رابطه ی ویژگی های شخصیتی و سبک های دلبستگی با خوش بینی
بخش هایی از فصل پنجم این پایان نامه:
مقدمه عنوان پژوهش حاضر رابطه ویژگی های شخصیت و سبک های دلبستگی با خوش بینی در بین دانشجویان بود. هدف کلی پژوهش تعیین رابطه بین ویژگی های شخصیت و سبک های دلبستگی با خوش بینی در بین دانشجویان بود. اهداف جزئی پژوهش عبارتند از: - تعیین رابطه بین ویژگی های شخصیتی برون گرایی، سازش پذیری، روان رنجوری، وظیفه شناسی، و پذیرا بودن نسبت به تجربه با خوش بینی در بین دانشجویان. - تعیین رابطه بین سبک های دلبستگی ایمن، ناایمن اجتنابی، و ناایمن دوسوگرا با خوش بینی در بین دانشجویان. - تعیین میزان خوش بینی بر اساس ویژگی های شخصیتی و سبک های دلبستگی . فرضیه های پژوهش حاضر: - بین ویژگی های شخصیتی برون گرایی، سازش پذیری، روان رنجوری، وظیفه شناسی، و پذیرا بودن نسبت به تجربه با خوش بینی رابطه وجود دارد.
- بین سبک های دلبستگی ایمن، ناایمن اجتنابی، و ناایمن دوسوگرا با خوش بینی رابطه وجود دارد.
- سهم متغیرهای ویژگی های شخصیت و سبک های دلبستگی چیست؟ با توجه به پرسش اصلی، این پژوهش یک مطالعه ی غیرآزمایشی است و از آنجایی که به برسی رابطه بین متغیرها می پردازد یک پژوهش توصیفی از نوع مطالعه ی همبستگی است.
پژوهش همبستگی برای دو هدف کشف رابطه بین متغیرها و پیش بینی یک متغیر از روی یک یا چند متغیر دیگر به کار می رود. در این پژوهش هر دو هدف مورد برسی قرار گرفت. جامعه ی آماری پژوهش، شامل تمامی دانشجویان دانشکده روانشناسی و علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز که در سال تحصیلی (93-1392) در این دانشگاه پذیرفته و مشغول به تحصیل می باشند. تعداد این دانشجویان 1473 نفراست.
( لازم به توضیح است که این تعداد برابر است با دانشجویان ورودی سال تحصیلی (93- 1392) و دانشجویان سال های قبل را شامل نمی شود). از این تعداد 350 نفر مرد درسه مقطع کارشناسی با 350 نفر، کارشناسی ارشد با 116 نفر، و دکتری با 74 نفر، و 1123نفر زن در سه مقطع نام برده شده به ترتیب 666، 406، و51 نفر دانشجو را شامل می شود. حجم نمونه شامل 302 نفر از دانشجویان دانشکده روانشناسی و علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز است که در سال تحصیلی (93- 1392 ) در این دانشکده پذیرفته و مشغول به تحصیل می باشند. در این پژوهش از روش نمونه گیری در دسترس استفاده شد.
برای به دست آوردن اطلاعات مورد نیاز پژوهش از پرسشنامه های معتبر ودارای روایی و پایایی مناسب استفاده شد.
ابزارهای مورد استفاده شامل:
1- آزمون جهت گیری زندگی شی یر وکارور(1985)؛
2- پرسشنامه شخصیتی پنج عاملی مک کری و کاستا (1985)؛
و 3- پرسشنامه سبک های دلبستگی هازان و شاور (1987). برای جمع آوری اطلاعات مورد نیاز پژوهش، پس از گرفتن مجوزهای لازم از مسئولان دانشکده روانشناسی و علوم اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، وارد هر یک از کلاس های موردنظر شده و پرسشنامه ها در اختیار دانشجویانی که به نمونه ی آماری پژوهش تعلق داشتند قرار گرفت.
دانشجویان بدون آن که به آن ها پاسخی القا شود در زمان تعیین شده برای هر پرسشنامه، به سوالات پاسخ دادند. سپس پرسشنامه ها جمع آوری شد و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. با توجه به اينكه این پژوهش از نوع مطالعه همبستگي بود، براي بررسي روابط بين متغيرها و پيش¬بيني يك متغير از روي متغيرهاي ديگر، از آمار توصيفي و آمار استنباطي استفاده شد.
