اثربخشی آموزش نرم‌افزار ان‌بک بر بهبود حافظه فعال دانش آموزان نارساخوان
بخش هایی از فصل پنجم این پایان نامه:
پس از جمع آوری داده ها و تجزیه و تحلیل آن در فصل چهارم، در این فصل بحث و نتیجه گیری درباره یافته های به دست آمده، مقایسه نتایج با دیگر تحقیقات انجام شده، تفسیر و تبیین نتایج، بیان محدودیت های پژوهش حاضر و ارایه پیشنهادهایی برای پژوهش های آینده و همچنین پیشنهادهایی برای استفاده از نتایج به دست آمده ارایه شده است. بحث و نتیجه گیری نارساخوانی ترکیبی از ناتوانی ها و مشکلاتی است که فرایند یادگیری را در یک یا چند زمینه از جمله خواندن، نوشتن و هجی کردن تحت تاثیر قرار می دهد و می توان گفت که به طور واضحی در میان ناتوانایی های یادگیری شیوع بیشتری دارد (باعزت، ۱۳۸۷).
با توجه به تعریف ناتوانایی های یادگیری، اختلال در زمینه شناختی، پردازش اطلاعات و فکر کردن از ویژگی های عام کودکان ناتوان در یادگیری است. این ناتوانایی های شناختی شامل اختلال در توجه، حافظه و تفکر راهبردی است (افروز، ۱۳۸۵).
تحقیقات انجام شده (هالاهان و کافمن، ۱۹۸۵) نشان می دهند که کودکان ناتوان در یادگیری با اختلال جدی در حافظه مواجه هستند و علت اصلی اختلال حافظه در کودکان ناتوان در یادگیری به ناتوانی آنان در چگونگی به خاطر سپردن اطلاعات است. بسیاری از این دانش آموزان به دلیل ضعف در جریان تفکر راهبردی و عدم استفاده مطلوب از شیوه بازخوانی، یاد آوری و تعمیم ذهنی (برای مرور، باز شناسی و تعمیم اطلاعات دریافتی) یادگیرنده های منفعل هستند (افروز، ۱۳۸۵).
به طور تقریبی هر بعد از زندگی انسان به حافظه بستگی دارد. افرادی که نمی توانند اطلاعات را رمزگذاری، ذخیره و یا رمزگردانی کنند برای بقای زندگی خود باید به سایرین متکی باشند. به این دلیل که یادگیری به حافظه بستگی دارد و هر گونه نقصان و کاستی در هر بخش و بعد از حافظه می تواند کودکان و نوجوانان را از اکتساب ضروری مهارت ها و دانش برای موفقیت در زندگی پیشگیری کند. همچنان که انبوهی از تحقیقات بیان کرده اند واضح است که مشکل در حافظه، موجب مشکل در یادگیری می شود (دهن، ۲۰۰۸). در مطالعه کارکردهای شناختی انسان در طی ۳۵ سال اخیر، ﺣﺎﻓﻈﻪ فعال یکی از با نفوذترین سازه ها می باشد، به طوری که حافظه فعال به عنوان یکی از عوامل مهم در امر یادگیری اﺳﺖ (ماسورا، ۲۰۰۶).
فعال بودن حافظه به ابعاد متعددی از یادگیری تحصیلی، به ویژه ظرفیت محدود ناشی از آن، مربوط می گردد. هر چند تفاوت های فردی وجود دارد اما به طور کل ظرفیت حافظه فعال به طور کامل، کم استفاده است، حتی در افرادی که حافظه فعال نرمال دارند (کوان، ۲۰۰۱)؛ لذا همیشه بر ظرفیت محدود حافظه فعال در نگهداشتن اطلاعات تاکید می گردد. در حالی که به صورت همزمان اطلاعات مشابه یا اطلاعات دیگری را نیز پردازش می کند (سوانسون،۲۰۰۰)، چرا که حافظه فعال نقش اساسی را در کارکرد شناختی و یادگیری بازی می کند، یادگیری موفقیت آمیز به صورت عمده یک کارکرد از حافظه فعال افراد است (به نقل از دهن، ۲۰۰۸).
