انواع اصلی تحقیق، که نویسنده آنها را از یکدیگر متمایز کرده بود در زیر فهرست شده اند، مورد بحث قرار گرفته اند :
تاریخی
توصیفی
همبستگی
تجربی
مردم شناسی
تحقیقات تاریخی
تحقیقات تاریخی بعنوان یک موقعیت عینی و نظام مند تعریف می شود که ارزیابی و تألیف شواهد در راستای بنیان گذاری حقایق و نتیجه گیری در مورد رویدادهای قدیمی می باشد. (بورگ ۱۹۶۳) این تحقیقات شامل کشف معانی و روابط بین پدیده ها می باشد، از این اطلاعات اولیه که به شکل حقایق تاریخی ثبت و نوشته شده اند، بعنوان یک منبع استفاده می شود. این تحقیقات سعی بر کشف أن دارند که چه اتفاقاتی در گذشته رخ داده و چه دلایلی چرا و چگونه باعث وقوع این پدیده ها شده است ارزش و اعتبار این نوع از تحقیقات توسط هیل و کریر (۱۹۶۷) طبقه بندی شده است.
این تحقیقات قادر به حل مشکلات معاصر که در گذشته نیز نمایان بوده اند، می باشند. این تحقیقات بر روی حال و گرایش به آینده پرتو افکنده است. : این تحقیقات اهمیت روابط و تأثير تعامل هایی که در بین همه فرهنگ ها پیدا شده است را تشدید می کند . این تحقیقات اجازه ارزیابی مجدد اطلاعات انتخاب شده، فرضیه ها، نظریه ها و نتایج کلی که در مورد گذشته نگهداری شده است را، به محقق میدهد.
شواهد تاریخی، که شامل اطلاعات اولیه (بدوی) تاریخی می باشند، باید از دو جهت به دقت مورد بررسی قرار گیرند، اول اینکه از اصل و معتبر بودن حقایق و مدارک مورد مطالعه ، مطمئن باشند. اشتباهات متعددی بخاطر عدم توجه محققان و یا از روی ریا و تقلب، اتفاق افتاده است. دوم آنکه شواهد نوشته شده در قالب مدارک تاریخی و صحت و درستی آنها را مورد مطالعه قرار دهند. منظور از نوشته شده چیست و چقدر دقیق هستند؛ بعنوان مثال، بسیاری از متن های صحیح شناخته شده در قرون وسطی، بطور وسیعی تا معتبر و در توصیف مهم بوده اند.
با توجه به نظریه گاتز کالک (۱۹۵۱) چهار جنبه از تحقیقات تاریخی که چهار چوب مطالعه را تعیین می کند، وجود دارد - پدیده ها در کجا اتفاق می افتند؟
این پدیده ها شامل کدام دسته از افراد هستند؟ پدیده ها چه زمانی اتفاق می افتند؟ چه نوع از فعالیت های بشری شامل این پدیده ها می شوند؟
درجه و میزان جنبه های مورد مطالعه قرار گرفته شده، می توانند متفاوت باشند. بعنوان مثال، عدد فعالیت های بشری که مورد بررسی قرار گرفته است، می تواند افزایش یا کاهش یابد. بازه زمانی که آن فعالیت ها را پوشش می دهد ، بسط داده شود با فشرده گردد. لازم به یادآوری است که مجموعه ای از حقایق تاریخی با تنظیمات زمانی حقایق، بعنوان یک تحقیق در نظر گرفته نمی شود. اگرچه این فاکتورها قسمت های لازم برای یک تحقیق تاریخی محسوب می شوند، اما تفاسير معانی، ارزیابی کافی حقایق ضروری می باشد
تحقیقات تاریخی تنها بر پایه روش های علمی کافی نیست. بعنوان مثال، اطلاعات بکار برده شده معمولا بر پایه مشاهدات مستقیم و تجربیات استوار است، اما بهتر است با قوانین روش های علمی مخلوط شود. مثال: موارد عینی متمایل به سوی کاهش تعصب و تحریف کاربرد تکنیک های علمی مثال: فعالیت های شیمیایی و تجزیه و تحلیل های رادیواکتیوی و آماری، مشکلات تاریخ شناسان گرایش به سوی کمبود اطلاعات دارد در حالیکه دانشمندان معمولا مشتاق آن هستند
کلیه دانش آموزان محقق، هر چیزی را که در حیطه مطالعات خودشان انتخاب کرده اند، مجبور به کنترل بازبینی ادبیات هستند. این مطالعات چیزی است که در گذشته ثبت و نوشته شده است، بنابراین اصل تحقیق تاریخی می تواند از ارتباط مستقیم آنها با کارشان دیده شود.
