نحوه نوشتن اهداف تحقیق در پروپوزال و پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی

اگر به دنبال دانستن نحوه نوشتن اهداف تحقیق در پروپوزال و پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی هستید این مقاله را بخوانید.

بعد از ذکر اهمیت و ضرورت تحقیق می توان « اهداف تحقیق » را ذکر نمود .

دلاور ( 1373: 429) بیان می دارد :

بیان هدف یا هدف ها یکی از قسمت های مهم پژوهش است . زیرا در این قسمت از تحقیق مشخص می شود که محقق چه چیزی را مد نظر قرار داده است و اصولا در جستجوی چه چیزی است . بدون بیان هدف ها امکان ارزشیابی از کار محقق وجود ندارد . نتیجه گیری هر پژوهش به یافته های آن بستگی دارد و این امر بدون بیان هدف ها امکان پذیر نیست .

سرمد ، بازرگان و حجازی ( 1376: 34-33) نیز اظها ر می دارند :

« در اجرای پژوهش های علمی پس از بیان مسئله تحقیق ، محقق برای طرح سوال های پژوهشی یا فرضیه فقط به بیان هدف می پردازد . این امر معمولا در تحقیقات کیفی به چشم می خورد . برای مثال ، هدف یک تحقیق را می توان به صورت زیر بیان نمود : مشخص کردن سیر تحول آموزش فنی حرفه ای در ایران . برای بیان هدف باید از فعل کنشی استفاده کرد .

در این مثال ، « مشخص کردن » به عنوان فعل کنشی به کار رفته است . هدف یاد شده در هدف های جزیی متبلور می شود تا امکان بررسی مسئله فراهم شود . بدین سان ، هدف کلی فوق الذکر را می توان با توجه به ابعاد مسئله که قبلا در پیشینه تحقیق مورد قرار گرفته است ، در هدف های جزیی زیر محدود نمود :

1 - چگونگی پدید آمدن آموزش فنی - حرفه ای در ایران

2 - رابطه آموزش فنی - حرفه ای با سایر آموزش های رسمی کشور با توجه به هدف های جزیی فوق می توان داده های مورد نظر را تعیین و گرد آوری کرد » .

بیانی ( 1378: 142-141) نیز در بحث مشروحی که در مورد هدف های تحقیق دارد این چنین به اظهار نظر می پردازد که هدف در تحقیق را می توان پاسخگویی به یک نیاز دانست نیازی که در ارتباط با مسئله تحقیق است .

به این معنی که در دل مسئله تحقیق ،مجهولی نهفته است ، تبدیل ان مجهول به معلوم و پاسخ به مجهول ، نیاز تحقیق تلقی می شود .

مثلا در تحقیقی تحت عنوان « تاثیر خشونت بر رفتار بیماران افسرده » مجهول آن است که اثر خشونت یا عکس العمل بیماران افسرده در برابر خشونت چگونه می تواند باشد پاسخ به این مجهول برآورد نیازی است که از مسئله تحقیق ناشی می شود .

نباید فراموش کرد که پرسش اولیه و مشکلی که طراحی تحقیق را به دنبال می آورد ، در اصل بسیار کلی تر از هدف های تحقیق بوده و هدف های تحقیق ، پس از شناسائی دقیق مسئله و روشن نمائی مشکل اساسی آن ، مشخص می شوند .

برای نیل به این مرحله ، لازم است پرسش اولیه در کوره بیان مسئله ، شناسائی متغیرها و پیشینه یابی تحقیق پردازش شود تا هدف های واقعی تحقیق روشن گردند .

