارمزی و ماسن (1991) تاب آوری را به عنوان نوعی فرآیند، توانایی یا پیامد سازگاری موفقیت آمیز با داشتن موقعیت تهدید کننده تعریف کرده اند. به عبارت دیگر، تاب آوری عاملی است که به افراد در رویارویی و سازگاری با موقعیت های سخت و تنش زای زندگی کمک می کند (ایزدیان، امیری، جهرمی و حمیدی، 2010)،
افسردگی را کاهش می دهد (وایت، درایور و وارن، 2010)، توانایی سازگاری با درد (اسمیت و دیگران، 2009) و کیفیت زندگی را افزایش می دهد (رنجبر و دیگران، 1390). تاب آوری از مشکلات روانشناختی بین نوجوانان و جوانان جلوگیری کرده و آن ها را در برابر تأثیرات روانشناختی رویدا د های مشکل زا، مصون نگه می دارد ( بین کوآرت، 2009).
محققان بسیاری در پی شناسایی عوامل مؤثر در تاب آوری بوده اند. فرض بر این است که عوامل حمایت کننده ایی وجود دارند که می توانند واکنش به تجارب استرس زا و بلایای مزمن را تبیین کند (فراسر، ریچمن و گالنیسکی، 1999). عوامل بسیاری در تاب آوری فرد در برابر مشکلات دخیل هستند که از آن جمله می توان به عوامل فردی، عوامل خانوادگی (ساختار خانواده و حمایت خانواده) و عوامل اجتماعی (حمایت اجتماعی) اشاره کرد (لافرومویس و دیگران، 2006). خانواده به عنوان یکی از اساسی ترین نهاد های اجتماعی، نخستین و مهم ترین عامل اساسی شکل گیری شخصیت کودک و پایه گذار ارزش ها و معیار های فکری او بوده است و نقش مهمی در تعیین سرنوشت آینده او دارد.
از جمله مسائلی که در حوزه تاب آوری مطرح است نقش ویژگی های شخصیتی است. بر اساس مدل انتخاب- مقابله افتراقی (بلوگر و زوکرمن، 1997) راهبرد های مقابله ای مورد استفاده در رویارویی با تنش تعیین کننده پیامد های مثبت و منفی هستند و نوع راهبرد های مقابله ای انتخاب شده به ویژگی های شخصیتی افراد بستگی دارد. در نتیجه از آن جا که ویژگی های شخصیتی خاص افراد به کارگیری راهبرد های مقابله ای متفاوت را ترغیب می کنند، افراد به صورت متفاوت به تنش پاسخ می دهند (بارتلی و روش، 2011). موضوع پژوهش حاضر بررسی رابطه شیوه های فرزندپروری و ویژگی های شخصیت با تاب آوری در دوره نوجوانی می باشد. جامعه مورد بررسی تمامی دانش آموزان دوره متوسطه دختر که در سال تحصیلی 92-93 در ناحیه یک شهرستان خرم آباد که در حال تحصیل بودند می باشد. نمونه آماری بر اساس نمونه گیری خوشه ای تصادفی چند مرحله ای انجام شد.
بر این اساس تعداد 200 نفر از دانش آموزان به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای به دست آوردن اطلاعات از پرسشنامه های تاب آوری کونور- دیویدسون (2003)، فرم کوتاه و تجدید نظر شده شخصیتی نئو (1992) و پرسشنامه شیوه های فرزندپروری بامریند (1976) استفاده شد.