در بخش آمار توصيفي از ميانگين و انحراف استاندارد استفاده شد و در بخش آمار استنباطي از ضريب همبستگي پيرسون و تحليل رگرسيون چند متغيره استفاده شد. تجزیه وتحلیل دادها به کمک نرم افزارSPSS و برای رسم نمودارهای مورد نیاز از نرم افزار Excell استفاده شد. یافته های پژوهش نشان دادند که :
- بین ویژگی های شخصیتی برون گرایی و سازش پذیری، با خوش بینی در بین دانشجویان رابطه مثبت و همسو وجود دارد.
- بین ویژگی های شخصیتی روان آزرده خویی و پذیرا بودن نسبت به تجربه با خوش -بینی در بین دانشجویان رابطه منفی و معکوس وجود دارد.
- بین ویژگی شخصیتی وظیفه شناسی ( با وجدان بودن ) با خوش بینی در بین دانشجویان رابطه معنا داری وجود نداشت. - بین سبک های دلبستگی ایمن و ناایمن اجتنابی با خوش بینی رابطه معنا داری وجود نداشت.
- ویژگی های شخصیت وسبک های دلبستگی قادر به پیش بینی خوش بینی دانشجویان بودند. به طوری که بیشترین نقش و تبیین روی خوش بینی بر عهده مولفه سازش پذیری و بعد ازآن روان رنجوری بیشترین نقش را بر عهده داشتند و سایر مولفه های ویژگی- های شخصیتی نقش معنا داری در تبیین خوش بینی بر عهده نداشتند. همچنین تنها سبک دلبستگی دوسوگرا نقش معنا داری در تبیین خوش بینی بر عهده داشت.
5-2) بحث و تفسیر یافته ها:
هدف اصلی پژوهش حاضر تعیین رابطه بین ویژگی های شخصیت وسبک -های دلبستگی با خوش بینی در بین دانشجویان بود. با توجه به بررسی های انجام شده مشخص شد بین ویژگی شخصیتی برون گرایی با خوش بینی رابطه معناداری به صورت مثبت و مستقیم وجود دارد. وجود رابطه بین برون گرایی با خوش بینی بیانگر آن است که دانشجویان برون گرا، دارای سطوح بالایی از خوش بینی هستند. این یافته در راستای یافته های قربانی وگلزاری ( 1387 )؛ هوو همکاران ( 2010 )؛ و کریستین و همکاران ( 2003 ) قرار دارد.
در تبیین این یافته چنین استنباط می شود: کاستا و مک کری ( 1992 ) برای هر یک از پنج عامل بزرگ شخصیت، شش بعد را در نظر گرفته اند. نمره بالای افراد در این ابعاد شش گانه نوعی توانمندی شخصی محسوب می شود. ابعاد برون گرایی عبارتند از: خون گرمی، معاشرتی، جسور بودن، فعال بودن، هیجان خواهی و هیجان -های مثبت. نیرومندی های مرتبط با برون گرایی شامل: اجتماعی بودن، پرقدرت، و پرانرژی بودن، ماجراجویی، و مشتاق بودن است.
مجموع این نیرومندی های شخصی در افراد برون گرا، باعث اتخاذ نوعی رویکرد به جهان مادی و اجتماعی می شود که رفتار شناخت و هیجانات شخص به سمت گرایش به شکل گیری سازه انتظار تعمیم یافته مبنی بر احساس اطمینان درباره قابلیت حصول هدف ارزشمند می شود.
و این شرایط را برای تمرکز بر جنبه های مثبت زندگی مهیا می سازد. همچنین از آنجایی که افراد برون گرا هیجانات مثبت را ادراک می کنند مطابق با دیدگاه فردریکسون ( 2003 ) هیجان های مثبت دامنه تفکر - عمل لحظه ای را گسترش می دهند که نتیجه آن دامنه ای وسیع از افکار و اعمالی است که فرد آنها را پی خواهد گرفت. به بیان دیگر احساس هیجان های مثبت به توسط افراد برون گرا افق وعدسی نگاه فرد به جهان را وسعت بخشیده و این منجر به گسترش منابع فکری و ذهنی و بالا رفتن توانایی حل مساله و مهارت های مقابله ای می شود. بنابراین این افراد با داشتن امکانات و احتمالات بیشتر و منابع شخصی پایدار، ظرفیت ابطال سازی هیجان های منفی طولانی را داشته و این منجر به خوش بینی می شود.