برای مثال ، با ملاحظه عصیان برخی از جوانان در برابر والدین به فکر انجام تحقیق دربارۀ افتراق نسل ها پدید می اید ؛ در این مرحله ، هرگز نمی توان از « پی جوئی افتراق نسل ها » به عنوان هدف پژوهش یاد کرد ، چرا که برای تعیین هدف های پژوهش یاد شده ، لازم است ابتدا مسئله افتراق نسل ها روشن شود ، متغیرها شناسایی گردد و با در نظر گرفتن وسعت و دامنه مطالعه مورد نظر ، می توان هدف های زیر را به طور روشن مشخص و بیان کرد و تنها پس از مراجعه و تامل به متغیرها و پیشینه است که می توان یکی از هدف های زیر را به عنوان هدف کلی پژوهش مورد اشاره ، انتخاب کرد :

شناسایی میزان گستردگی افتراق نسل ها در جامعه روشن سازی ویژگی های اختلاف بین نسل ها بررسی علل افتراق نسل ها مطالعه در زمینه اهمیت افتراق نسل ها هدف های یاد شده به عنوان هدف کلی مطرح بوده و لازم است با ذکر هدف های اختصاصی ، جنبه های مختلف هر کدام از آن ها را روشن کرد .

هدف تحقیق زمانی کلی تلقی می شود که به همه جنبه های مطالعه مربوط باشد و کلیت جامعه آماری و یا تمامیت متغیرها را در نظر داشته باشد .

در هدف کلی ، محقق ، پس از آن که نیاز مربوط به مسئله تحقیق را روشن کرد با توجه به امکانات تحقیق ، در نظر گرفتن دامنه مطالعه و واقع بینی ، روشن می کند که تا چه حد به نیاز مطرح شده پاسخ خواهد داد .

مثلا اگر تحقیق دربارۀ « تاثیر روش خاصی از تدریس » باشد ، محقق مشخص می کند که هدف کلی آن روشن سازی میزان اثرگذاری کاربرد روش مور نظر در تغییر سطح نمرات دانش آموزان است .

با وجود این ، هدف کلی باید از کلیت محدودی برخوردار باشد . به صرف آن که هدف کلی است ، نباید خیلی گسترده باشد . مثلا در بررسی « تاثیر شیوه های مدیریت در بهداشت روانی کارکنان » می توان از اطلاع یابی در خصوص نوسانات بهداشت روانی کارکنان تحت تاثیر شیوه های مختلف مدیریت به عنوان هدف کلی یاد کرد .

این هدف ، کلیت بهداشت روانی کارکنان را به عنوان متغیرتابع وبه طور همه جانبه در برمی گیرد . هدف اختصاصی ، که به آن هدف های جزیی نیز می گویند ، از بطن هدف کلی بیرون می آید .

معمولا هدف کلی به چند هدف اختصاصی قابل تجزیه است .

برای این کار لازم است موضوع مورد بررسی را شناسائی و آن را تجزیه کرد .

هدف اختصاصی در اصل به جنبه های خاصی از هدف کلی توجه دارد .

مثلا در مورد « بررسی تاثیر شیوه مدیریت بر بهداشت روانی کارکنان » می توان به هدف های اختصاصی زیر اشاره کرد :

آگاهی از تاثیر شیوه های مدیریت در تغییرات مربوط به اضطراب کارکنان روشن سازی تاثیر شیوه های مدیریت در ایجاد روابط بین کارکنان سنجش اثرگذاری شیوه های مدیریت براعتماد به نفس کارکنان در تدوین هدف های اختصاصی به طور معمول ، زمینه اصلی مطالعه را تجزیه می کنند .

اگر این زمینه متغیر تابع باشد ، تاثیر متغیر مستقل را در تک تک اجزاء تجزیه شده به عنوان هدف اختصاصی تلقی می کنند.

در بسیاری از پژوهش های توصیفی ، به جای هدف های اختصاصی ، پرسش هایی مطرح می کنند که از آن ها تحت عنوان سوال های تحقیق یاد می کنند .

