طرح تحقیق پس رویدادی در پروپوزال و پایان نامه نویسی یک نوع از روش تحقیق به شمار می آید که در برخی رشته ها از جمله روانشناسی کاربرد دارد.

طرح های تحقیق پس رویدادی:

در تحقیق پس رویدادی دو نوع طرح وجود دارد:

الف)مطالعه همبستگی یا تحقیق علّی 

ب) مطالعه گروه ملاکی یا تحقیق علّی – مقایسه ای .

 

الف) طرح مطالعه همبستگی یا طرح علّی :

در این طرح پیشایندهای شرایط فعلی مورد مطالعه قرار می گیرند . همانطور که از نام آن بر می آید ، در این طرح دو دسته داده گردآوری می شود :

یک دسته داده مربوط به گذشته و دسته دیگر مربوط به زمان حال است و محقق سعی می کند که رابطه بین آنها را پیدا کند .

به همین دلیل به این طرح ، طرح از گذشته به حال یا از علت به معلول نیز می گویند .

شکل این طرح بصورت زیر است :

شکل : طرح مطالع همبستگی یا تحقیق علّی

تحقیق پس رویدادی

 

برای مثال فرض کنید محققی قصد دارد رابطه بین کیفیت آموزشی قبل از فراغت از تحصیل معلم موسیقی (متغیرx) و کارامدی بعدی او را به عنوان یک معلم موسیقی (متغیر y) مورد بررسی قرار می دهد (بوروکووسکی 1970) آموزش قبل از فراغت از تحصیل با نمره درسی؛ کارایی معلم با عملکرد ، اطلاعات یا نگرش دانش آموزان اندازه گیری می شود .

برای تعیین رابطه بین این دو متغیر همبستگی بین آنها محاسبه می گردد .

نتیجه نشان می دهد که بین متغیر مستقل (x) و متغیر وابسته (y) رابطه معناداری وجود دارد .

یعنی ، بین کیفیت آموزش قبلی معلم و کارایی بعدی او رابطه وجود دارد .

هنگامی که بین متغیرهای مستقل و وابسته رابطه معناداری پیدا می شود؛ محقق با سه نوع تفسیر مواجه می شود :

1- متغیر X علت متغیر y شده است؛

2- متغیر y علت متغیر X شده است؛

3- متغیر ناشناخته ، و بنابراین غیرقابل اندازه گیری ، سومی وجود دارد که علت متغیرهای X و y شده است .

در اغلب موارد محقق نمی تواند بگوید کدامیک از این سه نتیجه درست است .

ارزش مطالعات همبستگی یا علی عمدتا به ویژگی های اکتشافی یا پیشنهادی آنها بستگی دارد .

حتی در شرایطی که برای تبیین رابطه علی دلیل کافی وجود نداشته باشد ، از آنها می توان برای دستیابی به رابطه همخوانی استفاده کرد .

 

ب – طرح مطالعه گروه ملاکی با تحقیق علّی – مقایسه ای :

در این طرح محقق با مطالعه یک ویژگی در یک گروه ومقایسه آن با گروهی که فاقد آن ویژگی است به کشف علت پدیده مورد مطالعه می پردازد .

این طرح را از معلول به علت نیز می گویند .

 

برای مثال فرض کنید محققی قصد دارد عوامل مؤثر بر کارایی معلمان را مورد بررسی قرار دهد .

گروه ملاک یا آزمایش (E) معلمانی هستند که دارای کارایی هستند ، و گروه همتا یا کنترل(C) معلمانی هستند که دارای کارایی لازم نیستند .

بعد از مشخص شدن دو گروه (آزمایشی و کنترل) محقق ممکن است با بررسی و مقایسه متغیرهایی مانند زمینه قبلی ، آموزش ، مهارتها و شخصیت دو گروه بتواند علت کارایی یک گروه از معلمان (Y1) را مشخص و معلوم کند .

علامت نقطه چین بدین معنی است که دو گروه آزمایشی و کنترل به طور تصادفی و جایگزین نشده اند .

این طرح را می توان به عنوان پلی بین روش های تحقیق توصیفی و آزمایشی تلقی کرد .

اساس طرح تحقیق علی – مقایسه ای با طرح تحقیق آزمایشی مشابه است . تفاوت عمده در ماهیت متغیر مستقل (X) است .

در تحقیق آزمایشی متغیر مستقل تحت کنترل محقق است و بنابراین ممکن است بوسیله محقق دستکاری شود .

اما در تحقیق علی – مقایسه ای (و همچنین تحقیق علی) متغیر مستقل تحت کنترل محقق نیست و از قبل اتفاق افتاده است و بنابراین بوسیله محقق دستکاری نمی شود .

تحقیق پس رویدادی