تحلیل داده ها در روش تحقیق تاریخی در انجام پایان نامه ارشد مسئله ای است که بسیاری از دانشجویانی که روش تحقیق تاریخی را بر می گزینند اطلاعات اندکی درباره آن دارند.
پس از بررسی اعتبار بیرونی (سندیت و انگیزه) حقایق تاریخی، پژوهشگر باید به تفسیر این حقایق با عنایت به مسأله ای که در صدد پاسخگویی به آن است، بپردازد.
ملاحظه های مربوط به تفسیر داده های تاریخی عبارتند از:
1ـ محقق باید به محدود بودن اطلاعات خود آگاه باشد و به علّت نبودن و دشواری بررسی اعتبار اطلاعات نیازمند داشتن قوۀ تخیل و خلاقیت در حدود کنترل خود است.
2ـ مفهوم علیت در علوم همواره با شکل همراه است و این شکل در پژوهش تاریخی برجسته تر است زیرا علّت ها ماهیتاً درون مقدمه ها یا عوامل از پیش اتفاق افتاده قرار دارند. بنابراین محقق باید از ساده انگاری به دور باشد.
3ـ مورخ باید هنگام استفاده از روش قیاسی به عنوان وسیله ای برای تشکیل فرضیه ها یا چهارچوبی برای تفسیر یافته های خود جنبۀ احتیاط را فراموش نکند. به عنوان مثال بین مدیریت در زمان حال وهر نوع مدیریت در گذشته از حبات مختلف مقایسه به عمل آورد.
4ـ در تفسیر منابع تاریخی، پژوهشگر نبایداطلاعات مربوط به فرهنگ های مختلف و زمان های مختلف را با ملاک های شخصی تفسیر کند. به عنوان مثال درک قساوت های قرون وسطی ره طور صحیح و کامل بسیار دشوار است.
5ـ هدف پژوهش تاریخی صرفاً بیان حقایق نیست. او باید روند استخراج نتایج تعمیم و تفسیر یافته های خود را با عنایت به نوع منبع تعیین کند. بنابراین کار او تألیف، تفسیر و تعمیم است. البته باید در نظر داشت که مورخان واقعیت یکسان را به صور مختلف تفسیر می کنند.
6ـ پژوهشگر تاریخی باید دربارۀ روان شناسی رفتار مطالعاتی داشته باشدزیرا برای درک علل تاریخی باید انگیزه های انسان ها را مورد پژوهش قرار داد.
مثلاً برای درک بهتر علل جنگ جهانی دوم باید انگیزه های شخصی هیتلر و سایر هواداران نازی را بررسی کرد.
بنابراین با عنایت به الگوهای ثابت رفتار می توان به ساختمان انگیزه ها و تمایلات آن پی برد.