تحقیق توصیفی
در تحقیقات توصیفی محقق به دنبال چگونه بودن موضوع است و می خواهد بداند پدیده، متغير، شي، با مطلب چگونه است. به عبارت دیگر، این تحقیق وضع موجود را بررسی می کند و به توصیف منظم و نظامدار وضعیت فعلی آن می پردازد و ویژگی ها و صفات آن را مطالعه و در صورت لزوم ارتباط بین متغیرها را بررسی می نماید .
تحقیقات توصیفی هم جنبه کاربردی دارد و هم چنیه مینایی در بعد کاربردی از نتایج این تحقیقات در تصمیم گیری ها و سیاست گذاری ها و همچنین برنامه ریزی ها استفاده میشود. تصمیم گیری و سیاست گذاری در قلمرو کار مدیریت ها قرار دارد و کار مدیران جامعه، اعم از مدیران عالی سیاسی یا مدیران رده های پایین، چه در بخش دولتی و عمومی و چه در بخش خصوصی و شرکت ها، تصمیم گیری است. دانستن وضعیت حیطه مدیریت و تحول متغیرها برای تصمیم گیری امری ضروری است و بدون آگاهی از وضع جامعه، گرایش ها، ویژگی ها، کیفیت متغیرها و نیز عوامل مؤثر در حیطه مدیریت نمی توان تصمیم گیری و سیاست گذاری نمود. برای آگاهی از این امور تحقیقات توصیفی ضرورت دارد .
برای برنامه ریزی نیز تحقیقات توصیفی باید انجام نشود برنامه ریزی برای امور اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، اداری، امنیتی با فضایی - جغرافیایی پدیده ای است که متضمن پیش بینی و برآورد است و با درجه ای از احتمال از نظر امکان وقوع همراه است. برای پیش بینی و برآورد وضع آتی و آینده امری که موضوع برنامه ریزی است دانستن وضع گذشته و حال آن امر با موضوع و نیز آگاهی بر رفتار متغیرها و پارامترها و تعیین ضریب تغییرات آنها و شاخص سازی برای برآورد و پیش بینی آنها ضرورت دارد. دستیابی به این شاخصها و تبیین وضع موجود و استوارسازی آینده بر پایه وضع موجود مستلزم تحقیقات توصیفی است تا بتوان آن را برای برنامه ریزی تصویر سازی کرد
ذکر این نکته ضروری است که کشف قوانین علمی و روابط علت و معلولی یا همبستگی بین متغیرها و عوامل به عنوان گزاره های کلی، از طریق تحقیقات توصیفی امکان پذیر نیست
از این گونه تحقیقات می توان مثال های فراوانی را ذکر کرد که برای نمونه به چند مورد اشاره می شود بررسی وضعیت کارکنان یک اداره، بررسی وضعیت دانش آموزان یک شهر، بررسی وضعیت اقتصادی یک روستا، مطالعه آداب و سنن مردم یک منطقه، مطالعه ویژگی های جمعیتی یک کشور .
در تحقیقات توصیفی محقق می تواند به ارزیابی شرایط کار، موقعيت پدیده، روش های کار، عقاید و اطلاعات جمعیت شناسانه بپردازد و در صورت لزوم روابط بین متغیرهای مورد مطالعه را بررسی و شناسایی کند.
تحقیق همبستگی
تحقیق همبستگی یکی از روش های تحقیق توصیفی - غیر آزمایشی است که رابطه میان متغیرها را بر اساس هدف تحقیق بررسی می کند. می توان تحقیقات همبستگی را بر اساس هدف به سه دسته تقسیم کرد: همبستگی دو متغیری، تحلیل رگرسیون و تحلیل کوواریانس با ماتریس همبستگی در این زمینه در بخش اول قسمت تقسیم بندی روش های تحقیق بر اساس هدف توضیح لازم ارائه گردید . بنابراین همبستگی برای بررسی نوع و میزان رابطه متغیرها استفاده میشود. در حالیکه رگرسیون پیش بینی روند آینده یک متغير ملای وابسته براساس یک مجموعه روابط بین متغير ملاک با یک چند متغیر پیش بین مستقل است که در گذشته ثبت و ضبط شده است. ضریب همبستگی شاخصی است ریاضی که جهت و مقدار رابطه ی بین دو متغیر را توصیف می کند ضریب همبستگی در مورد توزیع های دو یا چند متغیره به کار می رود. اگر مقادیر دو متغیر شبیه هم تغییر کند یعنی با کم یا زیاد شدن یکی دیگری هم که با بالا شود به گونه ای که بتوان رابطه آنها را به صورت یک معادله بیان کرد گوییم بین این دو متغیر همبستگی وجود دارد. ضریب همبستگی پیرسون، ضریب همبستگی اسپیرمن و ضریب همبستگی تاوکندال از مهمترین روش های محاسبه همبستگی میان متغیرها هستند.
بطور کلی:
1-اگر هر دو متغیر با مقیاس رتبه ای باشند از شاخص تاوكندال استفاده میشود.
