روایی و پایایی پرسشنامه کیفیت زندگی در انجام پایان نامه روانشناسی

روایی و پایایی پرسشنامه کیفیت زندگی در انجام پایان نامه روانشناسی یکی از نیازهای هر محقق است.

 پرسشنامه کیفیت زندگی (QLQ)

پرسشنامه کیفیت زندگی 192 سوال دارد و در سال 1989 توسط دیوید آر ایوانس و کوپ ویندی به طور همزمان در انگلستان و کانادا منتشر گردید. این پرسشنامه مشتمل بر 15 مقیاس بوده و هر مقیاس نیز 12 سوال را به خود اختصاص داده است. (ساعتچی، کامکاری و عسکریان، 1389).

الف) مولفه های پرسشنامه کیفیت زندگی

1- رفاه مادی

افراد، امکانات زندگی خود را به لحاظ اقتصادی خوب و قابل پذیرش می دانند، محیط زندگی آنان آرام و تمیز است و درآمدشان برای تامین نیازهایشان کافی است.

2- رفاه جسمانی

افراد از سلامت جسمانی خوبی برخوردارند، فعالیت های جهت حفظ سلامتی خود دارند و هرگاه لازم باشد، از خدمات حرفه ای در این خصوص استفاده می کنند.

3- رشد شخصی

افراد، دارای مزاجی ایمن و متعادل هستند، خوش مشربند و دارای اهدافی قابل دستیابی هستند که در صورت نیاز، قابل تغییر می باشند.

4- روابط خانوادگی

فرد روابط خود را با همسرشان باز و تعاملی و مبتنی بر بیان احساسات، حل مسئله، تقسیم مسئولیت، روابط جنسی خوب و استقلال منطقی، می بینند.

5- روابط والد و کودک

فرد با فرزندان خود نزدیکند، رابطه خوبی با آنها دارند و از رویکرد انضباطی مدلل، آرام و همسان، استفاده می کنند.

6- روابط گسترده خانوادگی

افراد به طور فعال با بستگان خود روابط خوبی را حفظ می کنند که با تعاملات معنی دار، حمایت متقابل و حل مسئله همراه است.

7- روابط فراخانوادگی

افراد فعالانه در پی تعاملات اجتماعی و عاطفی که با رشد همراه است، تلاش می کنند.

8- رفتار نوعدوستی

افراد در قالب اعطای وام، تبلیغات و مشارکت در سازمان خیریه یا داوطلبانه، به دیگران کمک می کنند.

9- رفتار سیاسی

افراد در جریان رویدادهای جاری، فعالیتهای سیاسی و دولتی هستند و در خلال انتخابات، درگیر فرآیند سیاسی می شوند.

10- ویژگی های شغلی

افراد شغل خود را متنوع، جالب و چالش برانگیز می دانند. محیط کارشان، انتظارات آنها را برآورده می نماید و در محل کارشان از سیاست گذاری و شهرت خوب کارکنان حمایت کننده، برخوردارند.

11- روابط شغلی

افراد با افراد مافوق و زیردست خود روابط خوبی دارند و احساس می کنند که مافوق بلاواسطه آنها دارای مهارت های بین فردی عالی است.

12- رضایت شغلی

افراد اظهار می دارند که حقوق و مزایای خوبی دارند، دراای فرصت ترقی و دیگر تقویت کنده های غیرمالی نظیر فرصتهای مشارکت، تشویق و آموزش هستند.

13- رفتار خلاق / زیباشناختی هنری

افراد خود را درگیر فعالیت های هنری، فرهنگی، بازیها، تماشای فیلمها، بازدید از موزه و غیره می کنند. کارهای هنری را می خرند و دراای سرگرمی هستند.

14- فعالیت ورزشی

افراد به ورزش علاقه مندند، در رویدادهای ورزشی حضور می یابند و مرتب ورزش می کنند.

