مشخصات این متغیر:
شرح متغیر: در هر پژوهشی مبانی نظری و طرح دیدگاههای نظریه پردازان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. یکی از جنبه ها عمده و ضروری در هر پژوهش مطالعه منابع مربوط به موضوع مورد تحقیق است. در این راستا در این فصل ابتدا به بررسی مبانی نظری نگرش به ازدواج پژوهش پرداخته می شود و سپس پیشینه تحقیق مورد بررسی قرار می گیرد. نگرش به ازدواج: مفهوم نگرش: مفهوم نگرش ، امروزه یکی از مفاهیم کلیدی در روان شناسی اجتماعی است که از دهه 1950 به بعد متداول گردیده و توجهات زیادی را در بین محققین به خود جلب کرده است و تحقیقات فراوانی نیز در این زمینه صورت گرفته است.
منابع فارسی و لاتین: دارد
تعداد صفحه: 23 صفحه
نوع فایل: word کد Mb40
برای دانلود مبانی نظری این متغیر به ادامه مطلب بروید...

مفهوم نگرش ، امروزه یکی از مفاهیم کلیدی در روان شناسی اجتماعی است که از دهه 1950 به بعد متداول گردیده و توجهات زیادی را در بین محققین به خود جلب کرده است و تحقیقات فراوانی نیز در این زمینه صورت گرفته است. تعریفی که اکثر روان شناسان از واژه نگرش دارند عبارتند از: نگرش، نظامی بادوام است که شامل یک عنصر شناختی ، یک عنصر احساسی و تمایل به عمل است. عنصر شناختی، شامل اعتقادات و باورهای شخص درباره یک اندیشه یا شی است.

عنصر احساسی یا عاطفی، آن است که معمولا نوع احساس عاطفی با باورها ما پیوند دارد و تمایل به عمل به جهت آمادگی برای پاسخگویی به شیوه ای خاص اطلاق می شود. نگرش، حالت کلی فرد است، در واقع درک ذهنی فرد از زندگی، مردم و وقایع. از نقطه نظر فردی، نگرش؛ نحوه دید افراد به چیزهاست به صورت ذهنی و این مقوله تماما از ذهن آغاز می شود. نگرش افراد از روی گفتار و کردار آنان برای دیگران مشخص می شود(پیک و هریس ، 2002).

نگرش های قوی تر، پایدارترند و بیشتر احتمال دارد رفتارها را پیش بینی کنند و نگرش هایی که مشخصا، مربوط به خود یا دسترسی به آنها زمان بر است؛ پایدارتر هستند و بیشتر احتمال دارد که به رفتار منجر گردند تا نگرش های دیگر (ریجیو و وایزر ، 2008). 

ویژگی های نگرش در زیر به برخی از ویژگی های نگرش اشاره می شود (آذربایجانی، سالاری فر، عباسی، کاویانی و موسوی اصل، 1385):

1. سازه ای است فرضی زیرا خود نگرش، ورای وجود مولفه هایش، وجود عینی ندارد، و قابل مشاهده مستقیم و سنجش کمی نیست و برای کمی کردن آن لازم است به کمی کردن مولفه های آن بپردازیم.

2. اکتسابی است و به تدریج وجود می یابد؛ زیرا تجربه و آموزش در آن موثر است.

3. نسبتا پایدار است؛ چون یک نظام است و از ابعاد مختلف و هماهنگ برخوردار است و تغییر آن آسان نیست.

4. فردی یا گروهی است؛ زیرا در بسیاری از مواقع نگرش ما ناشی از موقعیت های گروهی است.

5. درای مولفه های شناختی، عاطفی، رفتاری است و هریک از مولفه ها می تواند به صورت هشیار یا ناهشیار باشد.

6. از ویژگی اصلی یا فرعی برخوردارند، مانند این که نگرش مانسبت به شغل، زندگی خانوادگی و مسائل اعتقادی خود (نگرش اصلی) عمیق تر از نگرش ما نسبت به پایه تحصیلی فرزند همسایه ما (نگرش فرعی) است.

7. مولفه های هر نگرش، اعم از اصلی و فرعی، با یکدیگر تعامل دارند: هیچ رفتاری نیست که هر قدر هم عقلانی باشد، واجد عوامل عاطفی به عنوان محرک نباشد و نیز بالعکس نمی توان شاهد حالت عاطفی بود مگر این که ادراک یا فهم در آن ها مداخله کند.

8. مولفه های هر نگرش با یکدیگر تناسب سطح دارند، معمولا وقتی بعد شناختی اش عمیق و ریشه دارد و وابسته به ارزش های مهم ما باشند، به همان نسبت بعد عاطفی اش هم محکم و ریشه دار و به تبع آن، آمادگی روانی ما برای رفتار مناسب نیز بیشتر است و بر عکس، وقتی بعد شناختی اش براساس شایعه شکل گرفته باشد، بعد عاطفی و انگیزشی و به تبع آن، آمادگی روانی ما برای رفتار نیز خیلی سست خواهد بود.

9. نگرش های اصلی در زندگی افراد نقش بسیار برجسته دارند و از طریق مشاهده رفتار و تحلیل افکار به راحتی قابل تشخیص می باشند.

10. نگرش های اصلی بر نگرش های فرعی تاثیر مستقیم دارند: بیشتر درونی شده اند، و کمتر به موقعیت ها و شرایط خارجی وابسته اند، اما نگرش های فرعی هر قدر فرعی باشند وابستگی بیشتری با شرایط محیطی دارند (آذربایجانی و همکاران، 1385). 

راهبرد ها و عوامل موثر در تکوین نگرش افراد نگرش خویش را طی سال های متمادی زندگی بر اثر ممارست با اقسام آموزش ها و تجربیات به دست آورده اند. در نمودار 2-1 عوامل موثر در شکل گیری یا تضعیف نگرش ها به طور خلاصه آورده شده است(آذربایجانی و همکاران، 1385). 

نظریات مربوط نگرش مشهورترین و مهمترین نظر در زمینه نگرش توسط آیزن و فیش باین ارائه شده است که به کنش عقلانی معروف است. در علوم اجتماعی، از تئوری کنش عقلانی فیش باین و آیزن استفاده بسیاری برای پیش بینی رفتار از روی نگرش ها می شود. مدل آنها با کارهای تجربی قابل توجه، نشان می دهد که نگرش ها در واقع رفتارها را پیش بینی می کنند (باربر ، 2004).

در این نظر رفتار در پی زنجیره ای از عوامل بوجود می آید و حلقه ما قبل بروز رفتار، «قصد و نیت» به انجام یک رفتار است؛ قصد و نیت تابع دو متغیر زیر است:

الف) گرایش به سوی رفتار:

متغیری است فردی و شخصی که طی آن انجام یک رفتار را ازنظر خود (منظور درک خوب یا بد بودن آن) ارزیابی می کند.

ب) متغیر های هنجارهای ذهنی:

مبین آن است که شخص برای انجام یک رفتار تا چه اندازه به تایید مردمی که با آن سرو کار دارد توجه می کند. به عبارت دیگر، متغیر هنجار ذهنی منعکس کننده نفوذ و فشار اجتماعی است که شخص آن را برای انجام کاری (رفتاری) احساس و ادراک می کند (رفیع پور، 1387).

ساپ و هارود در تحقیق خود درباره «تمایل مردم به خوردن گوشت گاو» متغیر پذیرش اجتماعی را نیز در نظر گرفتند. آنها معتقدند که انتظارات اجتماعی در پیدایش قصد و نیت موثرند. بدین منظور آنها به تئوری گروه مرجع رجوع می کنند گروه مرجع گروهی است که به آن گرایش داریم و با معیارهای آن خودمان و دنیا را ارزیابی می کنیم. یکی از خصوصیات گروه مرجع این است که مردم به آن دلبستگی هیجانی دارند و از آن خط می گیرند (فرانزوی؛ ترجمه فیروز بخت و قنادان،1381). بر این اساس هر آنچه در یک گروه به عنوان یک مقیاس ارزشی گروهی جا بیفتد بر روی قضاوت و ارزشیابی تک تک افراد تاثیر می گذارد (میرند ، 1968).

هر گروه اجتماعی که انسان به آن تعلق دارد و آن را به عنوان گروه مرجع مثبت می پذیرد، یک سیستم از مقیاس های ارزشی تولید می کند که اعضای گروه به دلایل مختلف از جمله فشار هنجاری و هم شکلی خود را موظف به پذیرش و پیروی از آن می دانند. ساپ و هارود معتقدند انتظارات اجتماعی در پیدایش قصد و نیت موثر است. این دو برای متغیر هنجارهای ذهنی دو معرف، نظر دوستان و نظر دوستان را انتخاب کرده اند(رفیع پور، 1387).

رهیافت دیگری که پیشینه مطالعاتی قابل توجهی در جامعه شناسی دارد، توسط کیلکولت مطرح شده است. وی با مطالعه ادبیات پژوهشی رابطه ساختار اجتماعی نگرش، به این نتیجه می رسد که عوامل ساختاری جامعه خصوصا نقش و پایگاه اجتماعی –اقتصادی تاثیر عمده ای در تکوین نگرش های افراد جامعه می گذارند. کیلکولت معتقد است که ساختارهای اجتماعی و فرهنگی جامعه به صورت مستقیم و غیر مستقیم نگرش های افراد جامعه را تحت تاثیر قرار می دهند. به زعم وی، تغییرات اجتماعی، نقش های اجتماعی، انتقال نقش، ویژگی های شغلی، زمینه و بستر اجتماعی، پایگاه اجتماعی-اقتصادی، ویژگی های جمعیت شناسی، رسانه های جمعی و غیره، هر کدام به نوعی نگرش های فردی و اجتماعی را تحت تاثیر قرار می دهند روزن اشتیل نیز به چند عامل موثر بر روی نگرش اشاره میس کند که عبارتند از:

1-ارضای نیاز

2- تجربه

3- رضایت افراد

4-میزان دسترسی به اهداف تعیین شده

5- کارایی بهتر برای حل مسائل (رفیع پور، 1387).

نکات ذکر شده از سوی روزن اشتیل در واقع عوامل موثر بر روی نگرش هستند. در آن میان ارضاء نیاز و رضایت افراد دو متغیر خیلی نزدیک و شبیه یکدیگرند، میزان دسترسی به اهدف تعیین شده و کارایی بهتر برای حل مسائل را نیز می توان در واقع اجزایی از همان متغییر ارزیابی فایده در تئوری فیش باین و آیزین در نظر گرفت (رفیع پور، 1387).

یکی دیگر از تئوری های پرکاربرد در علوم اجتماعی تئوری تسری است. گرونبرگ بیان می کند که رضایت و عدم رضایت از یک بخش از زندگی بر روی رضایت و عدم رضایت از بخش های دیگر زندگی تاثیر دارد. به طور مثال نارضایتی فرد از زندگی اجتماعی می تواند موجب نارضایتی او از زندگی خانوادگی شود (رفیع پور، 1387).

سیرجی، افراطی ، سیگل ، و جن لی (2001) معتقدند دو نوع تسری وجود دارد:

تسری افقی و تسری عمودی. تسری افقی به این معناست که تاثیر رضایت از یک جنبه از زندگی روی رضایت از جنبه دیگر زندگی تاثیر دارد. مثلا رضایت از شغل روی رضایت از خانواده تاثیر می گذارد. برای فهم مفهوم تسری عمودی، لازم است که ابتدا مفهوم سلسه مراتب حوزه ها فهیمده شود. حوزه های زندگی (شغل، خانواده، رفاه، اجتماع و ...) به صورت سلسله مراتبی در ذهن افراد سازمان می یابد.

راس این سلسله مراتب، مهمترین حوزه برای فرد است و احساسی که فرد در مورد این حوزه دارد کیفیت زندگی او را مشخص می کند که محققان آن را رضایت از زندگی یا خوشبختی می نامند (سیرجی و همکاران، 2001).