در بیشتر کتاب های روش های پژوهش، از 8 عامل نام برده شده که می تواند اعتبار درونی پژوهش را تحت تأثیر قرار دهد.

عامل های تهدید کننده ی اعتبار درونی

در بیشتر کتاب های روش های پژوهش، از 8 عامل نام برده شده که می تواند اعتبار درونی پژوهش را تحت تأثیر قرار دهد.

در این جا به طور فشرده به این عوامل اشاره می شود.

عامل های تهدید کننده ی اعتبار درونی

1- رویدادهای روزمره ی زندگی در حین مداخله ی آزمایشی که ممکن است چندین هفته به طول انجامد، امکان دارد برخی از آزمودنی ها تجارب مثبت و با ناخوشایندی رخ دهد که با مداخله ی آزمایشی تعامل و یا اثر آن را خنثی سازد. برای مثال، اگر نیمی از گروه آزمایش طرفدار یک تیم خاص و نیمی دیگر مخالف آن تیم باشند، در صورت شکست آن تیم، اثر افسرده سازی بر طرفداران آن تیم و اثر مطلوبی بر مخالفان آن تیم بر جا می گذارد.

2- رشد اگر مداخله ی آزمایشی برای مدت زیادی طول بکشد، تغییرات رشدی ( از لحاظ جسمانی، روانی و شناختی) در آزمودنی ها بر متغیر وابسه اثر می گذارد. به طور مثال، مداخله ی شناختی جهت کاهش افسردگی در زنان میان سال، اگر با دوره یائسگی همراه شود، ممکن است به این دلیل که در دوران یائسگی بروز افسردگی شایع است نتیجه ای در برنداشته باشد.

3- آزمون رویه ی بیشتر پژوهش های تجربی این است که پیش و پس از مداخله ی آزمایشی، یک آزمون برای سنجش متغیر وابسته به کار می رود. معمولاً آشنایی آزمودنی ها در پیش آزمون، حساسیت آن ها را در پاسخ دادن در پس آزمون تحت تأثیر قرار می دهد. به طور مثال، ممکن است به پرسش های آشنا با بی اعتنایی و یا با سرعت بالا پاسخ دهند. به عبارت دیگر، ممکن است در پس آزمون نوعی حساسیت زدایی و یا حتی حساس شدن نسبت به برخی از مفاهیم آن آزمون ایجاد شود. استفاده از آزمون های همتا در پس آزمون برای مهار آشنایی با آزمون ایده آل است.

4- ابزار برای مقابله با اثر آشنایی با آزمودنی ها، ممکن است پژوهشگر در پس آزمون از یک مقیاس دیگری برای سنجش متغیر وابسته استفاده کند. کاربرد یک آزمون جدید، همیشه این شائبه را ایجاد می کند که آیا افزایش نمره ی آزمودنی ها در پس آزمودن ناشی از ماهیت آزمون جدید است یا ناشی از مداخله آزمایشی؟

5- بازگشت آماری بازگشت آماری با بحث رگرسیون و یا برگشت به طرف میانگین در ارتباط است. در تحلیل رگرسیون، نمره ی پیش بینی شده ی افرادی که نمره ی آن ها در متغیر وابسته بالاست، کمتر و نمره ی پیش بینی شده ی افرادی که نمره ی آن ها در متغیر وابسته پایین است بیشتر ارزیابی می شود.

به طور مثال، فرض کنید معدل آزمون اضطراب از امتحان 200 دانش آموز برابر با 18 است.

اگر یک هفته بعد مجدداً آزمون اضطراب از امتحان را تکرار کنیم (بدون هیچ مداخله ای) کسانی که نمره ی اضطراب آن ها در سنجش نخست بالا بود (مثلاً 25)، در سنجش دوم به سمت میانگین (مثلاً 22) تغییر می کند و کسانی که نمره ی اضطراب آن ها در سنجش نخست پایین (مثلاً 12) است، در سنجش دوم به سمت میانگین (مثلاً 14) تغییر می کند.

بسیاری از ویژگی های روان شناختی که از آزمودنی ها پرسیده می شود، هنگامی که مجدداً و در زمان دیگری از آن ها پرسیده می شود، تمایلی به تغییر در ارزیابی های نخستین آزمودنی ها ایجاد می شود که این تغییر بسیار شبیه برگشت به میانگین است.