مشكلات در حافظه كودكان مبتلا به ناتواني يادگيري به دلیل عدم استفاده آنها از راهبردهاي مختلف است؛ براي مثال افراد عادي به هنگام شنيدن فهرستي از كلمات جهت به خاطرسپاري، نام ها را پيش خود تكرار مي كنند و يا آنها را مقوله بندي مي كنند ولي دانش آموزان با ناتواني يادگيري احتمالا از اين راهبردها به طور خود به خودي استفاده نمي كنند؛ بنابراين بايد اين راهبردها را با استفاده از روش های مختلف آموزش ببينند كه نتايج تحقيقات مختلف حاكي از بهبود عملكرد تحصيلي آنها با آموزش اين راهبردها است (حسین خانزاده، 1392).
در واقع بیشتر از آنچه که به نظر می رسد حافظه فعال در زندگی ما تاثیر گذار است و برای پی بردن به اهمیت آن کافی است به زندگی روزمره افراد توجه نمود که مستلزم یادآوری و نقش حافظه می باشند. اگر چه تحقیقاتی در ارتباط با نقش حافظه فعال در اختلالات یادگیری و یا مقایسه حافظه فعال کودکان ناتوان یادگیری با کودکان عادی انجام شده، اما به حافظه فعال به عنوان یک مداخله درمانی و یا مکمل در امور آموزشی کمتر توجه شده است. بدین ترتیب و با توجه به آن چه گفته شد پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر آموزش نرم افزار ان بک بر حافظه فعال کودکان نارساخوان صورت گرفته است و نتایج به دست آمده به شرح زیر است:
فرضیه اول: آموزش نرم افزار ان بک بر بهبود حافظه فعال کودکان نارساخوان موثر است. برای بررسی این فرضیه ابتدا از تحلیل کوواریانس یک راهه استفاده شد.
نتایج تحلیل کوواریانس یک راهه حاکی از تفاوت گروه آزمایش و کنترل در حافظه فعال (83/47) در سطح 001/0 بوده است؛ بنابراین می توان گفت که بین گروه آزمایش و کنترل از لحاظ حافظه فعال در پس آزمون تفاوت معنی داری وجود دارد؛ همچنین نتایج تحلیل کوواریانس یک راهه نشان داد که در دو مولفه پردازش و اندوزش بین دو گروه تفاوت معناداری وجود دارد.
بنابراین می توان گفت که آموزش نرم افزار ان بک توانسته است حافظه فعال (هر دو مولفه پردازش و اندوزش) دانش آموزان نارساخوان را افزایش دهد. در ارتباط با اثربخشی آموزش نرم افزار ان بک بر بهبود حافظه فعال دانش آموزان نارساخوان پژوهشی با این عنوان یافت نشد. اما در رابطه با نقش و اهمیت حافظه فعال در عملکرد افراد ناتوان یادگیری و نیز اثربخشی نرم افزار ان بک بر بهبود حافظه پژوهش هایی موجود است که نتایج آنها مرور می گردد.
دارن و همکاران (۲۰۱۳) در پژوهشی با عنوان بررسی تاثیر آموزش حافظه فعال بر بهبود کلی کودکانی با حافظه فعال پایین، نتیجه گیری کرد کودکانی که آموزش تطبیقی را به اتمام رساندند پیشرفت های قابل توجهی در آزمون حافظه کوتاه مدت فضایی-دیداری و حافظه فعال دیداری-فضایی و کلامی داشتند نسبت به کودکانی که آموزش غیرتطبیقی را تمام کرده یا هیچ مداخله های دریافت نکرده بودند. شکوهی یکتا و همکاران (۲۰۱۳) نیز در پژوهشی به بررسی آموزش حافظه فعال دیداری-فضایی بر اساس علوم عصب شناختی و تاثیر آن بر توجه کودکان نارساخوان پرداختند و نتایج حاکی از آن بود که آموزش حافظه فعال دیداری فضایی گروه آزمایش را نسبت به گروه کنترل غنی تر ساخته و همچنین تاثیری انتقالی در تکالیف اجرایی توجه همچون توجه صرف، هشیاری بصری و سرعت بصری دیده شد که بعد از آموزش بهبود یافته اند.
ملبی و هولم (۲۰۱۳) در پژوهشی تاثیر آموزش حافظه فعال را به عنوان ابزاری برای پیشرفت توانایی شناختی و دستاوردی مدرسه ای بر اختلال نارسایی توجه/فزون کنشی و دانش آموزانی با دیگر مشکلات شناختی همچون ناتوانی خواندن مورد بررسی قرار دادند. این برنامه آموزشی بهبود کوتاه مدت و قابل اعتمادی در هر دو نوع حافظه کلامی و غیرکلامی فعال نشان داد.
آقابابایی و عابدی (1389) در پژوهشی اثربخشی آموزش حافظه فعال بر بهبود عملکرد تحصیلی دانش آموزان با ناتوانی یادگیری ریاضی را مورد بررسی قرار دادند و نتایج پژوهش نشان داد که آموزش حافظه فعال می تواند عملکرد تحصیلی دانش آموزان با ناتوانی یادگیری ریاضی را بهبود بخشد. یان لو و همکاران (۲۰۱۳) در پژوهشی به کودکان نارساخوان آموزش حافظه فعال شامل حافظه دیداری فضایی، حافظه کلامی و تکالیف اجرایی مرکزی ارایه دادند؛ نتایج نشان دادند که آموزش حافظه فعال به طور چشمگیری عملکرد تکالیف حافظه فعال آموزش ندیده (از جمله دیداری فضایی، حوزه کلامی و اجرایی مرکزی) را در کودکان نارساخوان افزایش می دهد؛ مهمتر از آن تکالیف قافیه ای دیداری و تسلط بر خواندن به نحو قابل ملاحظه ای با آموزش بهبود یافت.
اسپیرونلی و همکاران (2008) در مطالعه ای با تصويربرداري از مغز نارساخوانان در هنگام خواندن، نقايصي را در حافظه فعال کلامي و بدعملکردي هايي در لوب پيشاني-گيجگاهي و پيشاني-آهيانه اي نشان دادند. پژوهش گتروکل و لامنت (2006) نشان داد که حافظه فعال با یادگیری و پیشرفت تحصیلی رابطه دارد و ضعف حافظه می تواند در ایجاد مشکلات یادگیری موثر باشد و این کودکان دارای مشکلات معنادار در حافظه فعال هستند. ﺳﻮاﻧﺴﻮن و ژرمن (2006) ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻛﻮدﻛﺎن ﻋﺎدي در ﺳﻨﺠﺶ ﻫﺎي ﺣﻞ ﻣﺴﺎیل ﻛﻼﻣﻲ (ﺳﺮﻋﺖ، ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻛﻼﻣﻲ، ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻛﺎري دﻳﺪاري-ﻓﻀﺎﻳﻲ و ﺣﺎﻓﻈﻪ درازﻣﺪت) ﺑﻬﺘﺮ از ﻛﻮدﻛﺎن دﭼﺎر ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ ﻳﺎدﮔﻴﺮي رﻳﺎﺿﻲ و ﺧﻮاﻧﺪن و ﻛﻮدﻛﺎن ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﻫﺮ دو ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ (ﻳﺎدﮔﻴﺮي رﻳﺎﺿﻲ و ﺧﻮاﻧﺪن) می باشد.
