TC سوء مصرف مواد را بیماری یا اختلال می داند که تمامی و یا بخشی از زمینه های عملکرد فردی (شناختی، رفتاری، هیجانی ، طبی، اجتماعی و معنوی )را در بر می گیرد.
به این جهت وابستگی فیزیولوژیک نسبت به کل شرایط مؤثر بر شخص، ثانوی تلقی می گردد.
در TC مشکل یا مسئله اصلی خود شخص است نه مواد، اعتیاد یک علامت است نه ریشه اصلی اختلال و سم زدایی شیمیایی شرط وارد شدن به اجتماع درمان مدار است نه هدف آن. هدف بازتوانی ایجاد شرایط زندگی بدون مواد است. همچنین در TC افراد جدا از الگوهای مصرف مواد، از ابعاد عملکرد روانی و نقایص اجتماعی، تمایز داده می شوند. افراد معتاد از نظر TC اغلب دارای تحمل ناکافی وضعیت در برابر ناراحتی ها، اعتمادبه نفس پایین، مشکل با مراجع قدرت و مشکل در زمینه مسئولیت پذیری، تفکرات غیر واقع بینانه، عدم صداقت و خودفریبی و... هستند.
باتوجه به این خصوصیات در TC از افراد خواسته می شود به صورتی که می توانند و باید باشند رفتار کنند، نه به صورتی که هستند و اعتقاد بر این است که رفتار کردن به شیوه درست باعث تغییر در شناخت و هیجانات فرد می شود. این تغییر مرحله به مرحله انجام می گیرد. هررفتاری که آموخته شود و به عمل درآید، گذر از یک مرحله به مرحله بعد راه را آسان تر می نماید.
عوامل که در فرایند تغییر موثر هستند عبارتند از :
1. انگیزه مندی (فرد دارای انگیزه کافی برای بهبودی می باشد )
2. خودیاری و خود یاری متقابل (هر فرد هم در فرایند تعقیب خود مشارکت داشته باشد هم عنوان الگو و سرمشق در تغییر دیگران مؤثر واقع می شود ).
3. یادگیری اجتماعی (الگوهای رفتاری بیمارگونه، گرایش ها و نقش های منفی، هیچ کدام در تنهایی ایجاد نشده اند و به طور مجزا از اجتماع و روابط انسانی نیز قابل برگشت و تغییر نیستند).
در تمامی آموزش های TC آنچه لازمه یک زندگی درست است (مثل صداقت و درستکاری، تأکید بر حال فرد، اخلاق کاری، مسئولیت پذیری فردی و اجتماعی، اعتمادبه نفس، آموزش یادگیری، مشارکت اجتماعی، اخلاق کاری و...)به چشم می خورد و تأکید می گردد (لئون1990، به نقل از ثریا اسلام دوست1389). 2-10-5 ساختار TC با توجه به اهداف TC مسلماً رسیدن به این اهداف و گذر از فرایند پیچیده یادگیری نیاز به ساختاری دارد که نه تنها زمینه لازم برای تغییر را فراهم نماید بلکه تسهیل کننده این تغییر نیز می باشد.
بدین ترتیب بی توجهی به این ساختار یا ساده پنداشتن در آن می تواند برنامه اجتماع درمان مدار را به راحتی از مسیر اصلی خود، یعنی ایجاد تغییرات کلی در سبک زندگی معتاد، منحرف سازد. اجتماع درمان مدار در یک ساختار سلسله مراتبی می باشد که تشکیل شده است از کارمندان نسبتاً محدود و بیماران مقیم که در سطوح مختلف قرار دارند (تازه واردها یا junior و رده های میانی یا Intermediate وارشدها یا Senior) و جامعه و خانواده را در محل اقامت تشکیل می دهد، این ساختار باعث می شود که همانند سازی فرد با سایرین که در رده های مختلف قرار دارند تقویت شود و یک مسئولیت دو طرفه بین آن ها برقرار گردد.
در دو مورد هر بیمار نیز در جایی که سلسله مراتب قرار می گیرد، جایگاهی که بیمار در آن قرار می گیرد با توجه به ارزیابی پرسنل درمان از وی تعیین می گردد و بستگی به میزان خودیاری (Self help) ، مسئولیت پذیری، مشارکت و ...به سطوح عالی تر ارتقا پیدا می کند. هر فرد مقیم در این سلسله مراتب وظایفی بر عهده دارد که فعالیت روزانه او را تشکیل می دهد. اجتماع درمان مدار به عنوان یک فرایند تحول در مجموعة یادگیری اجتماعی معنا پیدا می کند در مجموع هر مرحله برمبنای مرحله پیشین استوار می شود.
ساختار سلسله مراتبی در اجتماع درمان مدار به گونه ای پیش بینی شده است که همراه و بر حسب هر مرحله و نیز کل مراحل حرکت از بیرون به درون راه میسر می سازد. انتظار می رود که چنین درون سازی زمینه های پایداری و تعمیم پذیری مهارت ها را فراهم آورد و بیماران را به خودمختاری و خود انگیختگی روزافزون برای تصمیم گیری های سالم سوق دهد. در این مسیر، طرح درمان که در قالب سلسله مراتب و مراحل درمانی پیش بینی می شود شرایط این حرکت را فراهم می آورد. یک دوره اجتماع درمان مدار شامل پنج مرحله اصلی است:
1. مرحله جهت یابی
2. مرحله درمان
3. مرحله پیش از ورود مجدد
4. مرحله ورود مجدد
5. مرحله مراقبت بعدی
6. مرحله جهت یابی
اهداف : آشنا نمودن مقیم با فلسفه، قوانین، فرایند گروه و سایر اطلاعات مربوط به برنامه و جهادی نگرش او به برنامه TC و ارزیابی آن
مدت : برحسب طول دوره TC متغیر است و حدوداً از یک تا 60 روز به طول می انجامد 2-10-7 مرحله درمان
اهداف : تمرکز عمده بر روش اهداف اصلی روان شناختی و اجتماعی است (خودیاری، مشکلات رفتاری، خانوادگی، تربیتی و حرفه ای سوءمصرف مواد و...)
مدت: برحسب طول دوره TC متغیر است و حدوداً از یک تا 60 روز به طول می انجامد .