براساس فرضیه ابطال سازی خزانه های تفکر - عمل نمی توانند در یک لحظه هم محدود شوند و هم گسترش یابند. در نتیجه ایجاد هیجان های مثبت به دنبال هیجان های منفی مداوم ممکن است شدت و حدت هیجان های منفی را کم کند و این می تواند خوش بینی را سبب گردد. با توجه به این که کاستا و مک کری ( 1992 ) معتقدند که ویژگی های شخصیت بررفتار، شناخت، و هیجان های افراد تاثیر دارد، این یافته پژوهش به طور کامل با نظریه ایشان هماهنگ است. همچنین این یافته با فرضیه گسترش هیجان های مثبت و فرضیه ابطال سازی هیجان های مثبت فردریکسون ( 2003 ) هماهنگ است. و به طور کامل هماهنگ با دیدگاه خوش بینی شی یر و همکاران ( 2000 ) است.
در این پژوهش نشان داده شد بین ویژگی شخصیتی سازش پذیری با خوش بینی رابطه معنا داری به صورت مثبت و مستقیم وجود دارد. به این صورت که هر چه دانشجویان در سازش پذیری نمره بالاتری راکسب کنند بر میزان خوش بینی آنها افزوده می شود. این یافته در راستای یافته های قربانی و گلزاری ( 1387 )؛ هو و همکاران (2010)؛ و کریستین و همکاران ( 2003 ) است. در تبیین یافته فوق می توان چنین استدلال کرد که با توجه به ابعاد شش گانه سازش پذیری کاستا و مک کری ( 1992 ) که شامل: اعتماد بالا، روراستی، نوع دوستی، اطاعت و فروتنی، نرم خویی و خوش فکری است نمرات بالای افراد در این ابعاد شش گانه توانمندی های شخصی با گذشت، بی توقع، خونگرمی، عدم لجاجت، نامتناظر و همدل بودن را سبب می گردد.
این افراد نوع دوست بوده و مشتاق هستند که به دیگران کمک کنند و این باعث محبوبیت بالای این افراد می شود. عزت نفس و توان همدلی بالا درعین قاطع بودن، این افراد را آماده رقابت و همکاری با دیگران ساخته ( پروین و جان، 1392) و خوش فکری بالای افراد سازش پذیر می تواند پایه گذار موفقیت های آتی این افراد در رسیدن به اهداف شود. مجموع توانمندی های شخصی افراد سازش پذیر زمینه خوش بینی را مهیا می سازد. در پژوهش حاضر بین ویژگی شخصیتی وظیفه شناسی با خوش بینی رابطه معناداری وجود نداشت. در این مورد می توان بیان کرد که با توجه به ابعاد شش گانه وظیفه شناسی که شامل: کفایت، نظم و ترتیب، وظیفه شناسی، تلاش برای پیشرفت، خود-نظمی، و ژرف اندیشی است ( کاستا و مک کری،1992) و نمرات بالای افراد در این ابعاد شش گانه توانمندی های شخصی مانند کارایی بالا، سازمان یافتگی، دقیق بودن، کامل، و زرنگ بودن، و عدم تکانشگری را ایجاد می کند ( کار،1391). این افراد برای رسیدن به اهداف خود برنامه ریزی کرده و سنجیده عمل می کنند ( پروین و جان، 1392).
ژرف اندیشی افراد وظیفه شناس می- تواند باعث نگرش واقع بینانه به حوادث و رویدادهای پیرامونی شود. از آنجایی که افراد خوش- بین به خاطر خطای کنترل، سوگیری خود یاری دارند، به نحوی که این افراد به راحتی اطلاعات منفی نسبت به خود را نادیده گرفته و اطلاعات وارده را از فیلترهای تحریف کننده رد می کنند و پیامدهای مثبت و منفی را به گونه ای تعبیر می کنند که از خودشان محافظت کنند (ریو،1391). و چون افراد وظیفه شناس نگاه واقع بینانه به رویدادها و حوادث دارند این واقع بینی نمی تواند منجر به خوش بینی بالایی گردد. این یافته در راستای یافته های قربانی و گلزاری ( 1387 )؛ هوو و همکاران ( 2010 )؛ و کریستین و همکاران ( 2003 ) نیست.
