بخش هایی از این پایان نامه: یافته های تحقیق برخی از یافته ها و نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان داد:
بخش های خبری مربوط به «سلامت» در رسانه ها از اقبال چندانی در نزد مخاطبان برخوردار نیستند که دلیل این امر می تواند عدم جذابیت و نپرداختن کافی رسانه ها به این موضوع حیاتی باشد.
بالغ بر 80 درصد پاسخگویان از قوانین مرتبط با سلامت در قانون اساسی و سایر قوانین مرتبط با سلامت و همچنین بالغ بر 70 درصد از قانون برنامه پزشک خانواده اطلاعات خیلی کم و کمی داشتند. همچنین هیچکدام از پاسخگویان درباره این قانون اطلاعات بسیار زیادی نداشتند.
بالغ بر 70 درصد پاسخگویان میزان توجه رسانه ها در شناساندن برنامه پزشک خانواده به خودشان را خیلی کم و کم ارزیابی کرده و هیچکدام از پاسخگویان در این خصوص گزینه بسیار زیاد را انتخاب نکردند. همچنین بالغ بر 90 درصد پاسخگویان میزان کارآیی و موفقیت رسانه ها در این خصوص را زیر متوسط ارزیابی کرده اند.
پاسخگویان اذعان داشتند که میزان کسب اطلاعات شان درباره برنامه پزشک خانواده از فضای مجازی و شبکه های اجتماعی بیشتر از مطبوعات، خبرگزاری ها و رسانه های الکترونیکی بوده است. همچنین پاسخگویان بر نقش بیشتر فضای مجازی و شبکه های اجتماعی به نسبت رسانه های رسمی، در این خصوص تأکید کرده اند.
65 درصد افراد میزان آشنایی خود را از تأثیر اجرای برنامه پزشک خانواده بر گسترش سلامت در افراد جامعه را خیلی کم و کم اعلام کردند.
83 درصد افراد میزان آشنایی خود با پرونده الکترونیک سلامت را خیلی کم و کم و 84 درصد افراد نیز میزان آگاهی که در این خصوص از رسانه ها کسب کرده اند را خیلی کم و کم اعلام کردند.
از نظر پاسخگویان میزان تبلیغات برنامه پزشک خانواده در مطبوعات 73.3 و در صدا و سیما 62.7 و در خبرگزاری ها 69.3 درصد خیلی کم و کم بوده است.
16 درصد پاسخگویان میزان هزینه های درمان در کشور را کم و خیلی کم، 35.3 درصد متوسط، 48.7 درصد زیاد و خیلی زیاد اعلام کرده اند. با توجه به اینکه پرسشنامه ها دو ماه پس از آغاز برنامه تحول نظام سلامت و کاهش 90 درصدی هزینه های درمان در مراکز درمانی توزیع شد این آمار قابل توجه است.در همین حال 55.3 درصد افراد اطلاع رسانی رسانهها در خصوص کاهش هزینه های درمان بیماران با اجرای برنامه پزشک خانواده در کشور را خیلی کم و کم و 38.7 درصد متوسط و 7 درصد زیاد و خیلی زیاد ارزیابی کرده اند. همچنین 70 درصد افراد میزان اطلاع رسانی رسانه ها درباره صرفهجویی در هزینه های بهداشتی و درمانی خانواده ها با اجرای برنامه پزشک خانواده را خیلی کم و کم ارزیابی کردند. همچنین 71.3 درصد افراد توصیه هایی که از رسانه ها برای هزینه های «سلامتی» در سبد هزینه های خانوار دریافت کرده اند را خیلی کم و کم اعلام نمودند.
بالغ بر 73.7 درصد پاسخگویان میزان آموزشی که از طریق رسانه ها برای مطالبه اجرای قانون برنامه پزشک خانواده کسب کرده اند را خیلی کم و کم اعلاک کردند. که این آمار با توجه به رسالت آموزشی رسانه ها قابل اعتناست.
65 درصد افراد میزان اطلاع رسانی رسانه ها درباره اهمیت اجرای برنامه پزشک خانواده برای پیشبرد اهداف نظام سلامت و توسعه سلامتی در جامعه را خیلی کم ارزیابی کردند.
