بیان مساله: تربیت بدنی به مثابه یک نیاز فطری و یک پدیده اجتماعی-آموزشی در تکامل جسمانی و روانی افراد رسالتی بزرگ بر عهده دارد و به پرورش شخصیت و رشد روانی اجتماعی کمک می کند (قلي زاده، اوجاقي، حكتي، پيرزاده، 1388). امروزه روان شناسان ورزشی تاثیر ورزش را بر متغیر های مختلف روانی مورد آزمایش قرار داده اند. از جمله مولفه های روان شناختی مرتبط با ورزش می توان به خودکارآمدی اشاره کرد. پژوهش های زیادی خودکارآمدی را در ورزشکاران بررسی کرده اند و نتایج آنها نشان دهنده اهمیت خودکارآمدی در پیشبرد اهداف ورزشی است(حسینیان و نیکنام، 1389). بندورا (1986) معتقد است خود کارآمدی عبارت است از قضاوت افرد در مورد توانایی هایشان برای سازماندهی و اجرای یک سلسله کارها برای رسیدن به انواع عملکرد های تعیین شده (به نقل از پنتریج و گروت ، 1990).
باورهای خودکارآمدی نقش اصلی را در بیشتر مسایل روان شناختی ما دارد، همچنین در مداخلات موفقیت آمیز در برخورد با این مشکلات (بندورا، 1997)، کسانی که اعتمادی قوی نسبت به توانایی هایشان در انجام امور و موقعیت های سخت دارند، با آرامش به آن موقعیت ها نزدیک می شوند و به وسیله مشکلات در هم شکسته نمی شوند، از طرف دیگر، کسانی که اعتماد کمی نسبت به توانایی هایشان دارند، با ترس با آن ها نزدیک می شوند. در نتیجه احتمال عملکرد موثر خویش را کاهش می دهند(بندورا، 1997؛ به نقل از مادوکس ، 2000) بندورا (1986-1977) بیان کرد که باورهای خود کارآمدی از چهار منبع: تجربه شخصی، تجارب جانشینی، ترغیب کلامی و حالات عاطفی و روانی نشات می گیرند که تجارب شخصی افراد دارای اهمیت خاصی می باشد. وقتی افراد براین باور هستند که کوشش آنها موفقیت آمیز خواهد بود اعتماد به نفس آنها برای رسیدن به هدف و پافشاری بر روی آن بیشتر می شود و برعکس، هرچه افراد تلاش خود را بی فایده بپندارد از تلاش خود کاسته و خودکارآمدی و در نتیجه پیشرفت کمتری در آن زمینه خواهند داشت. خودکارآمدی افراد در طی کسب مهارت ها دچار تغییراتی می شود و تجارب شخصی در مواقعی که فرد با یک تکلیف روبرو می شود و آن را حل می کند بر افزایش سطح خود کار آمدی فرد کمک می کند (آشر و پاجارس ، 2008).
تحقیقات نشان داده است که خودکارآمدی عاملی مهم در میان مجموعه عوامل بوم شناختی است که فعالیت بدنی را تحت تاثیر قرار می دهد. براساس یافته های دیشمن (2005) افرادی که تعهد بیشتری به تداوم فعالیت بدنی منظم خود دارند، از خودکارآمدی بالاتری برخوردارند و چالش پذیری بیشتری از خود نشان می دهند. نتایج تحقیقات مدی (2007) نشان می دهد که بین خودکارآمدی، تناوب و سطح فعالیت بدنی افراد رابطه معنادار و مستقیمی وجود دارد. نتایج پژوهش بروکس (2003) و راجرز (2008) که خودکارآمدی و رفتار تمرینی را در دانشجویان بررسی کرده اند نشان می دهد که بین خودکارآمد تمرینی دانشجویان دختر و پسر تفاوت معناداری وجود دارد. افرادی که از خودکارآمدی پایینی دارند، احساس می کنند که در اعمال کنترل بر رویدادهای زندگی درمانده و ناتوانند و هنگامی که با موانع روبرو می شوند، اگر تلاش های اولیه ی آن ها در برخورد با مشکلات بی نتیجه باشد، سریعاً قطع امید می کنند (بیشاب و همکاران، 2004؛ فریتسچه و پریش، 2005).
خودکارآمدی پایین می تواند انگیزش را نابود سازد، آرزوها را کم کند، با توانایی های شناختی تداخل نماید و تاثیر نامطلوبی بر سلامت جسمانی بگذارد از این رو خودکارآمدی به نوعی با احساس شادکامی مرتبط است. شاکامی زمانی به دست می آید که فعالیت های زندگی افراد، بیشترین همگرایی یا جور بودن را با ارزش های عمیق و توانایی و کارآمدی او در زمینه های مختلف داشته باشد و آنها نسبت به این ارزش ها و توانمندی ها متعهد گردند. تحت چنین شرایطی احساس نشاط و امنیت به وجود می آید (اسماعیلی فر، شفیع آبادی، و احقر، 1390).
شماره 91