۲- اگر هر دو متغیر با مقیاس نسینی و پیوسته باشند از ضریب همبستگی پیرسون استفاده می شود.
3- اگر هر دو متغیر با مقیاس نسیتی و گسسته باشند از ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده میشود.
تحقیق تجربی (آزمایشی):
در نگاه اول چنین به نظر می رسد که این نوع تحقیقات به علوم تجربی و طبیعی اختصاص دارد و در حوزه علوم انسانی مطرح نیست، زیرا این تحقیقات براساس وجه مشخصه اصلی خود یعنی کنترل متغيرها و مشاهده پدیده و سنجش رابطه علت و معلولی بین متغیرها و حضور فعال محقق در صحنه آزمایش شناخته می شوند، اگر چه بخش عمده تحقیقات علوم تجربی و طبیعی در آزمایشگاهها و با کنترل دقیق متغیرها انجام می پذیرد، اینگونه تحقیقات منحصرا در حوزه علوم تجربی و طبیعی انجام نمی شود، بلکه در سایر حوزه ها نیز از آن استفاده می شود. بدین لحاظ، تحقیقات تجربی در حوزه علوم انسانی بویژه روانشناسی، تعلیم و تربیت، جامعه شناسی، جغرافیای انسانی، مدیریت، تربیت بدنی، اقتصاد و مانند آن کاربرد دارد، اما تفاوتی که تحقیقات تجربی در حوزه علوم طبیعی و تجربی با تحقیقات علوم انسانی دارد، این است که دقت و کنترل محقق در حوزه علوم طبیعی بر محیط آزمایشگاه و انتخاب متغیر و کنترل آنها همراه با نظارت بر فرایند آزمایش مؤثرتر از تحقیقات تجربی در حوزه علوم انسانی است.
با وجود این، از این جهات برای محقق علوم انسانی مشکلات زیادی وجود دارد و نمی تواند با دقت محقق علوم تجربی عمل کنند در اینجا ذکر نکته ای در خصوص تفاوت تحقيقات تجربی و همبستگی ضروری به نظر می رسد و تحقیقات تجربی بر شناخت رابطه علت و معلولی بین متغیرها تأکید دارد و سخن از مطالعه رابطه یک سویه و تأثیر متغیر مستقل (علت) بر متغير تابع (معلول) است و در پایان محقق به طور قاطع نظر می دهد که چنین رابطه ای وجود دارد یا ندارد؛ مثلا محقق برای سنجش تأثیر روش تدریس نوع الف) بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان نسبت به روش قبلی؛ نوع پ) باید از روش تحقیق آزمایشی استفاده کند و در پایان در صورتی که واقعا روش الق موثرتر از روش (ب) بود، با صراحت اعلام کند که روش الف موفق تر از روش (ب) است.
اما در تحقیق همبستگی هدف محقق الزاما کشف روابط علت و معلولی نیست، بلکه قصد دارد میزان درجات همبستگی میان عملکرد و یا چند متغیر را در یک گروه یا عملکرد یک عامل را در دو یا چند گروه مشخص کند؛ بنابراین، ضریب همبستگی به خودی خود رابطه علت و معلولی را بیان نمی کند، هرچند محاسه این ضریب گام اول برای پیدا کردن روابط علت و معلولی بین متغیرها محسوب می شود؛ زیرا اگر رابطه علت و معلولی بین دو یا چند متغیر محرز باشد به احتمال زیاد همبستگی و رابطه بالایی میان آنها وجود دارد.
تحقیق مردم نگاری (قوم نگاری):
قوم نگاری یکی از ابزارهای مطرح كیفی است که به محقق امکان جمع آوری داده های غنی از سطح جوامع انسانی را فراهم می سازد. ورود صحیح و با شناخت به محیط اجتماعی و همرنگ سازی و محو شدن پژوهش گر در کنار حفظ امنیت محقق در حین انجام مطالعه قوم انگاری از اصول این تحقیق است. این روش می طلبد که محقق به مکتوب سازی منظم دیده ها و شنیده ها بپردازد و هیچ قضاوتی را در تحقیق خود وارد نکند. قوم نگاری یکی از روش های کیفی علمی تحقیق در علوم انسانی با درگیری فعال محقق در میدان تحقیق بوده که بدنبال مشارکت در توسعه ی معرفت علمی در گروه ها یا فرهنگ ها است. در این رویکرد، افراد، با استفاده از ابزارهای متنوعی در جهت دریافت معانی اجتماعی در شرایط طبیعی مورد بررسی و مطالعه قرار می گیرند. مشاهده گروه مطالعه در شرایط طبیعی و نهایتا تحلیل و ارزیابی یافته ها در زمینه و بستر مطالعه، باعث دیدی جامع در تحقیق قوم نگاری با اعتبار نسبتا بالایی گردیده است.