برخی از سوالات تحقیق در مثال یاد شده را می توان به شرح زیر مطرح کرد :

اعمال شیوه های مدیریت در تغییر میزان اضطراب کارکنان چه تاثیری دارد ؟

بر اثر دگر گونی در شیوه های مدیریت ، چه تفاوت هایی در فضای سازمانی ایجاد می شود ؟

شیوه های مختلف مدیریت چه تغییراتی را در اعتماد به نفس کارکنان موجب می شود ؟

نادری و سیف نراقی ( 1364: 191) نیز معتقدند که محقق، هدف یا هدف های کلی و آرمانی تحقیق را به صورت بیانیه های مثبت و کلی مطرح می سازد .

ایشان سپس در مورد اهداف ویژه اظهار می دارند که اگر برای مثال ، موضوع تحقیق بررسی کم وکیف شخصیت افراد موفق در جامعه x »باشد ، هدف ویژه این چنین تحقیقی به این صورت خواهد بود .

« تعیین ویژگی های شخصیتی افراد موفق در جامعه x » . نادری ، سیف نراقی و شاهپوریان ( 1371: 17-16) اظهار می دارند که هدف کلی عبارت از منظور و مقصود نهائی از انجام پژوهش است .

هدف کلی مستقیما از مسئله پژوهش مستقل می شود .

در واقع یکی از اهداف کلی خود موضوع تحقیق است که معلوم می دارد پژوهش چه چیز را دنبال می کند و یا قصد تعیین آن را دارد .

همچنین هدف کلی دیگر ، معمولا پیشنهاداتی است که بر اساس یافته ها ارائه می شود . اما اهداف ویژه تحقیق که اصولا از مسئله پژوهش و اهداف کلی نشأت می گیرد را می توان « خرده مسئله پژوهش » نیز نامید .

محقق با بیان این اهداف دقیقا تصریح میکند که در این تحقیق ،چه انجام می شود و چه انجام نمی شود .

اهداف ویژه باید به صورتی بیان شود که در آن متغیر یا عامل مورد مطالعه چگونگی انجام پژوهش ، زمان، مکان ،واحد و نمونه مورد پژوهش کاملا مشخص باشد؛ به طوری که محقق بتواند آنها را در معرض آزمایش و آزمون بگذارد .

می توان ادعا کرد که اهداف ویژۀ پژوهش ، راهنمائی برای تهیه و تدوین ابزار گرد آوری اطلاعات است .

بنابراین ضروری است اهداف ویژه به نحوی بیان شود که بر علمی بودن نتایج پژوهش تاکید داشته باشد وچهارچوب مناسب ، برای تجزیه و تحلیل آماری ارائه دهد . هدف ، نقطه ای است که محقق قصد وصول به ان را دارد .

بر همین اساس ، اهداف تحقیق مواردی هستند که محقق قصد رسیدن به انها و یا تحقق آن ها را دارد .

به عبارت ساده تر ،اهداف پژوهش در پاسخ به این سوال مطرح می شوند که چرا محقق تحقیق خاصی را انجام می دهد .

بدین ترتیب ، این اهداف می توانند مبیّن واقعی اهمیت و ضرورت تحقیق هم باشند .

به عبارت دیگر ، در صورتی که اهداف مورد نظر محقق مهم و ضروری باشند ، می توان گفت که آن تحقیق از اهمیت و ضرورت برخوردار است .

و لذا ذکر اهداف بعد از اهمیت و ضرورت تحقیق بی علت هم نیست .

بدین لحاظ است که یکی از معیارهای موفقیت یک پژوهش را می توان از طریق سنجش میزان وصول به اهدافش برآورد نمود و قطعا هر اندازه که این اهداف مهم تر باشند ، وصول آن ها هم مهم تر خواهد بود .

مشخص ساختن اهداف تحقیق نه تنها ارزشیابی تحقیق را برای خود محقق و دیگران امکان پذیر می سازد ، بلکه می تواند در مشخص ساختن روش ها و شیوه هائی که سوق دهندۀ محقق در نیل به اهداف پژوهش است مدد نماید .

بدیهی است هر قدر هم که اهداف واضح تر و روشن باشد ، تعیین میزان دستیابی به آنها آسان تر خواهد بود .

