هم چنانکه در نسخه ی پنجمین ویراست راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی (DSM-5) آمده است، اختلال اضطراب اجتماعی ترس یا اضطراب محسوس در مورد یک یا چند موقعیت اجتماعی که در آنها فرد با احتمال بررسی دقیق دیگران مواجه می شود. فرد می ترسد که طوری عمل کند یا نشانه های اضطراب بروز دهد که به صورت منفی ارزیابی شوند. موقعیت های اجتماعی تقریبا همیشه ترس یا اضطراب را بر انگیخته می کنند. از موقعیت های اجتماعی اجتناب می شود یا این موقعیت ها با ترس یا اضطراب شدید تحمل می شوند. ترس، اضطراب، یا اجتناب مداوم است، معمولا 6 ماه یا بیشتر ادامه می یابد (انجمن روانپزشکی آمریکا، 2013؛ ترجمه سید محمدی، 1393). ترس های مربوط به عرق کردن شدید و سرخ شدن چهره نیز از جمله علایمی هستند که در این افراد زیاد دیده می شود. به بیان دیگر هر کاری که در حضور دیگران انجام دهند، می تواند اضطراب شدید و یا حتی یک حمله کامل وحشت زدگی در آنان پدید آورد (دیویسون ، نیل و کرینگ ، 2004). اضطراب اجتماعی ممکن است فراگیر و غیر فراگیر باشد. در نوع فراگیر ترس در بسیاری از موقعیتهای اجتماعی وجود دارد. ثابت شده است که منطقه ای از مغز نقش مهمی در نوع فراگیر ترس در اضطراب اجتماعی و انواع دیگر اضطراب دارد (فریتز-فرییری و همکاران، 2010). ریپی و هیمبرگ (1997) معتقد هستند که اختلال اضطراب اجتماعی در یک زنجیره شدت قرار داده شده است. کسلر و همکاران (2005) در یک مطالعه گسترده در طی 12 ماه شیوع آن را 7/9% و شیوع طول عمر آن را 13/3% گزارش کردند. این یافته ها نشان داد که بعد از افسردگی (17%) و وابستگی به الکل (14%) اختلال اضطراب اجتماعی سومین اختلال روانی شایع می باشد(اصغری و همکاران، 1393). در بررسی ارتباط اضطراب اجتماعی و ساختار عصبی، نظریه گری پیشنهاد شده است(اصغری و همکاران، 1393).
گری (1987، 1991، 1990، 1994) با بازنگری ادبیات پژوهش های حیوانی در نظریه حساسیت به تقویت (RST) از شخصیت یک الگوی زیستی ارایه نمود که شامل سه سیستم مغزی-رفتاری است. به اعتقاد گری (1990، 1995) این سیستم های مغزی-رفتاری اساس تفاوت های فردی می باشند و فعالیت هر یک از آنها به فراخوانی واکنش های هیجانی متفاوت نظیر ترس و اضطراب می انجامد. اولین سیستم، سیستم فعال ساز رفتاری (BAS) می باشد که به محرک های شرطی پاداش و فقدان تنبیه پاسخ می دهد. فعالیت و افزایش حساسیت این سیستم موجب فراخوانی هیجان های مثبت و رفتار روی آورد و اجتناب فعال می گردد (گری و مک ناتون ، 2000). دومین سیستم، سیستم بازداری رفتاری (BIS) است که به محرک های شرطی تنبیه و فقدان پاداش و همچنین به محرک های جدید و محرک های ترس آور ذاتی پاسخ می دهد (گری و مک ناتون، 2000). فعالیت این سیستم موجب فراخوانی حالت عاطفی اضطراب و بازداری رفتاری، اجتناب فعل پذیر، خاموشی، افزایش توجه و برپایی می گردد(کر ، 2002). سومین سیستم، سیستم ستیز-گریز (FFS) است که از نظر ساختاری با آمیگدال و هیپوتالاموس مرتبط و به محرک های آزارنده حساس می باشد. مولفه های رفتاری این سیستم که فعالیت زیاد آن با مولفه پسیکوزگرایی ارتباط دارد (کر، پیکرینگ و گری، 1995، کر، 2004).
گری (1994) براساس نظریه سیستم های مغزی-رفتاری این فرض را مطرح ساخت که اختلالات روان پزشکی ناشی از اختلال کارکرد (بیش فعالی یا کم فعالی) یکی از سیستم ها یا تعاملات آنها می باشد. از زمان ارایه الگوی گری، پژوهشگران این فرضیه را مطرح کردند که حساسیت نابهنجار این سیستم ها نشان دهنده آمادگی و استعداد به اشکال متعدد آسیب شناسی روانی است (فاولس ، 1993؛ می یر، جانسون، و وینترز ، 2001). در درمان اختلال اضطراب اجتماعی، هم از درمان های دارویی و هم از درمان های روان شناختی استفاده می شود. هر چند مطالعات چندی در رابطه با تعیین برتری یکی از این ها نسبت به دیگری انجام گرفته، اما هنوز یافته های باثباتی که بتواند نشان دهد کدام روش بر دیگری برتری دارد وجود نداشته و در نتیجه هنوز اتفاق نظر کافی در بین صاحب نظران وجود ندارد (تورک ، هیمبرگ، و هوپ ، 2001؛ رووا و آنتونی ، 2005). درمان های شناختی-رفتاری برای اختلال اضطراب اجتماعی مبتنی بر مدل های مختلف شناختی در سبب شناسی این اختلال هستند(تورک و همکاران، 2001).
شماره 52
