فرق فرضیه تحقیق و فرضیه آماری در پایان نامه نویسی ارشد روانشناسی از جمله نکاتی است که پژوهشگران تازه کار در این زمینه دچار اشتباهاتی می شوند.
فرضیه تحقیقی بیانی است که به توصیف رابطه میان متغیرها می پردازد به عبارت دیگر این فرضیه انتظارات پژوهشگر را دربارۀ رابطه بین متغیرها نشان می دهد و بدین دلایل یک راه حل پیشنهادی است.
فرضیه های تحقیقی به دو صورت جهت دار و بی جهت هستند.
برای آزمون فرضیه های جهت دار از آزمون های آماری یک دامنه و برای آزمون فرضیه های بدون جهت از آزمون های آماری در دامنه استفاده می شود.
فرضیه جهت دار به فرضیه این گفته می شود که در آن جهت ارتباط یا جهت تأثیر متغیر مستقل بر متغیر وابسته مشخص و معین است از این فرضیه زمانی استفاده می شود که پژوهشگر دلایل مشخصی برای پیش بینی رابطه معینی داشته باشد و فرضیه بدون جهت طوری مطرح می شود که جهت اختلاف یا روابط در آن تعیین شده نیست.
فرضیه های آماری عبارت یا جملاتی هستند که با استفاده از نمادهای آماری و بصورت پارامتر نوشته می شوند و نقش آن ها هدایت پژوهشگر در انتخاب آزمون آماری است فرضیۀ آماری به دو صورت صفر و خلاف نوشته می شود.
فرض صفر یک بیان مقداری که به صورت پارامتر صورت بندی می شود و مبنای ریاضی آن بر همان خلاف است این فرضیه مبین عدم تفاوت است و با HO نشان داده می شود.
فرض خلاق با HA نشان داده می شود و همان فرض صفر به صورت پارامتر صورت بندی می شود.
فرض خلاف غالباً منطبق با فرضیه های تحقیقی هستند و انتظار آزمایشگر رامی رسانند.