یکی از دلایل تاکید بر لزوم جزئی تر ساختن اهداف کلی تحقیق ، و ذکر آن ها در کنار اهداف کلی ، شاهدی بر همین مدعاست .

در یک نگاه کلی می توان گفت که وقتی انتخاب و تنظیم عنوان تحقیق به صورت سنجیده و دقیق صورت گیرد ، در این حالت همان عنوان بیانگر هدف کلی پژوهشگر می باشد .

به عنوان مثال ، در تحقیقی با موضوع « بررسی عوامل موثر بر افت تحصیلی دانش آموزان دبیرستانهای کرمان » می توان گفت که یکی از اهداف کلی این تحقیق ،شناسایی و بررسی نمودن عوامل موثر بر افت تحصیلی دانش آموزان دبیرستان های کرمان می باشد .

یا در تحقیقی با عنوان « بررسی رابطه بین آگاهی مدیران از عملکردهای مدیریت و عملکرد آنان در ادارات دولتی شهر کرمان » هدف کلی محقق ، شناسائی و بررسی کردن رابطه بین آگاهی مدیرا از عملکردهای مدیریت و عملکرد آنان در ادارات دولتی شهر کرمان می باشد .

اما از ان جا که ذکر اهداف تحقیق به این صورت نسبتا کلی به نظر می رسد ، لذا محقق تلاش می کند در کنار و در راستای چنین اهدافی ، اهدافی را که از کلیت کمتری هم برخوردار هستند ذکر نماید .

به عنوان مثال ، اگر پژوهشگر بخواهد برای تحقیق فوق هدف های جزئی را نیز ذکر نماید می تواند بدین گونه عمل کند که واژۀ کلی «عملکرد» را در نظر گیرد و سپس زیر مجموعه های تشکیل دهندۀ عملکرد ( یعنی تصمیم گیری ، برنامه ریزی ، سازمان دهی ، نظارت و کنترل ، رهبری ...) را پیش نظر مجسم سازد و برای هر کدام مستقلا یک هدف جزئی ذکر نماید .

به عنوان مثال « شناسایی رابطه بین آگاهی مدیران از تصمیم گیری و نحوه تصمیم گیری آنان »، « شناسائی رابطه بین آگاهی مدیران از برنامه ریزی و نحوه برنامه ریزی آنان » و... هر کدام بالاستقلال می توانند یک هدف جزئی محسوب گردنند .

ذکر اهداف تحقیق به این صورت می تواند الهام بخش خوبی برای فرضیات تحقیق ( که در قسمت بعد خواهد آمد ) نیز باشد .

به عنوان مثال با الهام از اهداف جزئی می توان گفت که هر کدام از عبارات زیر یک فرضیه به حساب می آیند :

« بین آگاهی مدیران از تصمیم گیری و نحوه تصمیم گیری آنان رابطه معنی داری وجود دارد » و « بین آگاهی مدیران از برنامه ریزی و نحوه برنامه ریزی آنان رابطه معنی داری وجود دارد» .

البته ذکر اهداف کلی و جزئی تحقیق به صورت های گوناگون امکان پذیر است .

از جمله این که می توان با دخالت دادن متغیرهای تعدیل کننده تحقیق مثلا جنسیت ، سن ، مدرک تحصیلی و ...اهداف جزئی جدیدی ساخت .

به عنوان مثال در تحقیق فوق عباراتی نظیر « بررسی نمودن این که جنسیت تا چه میزان در رابطه بین آگاهی مدیران از تصمیم گیری و نحوه تصمیم گیری آنان » و ... نقش دارد می تواند یک هدف جزئی محسوب گردد.

با تهیه نمونه پروپوزال های زیر با نحوه نوشتن اهداف تحقیق در پروپوزال و پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی بیشتر آشنا شوید:

پروپوزال هایی که برای فروش گذاشته ایم با دقت بسیار بالا و کیفیت بی نظیر برای آموزش دانشجویان نوشته شده است.