بالغ بر 68 درصد افراد میزان آگاهی بخشی رسانه ها درباره موفقیت کشورهای توسعه یافته در کنترل بیماری ها و ارتقای سلامت افراد جامعه با اجرای برنامه پزشک خانواده را خیلی کم و کم و همچنین بالغ بر 72 درصد افراد میزان اطلاع رسانی رسانه ها درباره اهداف اجرای برنامه پزشک خانواده را خیلی کم و کم اعلام کردند. نتیجه نتایج این تحقیق نشان می دهد که اولا بین آشنایی مردم با برنامه پزشک خانواده از طریق رسانه ها و اجرای سریع تر و بهتر برنامه پزشک خانواده در کشور و بین میزان آشنایی مردم با برنامه پزشک خانواده و نقش اطلاع رسانی رسانه های مکتوب، دیداری و شنیداری و مجازی و بین تأثیر اطلاع رسانی همه جانبه رسانه ها و روند اجرای برنامه پزشک خانواده در کشور و همچنین بین میزان کسب آگاهی مردم از قوانین مرتبط با سلامتی و اطلاع رسانی رسانه ها رابطه های معناداری وجود دارد. در علوم ارتباطات رسانه به ابزار یا روش هایی می گویند که بتواند پیامی را انتقال دهد. اما منتقل کردن پیام به تنهایی از هر وسیله ای رسانه نمی سازد. این ابزارها و روش ها برای خود ویژگی هایی از جمله کثرت مخاطبان و سرعت و وسعت انتقال پیام را دارا هستند.
از سویی دیگر برنامه پزشک خانواده نیز یک برنامه کشورشمول و قانونی و همچنین دارای مزایای منحصر بفردیست که دیر یا زود باید به طور سراسری اجرایی شود. پس چه بهتر که از وسایل ارتباط جمعی برای هرچه بهتر اجرا کردن این برنامه بهره برده و راه را برای سهولت اجرای این برنامه سنگین ملی از این طریق هموار شود. پژوهش حاضر از دانشجویان علوم ارتباطات که قاعدتاً باید بیشترین ارتباط را با رسانه ها داشته باشند صورت گرفت، اما نتایج و تحلیل های حاصل از داده های پرسشنامه بیانگر ناآگاهی و ناآشنایی اکثر پاسخگویان از برنامه پزشک خانواده در کشور بود که این امر ناشی از عدم توجه رسانه ها به این برنامه مهم و نپرداختن به آن در قالب اخبار و گزارش های خبری و اطلاع رسانی بود.
با توجه به پیشینه تحقیق و نظریات ارائه شده در این تحقیق، همچنین داده های جداول و فرضیه های تحقیق به نظر می رسد رابطه معناداری بین اطلاع رسانی و آگاهی بخشی رسانه ها و میزان آشنایی مردم از برنامه ملی پزشک خانواده وجود دارد. به این معنی که هر چه اطلاع رسانی و آگاهی بخشی رسانه ها اعم از رسانه های مکتوب، دیداری، شنیداری و مجازی به مردم در خصوص برنامه های سلامت از جمله برنامه ملی و کشوری پزشک خانواده به عنوان یکی از اصلی ترین برنامه های مهم نظام سلامت کشور، بیشتر و کارآ تر باشد، به همان نسبت میزان اشتیاق مردم به افزایش سلامت خود و پیگیری سلامتی شان بیشتر شده و علاوه بر این، اجرای برنامه های سلامتی در کشور تسهیل و تسریع می گردد.
هزینه های سنگین بهداشتی و درمانی افراد، خانوارها و جامعه نیز در کشور که عمدتاً بر عهده دولت نهاده شده است، به نحو چشمگیری کاهش می یابد. چه اینکه اطلاع رسانی رسانه ها در راستای وظیفه آموزشی و در قالب برنامه های آموزشی، موجب افزایش مشارکت پذیری و استقبال مردم از برنامه کشوری پزشک خانواده و تبدیل شدن این قانون به یک مطالبه عمومی شده و به گسترش امر پیشگیری قبل از درمان کمک شایانی می کند و لذا هزینه های درمانی کاهش قابل توجهی خواهد یافت. از آنجا که انسان سالم محور توسعه است، رسانه ها با استحکام بخشی دریافت های مردم از برنامه های سلامتی بر اساس شگردهای اطلاع رسانی و کاهش شکاف آگاهی، موجب رونق یافتن برنامه های سلامت و توجه بیشتر دولت و مردم به این برنامه ها شده و در نهایت به امر توسعه پایدار کشور کمک می کنند. یافته های این تحقیق نشان می دهد، آنچه از این تحقیق بر می آید اینست که نقش و جایگاه رسانه ها در کشور ما هنوز برای تبیین و اطلاع رسانی مقوله سلامتی مشخص و تعریف شده نیست.