5-2 بحث و نتیجه گیری
بر اساس نتایج به دست آمده هر سه فرضیه مذکور تأیید شدند و به اختصار در ذیل به هر کدام پرداخته می شود. فرضیه اول: بین شیوه های فرزند پروری (اقتدار منطقی، استبدادی، سهل گیرانه) با تاب آوری در دوره نوجوانی ارتباط وجود دارد. نتایج به دست آمده نشان داد که بین سبک های فرزند پروری مقتدرانه با تاب آوری در دانش آموزان رابطه وجود دارد. نتایج به دست آمده در این فرضیه همسو با نتایج به دست آمده در پژوهشی است که در آنها بامریند (1998، به نقل از محمدی، 1389)، معتقد است خانواده هایی با گفت و شنود بالا تمایل دارند که فرزندانشان را با مهارت های اجتماعی، قدرت حل مسئله و توانایی رهبری بالا تربیت کنند، که انتظار می رود فرزندان این خانواده تاب آوری بالاتری را از خود نشان دهند.
گروتبرک (2000) معتقد است که والدین و مراقبان کودک می توانند شرایطی را برای افزایش تاب آوری کودک فراهم آورند. وی عشق و علاقه و بیان عقاید و باز بودن و نعامل میان اعضای خانواده را در تاب آوری مؤثر می داند. گریل (1993) با تمرکز بر عوامل خانوادگی مؤثر بر تاب آوری دریافت که کودکانی که در برابر فشار و استرس مقاوم هستند از والدینی که با روش های تربیتی مثبت برخورد کرده اند و با زندگی کودکشان در گیر هستند راهنمایی های بهتر و بیش تری را به آن ها ارائه می دهند. طبق نظر گارمزی (1991) خصوصیات خانوادگی مثبت (صمیمیت و انسجام) و منابع بیرونی، حمایت اجتماعی تاب آوری را افزایش می دهد.
فرضیه دوم: بین ویژگی های شخصیت با تاب آوری در دوره نوجوانی ارتباط وجود دارد. نتایج به دست آمده نشان داد که بین ویزگی های شخصیت «برون گرایی» و «گشودگی» و «باوجدان بودن» با تاب آوری در دانش آموزان رابطه وجود دارد. نتایج به دست آمده در این فرضیه همسو با نتایج به دست آمده در پژوهشی است که در آنها شفیع زاده (1391) پژوهشی را با هدف تعیین رابطه تاب آوری با پنج عامل بزرگ شخصیت اجرا کرد. نتایج به دست آمده نشان داد که تاب آوری با روان رنجور خویی رابطه منفی قوی و با برون گرایی و وجدان گرایی رابطه مثبت دارد و بین تاب آوری با گشودگی و توافق رابطه معناداری وجود ندارد. مطالعات ریولی، ساویکی (2003؛ به نقل از فرایبورگ و همکاران، 2005)، ارتباط تاب آوری با عوامل شخصیت را با نمره در بعد پایداری عاطفی، برون گرایی، گشودگی و وظیفه شناسی نشان داده است.
در تحقیقی که توسط فرایبورگ و همکاران (2005) انجام شد تاب آوری در ارتباط با ویژگی های شخصیت مورد بررسی قرار گرقت. نتایج به دست آمده نشان داد که بین دو بعد تاب آوری (شایستگی فردی، شایستگی اجتماعی و ساختار فردی) با پنج عامل شخصیت ارتباط ضعیف تری وجود دارد. در این مطالعه سه بعد شخصیت (روان رنجور خویی، برون گرایی و وظیفه مداری) ارتباط قوی با تاب آوری نشان داد. فرضیه سوم: بین شیوه های فرزند پروری (اقتدار منطقی، استبدادی، سهل گیرانه) با ویژگی های شخصیت در دوره نوجوانی ارتباط وجود دارد. رابطه بین ویژگی های شخصیتی «برون گرایی»، «گشودگی»، «موافق بودن» و «باوجدان بودن» با سبک فرزندپروری مقتدرانه مثبت بود.
