کنترل عواطف : یکی از مهم ترین مواردی که در زندگی وجود دارد کنترل عواطف است که شامل استعداد باز گرداندن آرامش به خود و از اضطراب های معمولی، افسردگی، نا امیدی و زودرنجی خود را رها کردن و توانایی پذیرش مسئولیت در قبال هیجان های شخصی و شادکامی است و یعنی اینکه فرد بتواند انگیزه اش را حفظ کند و در مقابل نا ملایمات استقامت کند، در شرایط بحرانی و وجود تکانش خودش را کنترل کند و خونسردیش را حفظ کند، کامیابی را به تاخیر بیاندازد، کارها را بدون دلسردشدن به انجام برساند، حالات روحی خود را تنظیم کند و نگذارد پریشانی خاطر قدرت تفکرش را خدشه دار کند بالاخره استعداد حفظ جنبه های هیجانی است (شریفی در آمدی و آقایار، 1387).
شواهد بسیاری نشان می دهد افرادی که در زمینه احساسات و عواطف خود قوی و چیره دست هستند، یعنی احساسات خود را به خوبی کنترل می کنند و احساسات دیگران را درک کرده اند و با آن ها به خوبی کنار می آیند در هر زمینه زندگی، خواه روابط خصوصی و خانوادگی و خواه در مراودت های سیاسی و اجتماعی از مزیت خوبی برخوردارند. بنابراین ایجاد و بازشناسی هیجان ها شیوه های مهمی برای تنظیم مبادلات اجتماعی و تعادل جسمانی و روانی ما هستند(قدیری، 1384).
اداره هیجان ها ممکن نیست، مگر اینکه با هیجان های بنیادین مثل خشم، ترس، اضطراب، شادمانی، تعجب، اندوه، انزجار و عشق آگاه باشیم و همچنین از دانش کافی درباره سطوح هیجان، مراحل، تظاهرات جسمانی، عاطفی، شناختی و رفتاری آن ها، هیجان های مثبت و منفی و شدت و ضعف آن ها برخوردار باشیم. شناخت هیجان ها به ما قدرت تحلیل و کنترل می دهد و هر قدر این شناخت (قدرت) بیشتر باشد به سوی مدیریت و کنترل عواطف و بهبود روابط بین فردی جلوتر رفته ایم و در مجموع، گام بزرگی در موفقیت زندگی خود در ابعاد گوناگون برداشته ایم(قدیری، 1384).
با توضیحات مزبور، روشن است که کنترل عواطف و استفاده مثبت از آن ها با بحث هوش عاطفی رابطه ای تنگاتنگ دارد.
چرا که برخی از مهارت های تشکیل دهنده هوش عاطفی عبارتند از:
1. شناخت احساسات خود (خود آگاهی): توانایی اداره لحظه به لحظه احساسات؛
2. کنترل احساسات: این مهارت بر پایه خود آگاهی و متناسب با موقعیت هاست؛
3. برانگیختن هیجانی: یعنی صف آرایی احساسات در راه خدمت به هدفی خاص؛
4. شناخت احساسات دیگران: همدلی با دیگران براساس خود آگاهی که خود نوعی مهارمردمی است؛
5. تنظیم روابط با دیگران: هنر مراوده و مهارت کنترل و اداره احساسات در دیگران (گلمن، 1985؛ ترجمه پارسا، 1382).
2-3-3. دیدگاههای نظری کنترل عواطف دیدگاههای گوناگونی در رابطه با کنترل عواطف مطالبی را بیان نموده اند.
2-3-4-1. دیدگاه روان کاوری فروید معتقد است نیروهای سرکوب شده باعث اضطراب در افراد می گردد برای کنترل عواطف در ابتدا بید نیروهای سرکوب شده ناخود آگاه را به سمت ذهن خود آگاه هدایت کرد تا از این طریق فرد به بینش برسد.
دیدگاه فرد نگرر در مورد کنترل عواطف فرض می کند که افراد به وسیله عوامل اجتماعی با انگیزه می شوند و مسئول افکار و احساسات و اعمال خود هستند، آنها آفریننده زندگی خویش و نه اینکه درمانده و قربانی افکار، احساسات و اعمال خود هستند.
در دیدگاه مشاوره عقلانی-هیجانی عقاید کژکار به نتایج هیجانی و رفتاری منجر می شوند و برای کنترل هیجانات، افراد را به جایگزین کردن نظام عقیدتی منطقی با نظام عقیدتی غیر منطقی به چالش می طلبند (کوری؛ ترجمه سید محمدی، 1392).