این مقاله به طور کامل تحلیل واریانس سه طرفه در spss آموزش داده می شود که در انجام پایان نامه روانشناسی مورد استفاده قرار می گیرد.
تحلیل واریانس سه طرفه :
وقتی که سه فاکتور در طرح عاملی ادغام می شوند.
تعداد حالت های آزمایشی که به وجود می آیند با ضرب تعداد سطوح فاکتور 3 ،2، 1 در همدیگر به دست می آیند.
در صورتی که در مثال مطرح شده درباره ی تاثیرات نوع رویه (دیداری، شنیداری و هیچکدام ) و بار شناختی (عدم بار و وجود بار) روی تعداد کلمات مطالعاتی نوع فاکتور آزمون (آشکار و مجازی) به طرح اضافه شد، پس تعداد خانه های این طرح 2*2*3 یا 12 خواهد بود.
طرح فوق در شکل نشان شده است. شکل فوق ارائه خانه های طرح عاملی را نشان می دهد که برای نوع فاکتورهای آزمون، نوع رویه و بار شناختی که به ترتیب 2و3و2 سطح دارند شکل گرفته است.
تاثیراتی که توسط تحلیل ذکر شده در یک تحلیل واریانس سه فاکتوری آزمون و روی متغیرهای شکل 15.4 اجرا شد شامل موارد زیر است:
تاثیرات اصلی نوع فاکتورهای آزمون نوع رویه و بار شناختی تاثیر متقابل دو طرفه بین جفت های نوع فاکتورهای آزمون و نوع رویه نوع آزمون و بار شناختی.
نظریاتی که تاثیرات اصلی و اثر متقابل دوطرفه را ماخذ قرار دهند در یک طرح دو طرفه یکسان هستند.
با این وجود نظریاتی که اثر متقابل سه طرفه را ماخذ قرار می دهند. تازه هستند.
تاثیر متقابل سه طرفه زمانی اتفاق می افتد که تاثیر متقابل بین دو فاکتور در سطوح سومین فاکتور تغییر کند.
دوباره در تاثیر متقابل دوطرفه وجود تاثیر متقابل سه طرفه بسیار به آسانی با بازرسی نمودارهای خطی میانگین های متغیر وابسته به صورت تابعی از سطوح سه فاکتور آشکار می شود.
در شکل میانگین تعداد کلمات مطالعاتی به وجود آمده به صورت تابعی از فاکتورهای نوع رویه و بار شناختی به صورت مجزا برای حالت های آزمون آشکار و مجازی نوع فاکتور آزمون ترسیم می شوند.
می توان دید که تاثیر متقابل بین حالت رویه و بار شناختی که برای آزمون آشکار اتفاق می افتد (عکس سمت راست شکل (12-34) را نگاه کنید.
به نظر می رسد که در آزمون مجازی (عکس سمت چپ شکل وجود نداشته باشد بنابراین به دلیل تاثیر متقابل دو طرفه در سطوح سومین فاکتور به نظر می رسد که تاثیر متقابل سه طرفه ی معناداری اتفاق بیفتد.
آماده سازی داده ها برای تحلیل :
به ازای تحلیل واریانس سه طرفه هر مورد داده باید شامل مقادیر چهار متغیر باشند:
یکی معادل متغیر وابسته و سه تای دیگر برای هر فاکتور. مثلا به ازای تحلیل واریانس دو طرفه برای کد گذاری ه فاکتور باید عدد صحیح متفاوتی را برای نشان دادن هر یک از سطوحش انتخاب کرد.
موارد زیر داده های بعضی از اجزای مثال تاثیرات نوع رویه (cue) بار شناختی (load) و نوع آزمون (test) بر تعداد متغیر وابسته ی میانگین تعداد کلمات به وجود آمده (nwords) را نشان می دهد.
متغیر جدید test شامل مقادیری است که در Value Labels زیر نشان داده شده است.
تمرین :
1- هر خانه از جدول زیر مقادیر متغیر وابسته را برای گروه های مختلفی از 5 جز را نشان می دهد که هر کدام به صورت تصادفی برای هر خانه از طرح عاملی طرح شده بودند و از فاکتورهای A و B شکل گرفتند که هر کدام دو سطح داشتند:
- داده ها را با یک حالت مناسب برای اجرای تحلیل واریانس دو طرفه وارد spss کنید طوری که تاثیرات فاکتورهای A و B را بر مقادیر میانگین متغیر وابسته ارزیابی کند.
- تحلیل واریانس دو طرفه را انجام دهید که شامل یک نمودار خطی باشد که سطوح فاکتورهای A را روی محور x نشان دهد.
نتیجه ی تحلیل را توصیف کنید.