همچنین رابطه بین ویژگی شخصیت «روان آزردگی»، «برون گرایی» و «باوجدان بودن» مثبت بود. علاوه بر این رابطه بین ویژگی شخصیتی «روان آزردگی»، «گشودگی» و «برون گرایی» با سبک فرزندپروری سهل گیرانه مثبت گزارش شد. نتایج به دست آمده در این فرضیه همسو با نتایج به دست آمده در پژوهشی است که در آنها دکتر منادی (1384) پژوهشی را تحت عنوان «تأثیر شیوه های فرزند پروری والدین بر شخصیت اجتماعی و فرهنگی جوانان» انجام داد. وی با کمک روش کیفی از نوع مردم نگاری و مصاحبه با تعدادی از والدین و جوانان، تلاش کردند تا با شیوه های فرزندپروری والدین و تأثیر آن ها بر چگونگی شخصیت روانی، اجتماعی و فرهنگی جوانان پرداخته شود.
نتایج این پژوهش حاکی از آن بود که شیوه های دموکراتیک و آزادی والدین در تولید فرزندانی با ویژگی شخصیتی «بازیگر» بسیار مؤثر است؛ در حالی که شیوه مستبدانه برخی از والدین، فرزندانی «مجری» به بار می آورد. سوال پژوهش: سهم شیوه های فرزند پروری و ویژگی های شخصیت در پیش بینی تاب آوری نوجوانان چقدر است؟ علاوه بر تأیید فرضیه های پژوهش، نتایج به دست آمده ارتباط خطی معنی دار را بین شیوه-های فرزندپروری با تاب آوری تأیید نمودند.
8/2 دصد از تغییرات در متغییر تاب آوری به وسیله شیوه های فرزندپروری پیش بینی می شود. با توجه به نتایج به دست آکده از آزمون t برای معنی داری ضرایب رگرسیون، مشخص شد که از بین شیوه های فرزندپروری فقط شیوه فرزندپروری مقتدرانه با تاب آوری رابطه معنی دار دارد. نتایج به دست آمده در این فرضیه همسو با نتایج به دست آمده در پژوهشی است که در آنها ناکیا و همکاران (2006) در پژوهشی با عنوان «رابطه مقیاس تاب آوری نوجوانان با پنج عامل بزرگ شخصیت» به این نتایج دست یافتند که ضریب همبستگی بین روان رنجور خویی با تاب آوری 59/0- به دست آمد که نشان دهنده همبستگی منفی معنی دار بین متغییر ها است.
علاوه بر این همبستگی مثبت و معنی دار بین تاب آوری با متغییر های برون گرایی، باز بودن و با وجدان بودن مشاهده شد که ضرایب محاسبه شده به ترتیب عبارت بودند از 37/0، 47/0 و 40/0. 5-3 محدودیت های پژوهش محدویت های پژوهش را به شرح زیر می توان دسته بندی کرد:
1) در این پژوهش فقط از دانش آموزان دختر مقطع تحصیلی دبیرستان مشغول به تحصیل در شهر خرم آباد استفاده شده است.
2) نتایج این تحقیق قابلیت تعمیم به مقاطع تحصیلی دیگر و همچنین گروه پسران را ندارد.
3) عدم همکاری مناسب سازمان آموزش و پرورش جهت اخذ مجوز و عدم همکاری مناسب مدیران مدارس 5-4 پیشنهادات گستره تحقیق به دامنه سنی گسترده تر و نمونه های گسترده تر به غیر از نمونه دانش آموزی تعمیم یابد.
با توجه به یافته های پژوهش افرادی که سبک های فرزندپروری ناکارآمدی دارند و چون ناکارامدی بالای سبک های فرزندپروری با تاب آوری پایین در تحقیق رابطه داشته است، شایسته است که متخصصان تربیتی به عنوان پیش گیری اولیه به این امر توجه کنند تا با آموزش به والدین در جهت تربیت فرزندان موجب ازتقاء سطوح تاب آوری در افراد شود.
کاربرد این مطلب:
نقد پایان نامه، آموزش روش تحقیق، منبعی برای فصل دوم پایان نامه، استفاده در بیان مسئله و پیشینه تحقیق و پروپوزال، استفاده در مقاله علمی پژوهشی، استفاده در تحقیق و پژوهش ها، استفاده آموزشی و مطالعه آزاد، آشنایی با اصول روش تحقیق دانشگاهی