15- رفتار در هنگام تعطیلی (اوقات فراغت)

افراد در سال حداقل یک بار به تعطیلات می روند، از طراحی برنامه های انعطاف پذیر برای تعطیلات لذت می برند(ساعتچی و همکاران، 1389).

ب) نمره گذاری پرسشنامه کیفیت زندگی روش پاسخدهی به این پرسشنامه، دو گزینه ای بوده و دارای پاسخهای صحیح و غلط می باشد. پاسخی را که آزمودنی به سوالات می دهد، باید بازتاب واقعی شرایط وی در حال حاضر باشد (مثلا، دربرگیرنده احساسات، فعالیت یا نظرات واقعی او باشد).

در نهایت، هر یک از خرده مقیاس های پانزده گانه پرسشنامه دارای یک نمره انحصاری می باشد و مجموع نمرات تمامی خرده مقیاس ها نیز، یک نمره کلی را به دست می دهد (ساعتچی و همکاران، 1389).

ج) روایی و پایایی پرسشنامه کیفیت زندگی

تایید اعتبار محتوایی پرسشنامه کیفیت زندگی و نتایج مناسب پایانی آن به میزانی است که در برخی از موارد، امکان به کارگیری این پرسشنامه با رعایت احتیاط های لازم، فراهم است. اما بدون تردید، پژوهشهای تازه در مورد اعتبار همگرایی این پرسشنامه، ضرورت دارد. هنگامی که به مقایسه نتایج آزمودنیهای ایرانی و غیرایرانی می پردازیم، شاهد تفاوتهای دو گروه در اغلب خرده مقیاس ها و کل کیفیت زندگی هستیم. تنها نتایج مربوط به خرده مقیاس های مقبولیتهای اجتماعی، رفتار سیاسی و رفتار زناشویی در هر دو گروه، فاقد تفاوت معنی دار می باشد. نکته مهم این است که وقتی تفاوت نمونه های ایرانی و غیرایرانی معنی دار است، نمونه های غیرایرانی از کیفیت بهتری برخوردارند (ساعتچی و همکاران، 1389).

در مجموع، می توان گفت که نتایج به دست آمده، نشانگر اعتبار مناسب پرسشنامه در کل بوده است. همچنین، علاوه بر تعیین هنجارها بر اساس مواد اصلی پرسشنامه (برای نمونه های ایرانی)، هنجارهای ایرانی بر حسب حذف سوالها نیز تهیه شده است. گرچه بعضی از جنبه های روانسنجی پرسشنامه QLQ آماده شده و هنجارها نیز تهیه گردیده است، اما هم نمونه ها محدود بوده اند و هم به دلیل گستردگی پرسشنامه، بررسی همزمان ویژگیهای متعدد روانسنجی آن، میسر نبوده است (ساعتچی و همکاران، 1389).

در پژوهشی ضریب آلفای کرونباخ بر هریک از خرده مقیاسها عبارتند از:

رفاه مادی (65/0)؛ رفاه جسمانی (61/0)؛ رشد شخصی(67/0)؛ روابط زناشویی (96/0)؛روابط والد-کودک(98/0)؛ روابط گسترده خانوادگی (81/0)؛ روابط فرا زناشویی(70/0)، رفتار نوع دوستی (64/0)؛ رفتار سیاسی (84/0)؛ ویژگی های شغلی(90/0)؛ روابط شغلی(96/0)؛ عوامل رضایت شغلی (92/0)؛ رفتار خلاق(66/0)؛ فعالیت ورزشی (80/0)؛ رفتار تعطیلات (69/0)؛ مقبولیت اجتماعی(77/0) می باشند(ایوانز و کوپ، 1989؛ به نقل از نائینیان، شعیری، روشن، سید محمدی، و خلمی، 1384). نائینیان و همکاران (1384) آلفای کرونباخ و ضریب پایایی QLQ را به صورت زیر گزارش کردند: