یک مربع لاتین p×p را در نظر گرفته و روی آن یک مربع لاتین p×p ی دیگری که «گروه ها» و یا به عبارتی دقیق تر «تیمار» (treatment) ها با حروف یونانی مشخص شده باشند استوار می کنیم. اگر این دو مربع وقتی بر هم استوار می شوند این خاصیت را داشته باشند که هر حرف یونانی یک بار و تنها یک بار با حرف لاتین ظاهر شود، در این صورت می گویی دو مربع لاتین متعامدند و طرح حاصل را طرح مربع یونانی – لاتین و یا گریکو – لاتین می گوییم. طرح مربع یونانی – لاتین را می توان به روشی منظم برای کنترل سه منبع خارجی تغییر پذیری، یعنی، بلوکی کردن در سه جهت مورد استفاده قرار داد. مدل آماری طرح مربع «یونانی – لاتین» عبارتست از:

مثال

نتایج یک فرآیند شیمیایی با استفاده از پنج بستۀ خام، پنج غلظت اسیدی، پنج زمان مکث (E, D,C,B,A) و پنج غلظت کاتالیزور (ε,δ,γ,β,α) اندازه گیری شده و طرح مربع یونانی – لاتین در جدول 8-7 نشان داده شده است.

نتیجه حاصله را تحلیل کنید (سطح آزمون را پنج درصد در نظر بگیرید).

پاسخ:

1- داده ها را به SPSS وارد کنید، شکل19-7.

2- دستور ، Analyze > General Linear model > univariate… را اجرا کنید.

3- درپنجره univariate متغیر Result را به ناحیۀ dependent variable و متغیرهای ,Acid, Package latin و Greaco را به ناحیۀ fixed factor(s) (عوامل تثبیت شده) منتقل کنید.

4- روی دکمۀ Model… کلیک کرده، گزینۀ custom را انتخاب کنید.

5- در ناحیۀ Build Term(s) عبارت main effects (اثرات اصلی) را انتخاب کنید.

6- در ناحیۀ: factors & covariates روی متغیرهای Acid, Package , latin, Greaco یک بار کلیک و پس از انتخاب آن ها، روی دکمۀ کلیک کنید تا به ناحیۀ model منتقل شوند، شکل 20-7.

1- ابتدا روی دکمۀ Continue و سپس روی دکمۀ ok کلیک کنید.

نتیجه حاصل از اجرای مراحل فوق را در خروجی 4-7 می بینید.