این ناهماهنگی می تواند به دلایلی مثل جامعه آماری متفاوت، یا استفاده از پرسشنامه های متفاوت و یا حتی کم دقتی عده ای از دانشجویان در پاسخ گویی به پرسش های پرسشنامه ها سبب شده باشد. این ناهماهنگی در پژوهش ها می طلبد که پژوهش های بیشتری جهت پر کردن خلاهای موجود انجام گیرد. در این پژوهش بین ویژگی شخصیتی روان رنجوری با خوش بینی رابطه معناداری به صورت منفی و معکوس وجود داشت. به این معنا که هر چه افراد در روان رنجوری نمره بالاتری بگیرند از میزان خوش بینی آنها کاسته می شود. این دافته در راستا ی یافته های قربانی و گلزاری ( 1387 )؛ هوو و همکاران ( 2010 )؛ و کریستین و همکاران ( 2003 ) است.
در تبیین این یافته می توان چنین استدلال کرد: با توجه به ابعاد شش گانه روان رنجوری که شامل: اضطراب، خشم، خصومت، افسردگی، گوش به زنگی، و تکانش گری است ( کاستا و مک کری، 1992 ) شرایط را برای تجربه عواطف و هیجان های منفی مانند ترس، غم، دستپاچگی، عصبانیت، احساس گناه، و نفرت آماده می کند. این عواطف و هیجان های منفی شرایط را برای داشتن افکار و عقاید منفی و غیر منطقی آماده می کند ( روشن، 1385 ). با توجه به این که روان رنجوری شرایط را برای احساس هیجان های منفی آماده می کند، طبق دیدگاه فریدا ( 1986 )، لازاروس ( 1991)، و لوینسون ( 1994؛ جملگی به نقل از مگیار- موئی، 1391 ) هیجان های منفی دامنه تفکر- عمل لحظه ای را محدود و بسته می کنند.
به بیان دیگر، وقتی فردی هیجان- های منفی را تجربه می کند، دیدی تونلی دارد و این دامنه امکانات و احتملات او را محدود می سازد (مگیار- موئی،1391). و این مانعی برای گشودگی شناختی و افزایش توانایی حل مساله و مهارت های مقابله ای می شود. بنابراین شخص روان رنجور با داشتن منابع شخصی نه چندان پایدار، وقتی در شرایط ناگوار قرار می گیرد، افکارمنفی به ذهن فرد هجوم می آورد. این افراد به نشخوار ذهنی افکارمنفی تا مدت ها پس از اتمام رویداد ناگوار ادامه داده ( ریو،1391 ) و این شرایط را برای بد بین بودن مهیا می سازد.
این یافته پژوهش به طور کامل با دیدگاه کاستا و مک کری ( 1992 ) هماهنگ است. همچنین یافته فوق با دیدگاه فریدا ( 1986 )، لازاروس ( 1991 )، و لوینسون ( 1994 ؛ جملگی به نقل از مگیار- موئی،1391) مبنی بر تاثیرهیجان های مثبت بر رفتار کاملا هماهنگ است. در این پژوهش بین پذیرا بودن نسبت به تجربه با خوش بینی رابطه معناداری به صورت معکوس و منفی وجود دارد. به این معنا که هر چه هر چه دانشجویان در ویژگی پذیرا بودن نسبت به تجربه نمره بالاتری کسب کنند، از میزان خوش بینی آنها کاسته می شود. در تبیین این یافته می توانیم چنین استدلال بیاوریم: با توجه به ابعاد شش گانه ی باز بودن نسبت به تجربه که شامل باز بودن نسبت به احساس های تازه و بدیع، زیبایی شناسی، خیال بافی، اعمال، اندیشه های نوین، و ارزش های متفاوت است ( کاستاو مک کری،1992 ).