ﻣﻚ ﻧﺎﻣﺎرا و واﻧﮓ (2003) در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪاي ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﻛﻪ داﻧﺶ آﻣﻮزان دﭼﺎر ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ ﻳﺎدﮔﻴﺮي در ﻫﺮ دو ﺗﻜﻠﻴﻒ (ﻳﺎدآوري ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ و ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﻳﺎدآوري روزﻣﺮه) ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺿﻌﻴﻔﻲ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ داﻧﺶآﻣﻮزان ﻋﺎدي داﺷﺘﻨﺪ. کاتیاون کارولی و همکارانش (2003) در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که نارساخوانی با نوع خاصی از استعداد دیداری-فضایی در ارتباط است که توانایی پردازش اطلاعات دیداری-فضایی کلی را در مقایسه با اطلاعات جزيی غنی تر می کند. ﻛﻴﺒﻲ، ﻣﺎرﻛﺲ، ﻣﻮرﮔﺎن و ﻻﻧﮓ (2004) از ﺑﺮرﺳﻲ ارﺗﺒﺎط ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ ﻫﺎي ﺗﺤﻮﻟﻲ ﺧﻮاﻧﺪن و ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻛﺎري درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﻮدﻛﺎن دﭼﺎر ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ ﻫﺎي ﺗﺤﻮﻟﻲ ﺧﻮاﻧﺪن، اﺧﺘﻼل آﺷﻜﺎري در ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻛﺎري دارﻧﺪ.
در مطالعه ای جفري بيندر و رابرت نوبي (۲۰۰۴) عملكرد مغزي افراد نارساخوان و FMRI از روش عادي را در زمان انجام فعاليت هاي زباني با هم مقايسه كردند؛ نتايج بيانگر اين بود كه در افراد نارساخوان محل پردازش اين فعاليت ها مكاني غير از مكان پردازش آنها در افراد عادي است.
بال و اسکریرف (2001) نشان داده اند که کودکانی که ریاضیات آنها ضعیف است، در کارکردهای اجرایی از جمله بازداری پاسخ و حفظ اطلاعات در حافظه فعال دچار مشکلات زیادی هستند. با نگاهی به تحقیقات گذشته اگر چه تحقیق های مرتبط با اثربخشی آموزش حافظه فعال بر بهبود توانایی خواندن دانش آموزان محدود بوده، اما می توان به درستی به این نکته دست یافت که تاثیر بهبود حافظه فعال به عنوان یک ویژگی شناختی مهم در دانش آموزان ناتوان یادگیری همواره مورد تایید قرار گرفته است.
در تبیین فرضیه حاضر می توان گفت دانش آموزانی که حافظه فعال خود را ارتقا می دهند، قادر می شوند تا از راهبردهای حافظه در به یاد سپردن تکالیف درسی استفاده کنند؛ از سویی یافته ها حاکی از آن است که محدودیت حافظه فعال می تواند در اثر آسیب چند وجهی مناطق حسی قشر پشتی آهیانه ای، تخریب دیگر مناطق قشر پشتی آهیانه ای و نظیر آن در قشر پیشانی پیش آید (به نقل از خدا پناهی ۱۳۹۱). در حقیقت حفظ، یادآوری، تشخیص موضوعات و به کاربستن آموخته های پیشین مهمترین فعالیت ذهنی انسان در زندگی فردی و اجتماعی است که این موضوع می تواند دلیل موجهی برای اثربخشی آموزش حافظه فعال به دانش آموزان نارساخوان باشد.
کاربرد این مطلب:
نقد پایان نامه، آموزش روش تحقیق، منبعی برای فصل دوم پایان نامه، استفاده در بیان مسئله و پیشینه تحقیق و پروپوزال، استفاده در مقاله علمی پژوهشی، استفاده در تحقیق و پژوهش ها، استفاده آموزشی و مطالعه آزاد، آشنایی با اصول روش تحقیق دانشگاهی