بدیهی است رسیدن رسانه ها به جایگاه اصلی خود و پرداختن بیشتر آنها به عناصر خبری «چرا و چگونه» به جای عنصر خبری «که» در توسعه سلامت نقش بسیار در خور توجه و بی بدیلی ایفا خواهد کرد. اگر رسانه های ما به جای اینکه به این خبرها و مسائل بپردازند که برنامه پزشک خانواده توسط چه کس یا کسانی آغاز شد، ادامه یافت و یا متوقف شد. به این مسائل بپردازند که چگونه برنامه پزشک خانواده در ایران مطرح، قانونی و اجرایی شد و چرا پس از گذشت چند دهه از مصوبات و مصرّحات قانونی، هنوز در کل کشور اجرایی و پیاده سازی نشده است؟ به طور قطع نتایج مثمرثمرتری عاید کشور خواهد شد و اطلاع رسانی از این رهگذر این قانون را به یک مطالبه عمومی در نزد افکار عمومی تبدیل کرده و راه اجرایی شدن کامل آن را هموار خواهد کرد.
پیشنهادات و محدودیت های تحقیق
متاسفانه کمبود تحقیقات، کتاب ها و رساله ها و پایان نامه ها در خصوص میزان تأثیر اطلاع رسانی رسانه ها در مسائل مربوط به سلامت به طور کل و در خصوص برنامه پزشک خانواده به طور خاص، موجب می شود که محقق از برخورداری از مطالعه و تحقیقات کافی در این زمینه محروم شود.در تمام مراحل این تحقیق هیچ کتاب، رساله یا پایان نامه ای در کتابخانه ملی و دانشگاهی، مشاهده نشد که به اهمیت نقش اطلاع رسانی و آگاهی بخشی رسانه ها در زمینه مسائل سلامتی و برنامه ملی و کشوری پزشک خانواده تحقیقاتی انجام داده باشد. حتی مجلات علمی و پژوهشی نیز د راین زمینه مقاله ای ارائه نکرده بودند.
فقر تحقیقات در این خصوص بزرگترین چالش محقق در مراحل اولیه کار پژوهشی در زمینه تاثیرات اطلاع رسانی رسانه ها در زمینه مسائل سلامتی است. محدودیت دیگری که جا دارد به آن اشاره شود عدم وجود منابع کافی در خصوص برنامه ملی و کشوری پزشک خانواده در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به عنوان متولی اصلی اجرای این برنامه ملی و کشوری است. منابع موجود نیز تنها در حد یک یا چند جزوه بودند که هنوز به کتابی مستقل و معتبر تبدیل نشده بودند. در حالی که انتظار اینست که ستاد کشوری برنامه ملی پزشک خانواده در معاونت بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این خصوص فعال تر بوده و منابع بیشتری برای تحقیق در اختیار محققان علاقمند قرار دهد.
در کل به نظر می رسد این تحقیق نخستین تحقیق دانشگاهی با شیوۀ پیمایشی در خصوص میزان تاثیر اطلاع رسانی رسانه ها در زمینه آگاهی بخشی سلامت به مردم باشد که پیش روی آیندگان قرار می گیرد. بنابراین نخستین پیشنهاد اینست که دانشگاهه ای علوم پزشکی کشور که همه انها متولی اجرای برنامه پزشک خانواده روستایی هستند و به ویژه دانشگاههای مجری برنامه پزشک خانواده شهری از دانشگاه های جمله مازندران و فارس با انتشار کتب، مقالات و تحقیقات در این خصوص راه را برای پژوهش های بیشتر در این زمینه مهیا کنند.
چه اینکه انجام چنین پژوهش هایی به تسریع و تکمیل اجرای برنامه ملی پزشک خانواده کمک شایانی خواهد کرد. همچنین جا دارد مراکز و مؤسسات تحقیقاتی سلامت به ویژه پژوهشگاه ها و پژوهشکده های سلامت تحت نظر دانشگاه های علو پزشکی کشور که از جایگاه های علمی و حقوقی بالاتری نسبت به سایر مراکز و موسسات تحقیقاتی قرار دارند به پژوهش در این زمینه همت گمارند. آنچه به نظر می رسد اینست که دایره تحقیقات در این مراکز صرفاً به تحقیقات علوم پزشکی محدود می شود، بنابراین این مراکز می توانند با اجرای پروژههای مشترک با مراکز تحقیقاتی علوم اجتماعی و دانشگاه های علوم اجتماعی و ارتباطات در چنین زمینه هایی این خلاء ها را جبران کنند.
کاربرد این مطلب:
نقد پایان نامه، آموزش روش تحقیق، منبعی برای فصل دوم پایان نامه، استفاده در بیان مسئله و پیشینه تحقیق و پروپوزال، استفاده در مقاله علمی پژوهشی، استفاده در تحقیق و پژوهش ها، استفاده آموزشی و مطالعه آزاد، آشنایی با اصول روش تحقیق دانشگاهی