نمره بالای افراد در ابعاد توانمندی های شخصی مانند تخیلی بودن، هنرمندی،هیجان پذیری، علایق گسترده، کنجکاوی، و غیر سنتی بودن را منجر می شود (کار، 1391 ). افراد پذیرا نسبت به تجربه هم درباره ی دنیای بیرون و هم درباره ی دنیای درون کنجکاو هستند. زندگی این افراد از لحاظ تجربه غنی است (روشن، 1385) و این افراد بیشتر و عمیق تر از افرادی که در این بعد نمره پایینی می گیرند آمادگی دارند تا هم هیجان های مثبت و هم هیجان های منفی راکسب کنند ( سروقد وهمکاران، 1391 ).
شاید این آمادگی جهت کسب هم هیجان های مثبت و هم هیجان های منفی سبب شود این افراد افق نگاه یا عدسی ای که از آن به جهان پیرامون می نگرند از وسعت یا محدودیت بالایی برخوردار نباشد. و همین افق نگاه متوسط دامنه امکانات و احتمالات متوسطی را در اختیار فرد قراردهد . از آنجایی که خوش بینی یک هیجان مثبت مرتبط به آینده است ( سلیگمن،1391 ) این دامنه متوسط از امکانات، احتمالات، و منابع پایدار در افراد پذیرا نسبت به تجربه نتواند شرایط را برای جهت گزینی خوش بینی یا بدبینی مهیا سازد. این یافته پژوهش هماهنگ با یافته های قربانی و گلزاری ( 1387 )، کریستین و همکاران ( 2003 )، و هوو و همکاران ( 2010 ) نمی باشد.
این ناهمسویی می تواند ناشی از جامعه های آماری، یا استفاده از پرسشنامه های متفاوت باشد. بنابراین می بایستی پژوهش -های بیشتری در این زمینه صورت گیرد. در پژوهش حاضر بین سبک دلبستگی ایمن با خوش بینی رابطه معناداری یافت نشد. در این مورد می توان بیان کرد که دلبستگی حاصل ارتباط کودک با والد است. زمانی که کودک احساس ناامنی کند در دسترس بودن و پاسخ گویی عاطفی مناسب والدین بر نوع بازنمایی ذهنی کودکان تاثیر گذار است و این بازنمایی های ذهنی تا بزرگسالی ادامه می یابد ( ون ایزندورن، 1995؛ به نقل از ریو، 1391 ). افراد دلبسته ایمن روابط توام با امنیتی را تجربه کرده اند.
و این روابط توأم سبب شکل گیری پایگاهی امن شده که افراد به واسطه آن اعتماد به نفس لازم را برای ریسک کردن و آموختن در اختیار دارند. و این سبب می شود این افراد منابع و توانمندی- های دهنی برتری را ابراز نمایند. به این صورت که آنان بیشتر کنجکاو بوده و توان پذیرش بیشتری درباره اطلاعات و دانسته های جدید دارند ( میکولینسر، 1997 ). بنابراین وجود عواطف و هیجانات مثبت بین والد و کودک باعث عملکرد ذهنی بهتر و پیشرفت می گردد. این هیجانات مثبت مطابق دیدگاه فردریکسون ( 2003 ) منجر به گسترش افق نگاه افراد به جهان شده و با گذشت زمان منابع تقویتی و شخصی گوناگونی را ساخته و پرداخته می کند.
این منابع عبارتند از: منابع جسمی ( مثل هماهنگی، سلامتی قلبی – عروقی و ... )، منابع اجتماعی ( نظیر دوستی ها، مهارت ها و حمایت های اجتماعی و ... )، منابع فکری و ذهنی ( مانند دانش، مهارت حل مسله و ... )، و مهرت های روانشناختی ( مانند خلاقیت، تاب آوری، خوش بینی و ... ) ( مگیار – موئی، 1391 ). بنابراین دلبستگی ایمن پایه گذار بسیاری از توانمندی های شخصی از جمله خوش بینی است ( تامسون، 1999؛ معدنی پور و همکاران، 1390 ).
کاربرد این مطلب:
نقد پایان نامه، آموزش روش تحقیق، منبعی برای فصل دوم پایان نامه، استفاده در بیان مسئله و پیشینه تحقیق و پروپوزال، استفاده در مقاله علمی پژوهشی، استفاده در تحقیق و پژوهش ها، استفاده آموزشی و مطالعه آزاد، آشنایی با اصول روش تحقیق دانشگاهی
