مقیاس افتراق معنایی در تحلیل آماری پایان نامه با spss مقیاس افتراق معنایی در تحلیل آماری پایان نامه با spss یکی از مقیاس های مهم و اساسی است که دانستن مباحث آن برای هر تحلیل گر ضروری به نظر می آید.
مقیاس افتراق معنایی :
این مقیاس که توسط آزگود و تانن باوم ( 1975 ) طراحی شده است ، بر این فرض مبتنی است که معنای هر چیزی نه فقط آن است که یک واژه بر آن دلالت می کند و آشکار است ، بلکه معنای ضمنی دیگری نیز در یک واژه وجود دارد که با روبه رو شدن با آن واژه به یاد شخص می آیند .
همین مطلب در مورد نگرش های شخص نسبت به یک شیئی فرد یا رویداد صادق است . برای مثال ، ممکن است دیدن کلمه «احمد» نه تنها شخص خاصی را در ذهن فرد مجسم کند ، بلکه به همراه آن صفت «اخمو» یا«خوشرو» را نیز به ذهن او بیاورد .
در این روش سنجش نگرش ، آزگود وهمکاران وی به هر موضوع نگرشی یک رشته صفات دو قطبی دارای درجات مختلف ( معمولاً هفت درجه ) می دهند و از پاسخگو می خواهند تا موضوع مورد نظر را براساس آن صفات دو قطبی با درجات مختلف درجه بندی کند .
به اعتقاد آنها «معنای» هرچیزی برای کسی از روی درجه بندی ای که از این صفات می کند ، مشخص می شود .
آزگود در تحقیقات خود معمولاً از طیف های 7 درجه ای استفاده می کند . این درجه را می توان برحسب نظام عددی یا نظام شماره ای ، از3+ تا3- نمودارهای زیر این دو نظام عددی و شماره ای را نشان می دهند .
نظام عددی --- --- --- --- --- ---- ----- 1 2 3 4 5 6 7
نظام شمارشی -- -- --- -- -- --- --- 3+ 2+ 1+ 0 1- 2- 3-
عدد 4 در نظام عددی و شماره صفر در نظام شماره ای به عنوان مبدأ اختیاری تلقی می شوند و هر علامتی که پاسخگو در پرسشنامه منظور کند ، نسبت به این مبدأ سنجیده می شود . بنابراین به وسیله این مبدأ دو ویژگی را می توان تعیین کرد :
الف ) جهت و ب ) فاصله . آزگود این ویژگی ها را به ترتیب ، کیفیت ، معنی و شدت معنی مفهوم می نامد .
منظور از جهت و کیفیت معنی یک مفهوم ، جنبه مثبت یا معنی بودن آن از دید پاسخگو است و منظور از فاصله یا شدت معنی یک مفهوم این است که اگر دید پاسخگو نسبت به یک مفهوم مثبت یا منفی است ، دامنه دید وی ، یعنی شدت یا ضعف جنبه مثبت و منفی این نگرش ، تا چه حد است .
به سخن دیگر ، فاصله آن مفهوم نسبت به یکی از دو صفت متضاد دوتایی چقدر است . بنابراین ، فاصله یک مفهوم نسبت به یک صفت با توجه به مبدأ مقیاس ( صفر در نظام شماره ای و 4 در نظام عددی ) از صفر تا3+یا تا 3- و از 4تا 1یا تا 7 تعیین می شود . هرچه از مبدأ ( صفر تا چهار ) به طرفین پیش رویم ، شدت معنی یک مفهوم بیشتر و فاصله اش به صفت مورد نظر کمتر می شود .
اگر صفت متضاد دوتایی به فرض ضعیف- قوی باشد ، شدت معنی یک مفهوم را می توان در نمودار زیر نمایش داد :
نظام عددی کاملاً قوی خیلی قوی قوی نه قوی و نه ضعیف ضعیف خیلی ضعیف کاملا ضعیف 7 6 5 4 3 2 1 آزگود برای معنای هر مفهوم ، سه بعد فرض می کند :
بعد ارزشی ، بعد توان ، بعد فعالیت . این امر ، به این معنا است که:
اولاً ، هریک از صفات دوتایی متضاد ( برای مثال ، عادل و ظالم ) ، به منزله یک مقیاس ساده تلقی می شود .
ثانیاً ، مجموع مقیاس های مبتنی بر صفات دوتایی متضاد ، قلمرو بیشتری از معنای یک مفهوم را در اختیار ما قرار می دهد .
اهمیت این نکته وقتی روشن می شود که بدانیم در روش افتراق معانی ، براساس توصیه آزگود و همکاران ، می توان بیش از صد صفت دوتایی متضاد را به کار گرفت ( ساده ، 1375 ) مقیاس های عمده در بعد ارزشی عبارتند از :
آرامبخش – خسته کننده ، عادل- ظالم ، خوب-بد ، بی اهمیت – مهم ، خطرناک- بی خطر ، سالم- بیمار ، فقیر-غنی و مانند آنها .
مقیاس های عمده در بعد فعالیت عبارتند از : ساده – مرکب ، ساکن –متحرک ، رونق- رکود ، پویا- غیر پویا ومانند آنها .
بنابراین با توجه به دو ویژگی هر مفهوم ( جهت و شدت ) و با رویکرد به سه بعد ارزشی ، توانایی و فعالیت هر مفهوم ، براساس روش افتراق معانی ، شش جنبه از هر مفهوم را می توان تحصیل کرد .
به بیان دیگر هر مفهوم در ذهن هر پاسخگو از شش دیدگاه قابل بررسی خواهد بود پس :