6- انتخاب افتراقی اگر گمارش تصادفی آزمودنی ها یا واحدهای پژوهش (کلاس، مدرسه، شهر و ...) به گروه آزمایشی و گواه انجام نشود، تفاوت در پس آزمون را نمی توان به مداخله ی آزمایشی نسبت داد. برای نمونه، گرایش افتراقی خانواده ها جهت ثبت نام فرزندانشان در مدارس مختلف باعث می شود که نتوان پیشرفت تحصیلی برتر در مدارس غیر انتفاعی را در مقایسه با مدارس دولتی، به عملکرد مدارس نسبت داد.

گاه ممکن است پژوهشگر یک کلاس را به عنوان آزمایش و کلاس دیگری را به عنوان گروه گواه مورد مطالعه قرار دهد. از آن جایی که نسبت به برابری این دو کلاس از لحاظ متغیرهای مداخله گر اطمینانی وجود ندارد، نمی توان به نتیجه ی این پژوهش اعتماد کرد. در این حالت انتخاب افتراقی رخ داده است.

7- افت آزمایشی عدم تمایل عده ای از آزمودنی ها به ادامه ی مشارکت در پژوهش و کاهش حجم نمونه را اصطلاحاً افت آزمایشی می نامند. اگر یک آزمودنی بر اثر یک حادثه ی غیر مترقبه فوت کند، موضوع افت آزمایشی مسئله ساز نیست؛ اما اگر کسانی از آزمایش کناره بگیرند که در حقیقت مداخله ی آزمایشی برای آن ها طراحی شده است، موضوع افت آزمایشی اعتبار درونی را مخدوش خواهد کرد. برای نمونه، اگر مداخله ی آزمایشی جهت کاهش افسردگی طراحی شده است، در صورت کناره گیری آزمودنی هایی که به شدت افسرده هستند، موضوع افت آزمایشی مسئله ساز می شود.

8- تعامل انتخاب و رشد تفاوت نخستین گروه آزمایش و گواه، زمینه ساز تعامل گزینش و مقوله ی رشد آزمودنی ها می شود. به طور مثال، اگر گروه گواه یک سال بزرگ تر از اعضای گواه آزمایش باشند، طبیعی است که فرآیند رشد گروه گواه شرایطی را تولید می کند که اثر آن در متغیر وابسته لحاظ می شود. علاوه بر کمپل و استانلی که 8 عامل مهم اثر گذار بر اعتبار درونی را مشخص کرده اند، بعد از آن کمپل و توماس کوک چهار عامل دیگر را بر این فهرست اضافه کرده اند.

9- انتشار عمل آزمایشی هنگامی که مداخله آزمایشی پیامدهای مطلوبی به بار می آورد، ممکن است گروه کنترل کنجکاو شوند و درصدد کسب پیامدهای ناشی از مداخله ی آزمایشی برآیند. به طور مثال، اگر محتوای مداخله ی آزمایشی عبارت از آموزش دانش آموزان به تحلیل خطاهای درسی و اثر آن در قبولی در دانشگاه باشد، ممکن است دیگر دانش آموزان هم بر خطاهای درسی تمرکز کنند. مجاورت گروه آزمایش و گواه و تعامل افراد دو گروه با هم، احتمال انتشار مداخله ی آزمایشی را بیشتر دامن می زند.

10- رقابت جبرانی گروه گواه گاهی اوقات ممکن است سطح انگیزش غیر معمولی در گروه گواه برای رقابت با گروه آزمایش ایجاد شود که حتی عملکرد آن ها را از گروه آزمایش بهتر کند. به این پدیده اثر جان هنری نیز گفته می شود.

11- برابر سازی جبرانی مداخله های آزمایشی گاه مداخله ای که برای پیشرفت گروه آزمایش انجام می شود، ممکن است تا حدودی بر روی گروه گواه نیز اعمال شود. به طور مثال، فرض کنید اداره ی آموزش و پرورش جهت بررسی اثر امکانات رفاهی و آموزشی بر پیشرفت تحصیلی، شرایط مطلوبی برای گروه آزمایش فراهم آورد. اگر اداره، آموزش و پرورش مجبور شود امکانات نسبتاً یکسانی به همه ی مدارس محروم به عنوان حقوق آن مدارس تخصیص دهد، ارزیابی صحیحی از مداخله آزمایشی به عمل نمی آید.

12- روحیه ی رنجیده ی گروه گواه چنانچه گروه گواه وضعیت خود را با گروه آزمایش مقایسه کند و متوجه پیامدهای مطلوب در گروه آزمایش شود، ممکن است روحیه ی خود را جهت مشارکت در آزمایش از دست بدهد و اثر این روحیه ی ضعیف در پس آزمون منعکس شود. به عبارت دیگر، افراد گروه گواه نباید احساس کنند که آلت دست قرار گرفته اند و هیچ نقش معنی داری در این میدان ندارند.