مجلات از مهمترین منابع اطلاعاتی مورد نیاز محققان و مراجعان کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی هستند که برای انتخاب تهیه، آماده سازی و ارائه خدمات مناسب به استفاده کنندگان تلاز زیادی می نمایند.
پژوهشگران عصر اطلاعات بیش از هر زمان دیگری نیازمند دستیابی به آخرین یافته های علمی و جدید ترین مقالات منتشره می باشند؛ اما پیچیده بودن فرایند تولید و توزیع نشریات چاپی، افزایش روزافزون حجم انتشارات و یافته های علمی در دنیا، وجود محدودیت های فیزیکی کتابخانه ها برای نگهداری و بایگانی منابع چاپی، افزایش روزافزون بهای خرید و آماده سازی نشریات کاغذی، مشکلاتی مانند: تیتراژ محدود، مفقود شدن، مدت زمان معطلی برای انچجام مراحل ثبت آماده سازی در کتابخانه ها، طولانی بودن زمان انتظار مقالات پذیرفته شده برای چاپ و ... موجبات عدم دسترسی یا تاخیر در دریافت این مجلات را فراهم آورده و ارائه اطلاعات روزآمد به کاربران را با مشکل مواجه ساخته است.
بروز تحولات چشمگیر در فناوری اطلاعات و ارتباطات، ظهور نرم افزار و سخت افزار های کامپیوتری و همچنین گسترش اینترنت و شبکه های اطلاعاتی موجب شده تا بسیاری از ناشران برای مقابله مشکلات و نارسایی های موجود در فرآیند چاپ و توزیع نشریات، محتوای مجلات خود را در قالب های الکترونیکی به مشتریان خود عرضه می کنند.
به گونه ای که در حال حاضر، بسیاری از کتابخانه با پیروی از سیاست دسترسی به اطلاعات به جای مالکیت منابع اطلاعاتی اشتراک .و دریافت پاره ای از مجلات چاپی را متوقف کرده و به اشتراک مجلات الکترونیکی روی آورده اند.
مجلات الکترونیکی امکانات بیشتری برای اشاعه و استفاده از اطلاعات علمی در اختیار ناشران، نویسندگان و خوانندگان قرار می دهند. (احمدیف کمالی نهاد، 1390)
تعریف:
به طور کلی می توان مجله ی الکترونیکی را نشریه ای خواند که اغلب ویگی مجلات را حفظ نموده و با عنوانی مشخص و در شماره هایی پیاپی و منظم به صورت الکترونیکی تولید و توضیع می شودو علاوه بر آن، دارای قابلیت های جست و جو، بازیابی، چاپ و ذخیره سازی اطلاعات توسط کاربران معتدد بوده و همواره روزآمد است.
مزایای مجلات الکترونیکی:
1- داوری و فرآیند مجلات با سرعت بیشتری انجام می پذیرد.
2- هزینه ارسال مجلات برای مشترکین و افراد علاقه مند بسیار کمتر است.
3- فرآیند تولید مجله هزینه کمتری دارد.
4- توزیع مجلات و مکاتبه با مشترکین بدون محدودیت زمانی و مکانی صورت می پذیرد.
5- دسترسی فوری به شماره های مجلات.
6- هزینه ی ذخیره ی الکترونیکی منابع بسیار ارزانتر از نگهداری در قفسه هاست.
7- مجلات را می توان مستقیم وارد یک پایگاه الکترونیکی نمود.
8- بالا بودن کیفیت و سرعت نشر و پایین بودن هزینه های تولید و توزیع مجلات الکترونیکی.
9- امکان استفاده از قابلیت های جست و جو و بازیابی در آرشیو کامل و گذشته نگر مجلات برحسب سال های تحت پوشش.
10- جست و جو در نسخه الکترونیکی چند مجله به طور همزمان.
معایب مجلات الکترونیکی:
1- نخستین مشکل، شناسایی مجلات الکترونیکی است؛ زیرا شمار آنها روز به روز درحال افزایش است.
2- تفاوت در شیوه ی اشتراک و قیمت گذاری مجله.
3- عدم آشنایی با رایانه و ترس از آن سبب می شود بسیاری از کاربران نتوانند از آنها استفاده کنند.
4- بعضی از مجلات به دقت ویراستاری نمی شوند.
5- جلوگیری از تضییع حقوق ناشر و مولف با مشکل مواجه می شود.
6- منابع الکترونیکی به آسانی قابل تغییر و حذف هستند و امنیت آرشیو منابع مشکل آفرین است.
7- کیفیت اطلاعات ممکن است پایین باشد.
انواع مجلات الکترونیکی
در فرآیند مجموعه سازی کتابخانه هاف مجلات الکترونیکی از جنبه های گوناگونی مورد توجه و طبقه بندی قرار می گیرند؛ در زیر مهمترین انواع آنواع آنها معرفی می شوند:
الف)انواع مجلات الکترونیکی بر اساس قالب انتشار:
مجلات الکترونیکی از نظر قالب انتشار به سه دسته تقسیم می شوند:
1-مجلات صرفا الکتروکنی: این نوع مجلات تنها در قالب الکترونیکی منتشر می شوند.
2-مجلات الکترونیکی-کاغذی: این نوع مجلات در اصل به صورت کاغذی توزیع می شوند؛ ولی در عین حال قالب الکترونیکی آنها نیز انتشار میابد.
3-مجلات کاغذی- الکترونیکی: این مجلات در اصل به صورت کاغذی توزیع می شوند؛ ولی در عین حال قالب الکترونیکی آنها نیز انتشار میابد.
ب)انواع مجلات الکترونیکی بر حسب قالب ارائه اطلاعات:
ناشران مختلف محتوای اطلاعاتی مجلات الکترونیکی را در قالب های متفاوتی به کتابخانه ها و سایر مشتریان خود عرضه می نمایند: با استفاده از اینترنت و به صورت پیوسته؛ با استفاده از لوح فشرده (cd) و به صورت ناپیوسته؛ با استفاده از شبکه محلی (lan) و نصب قفل سخت افزاری.
ج)انواع مجلات الکترونیکی بر اساس میزان دسترسی به محتوا:
نشریانت الکترونیکی از نظر دسترسی به محتوای اطلاعاتشان به سه دسته تقسیم می شوند:
الف- مجلاتی که فقط فهرست مندرجات را به شکل الکترونیکی ارائه می دهند؛ ولی برای دستیابی به متن کامل، باید به نسخه ی چاپی آنها مراجعه کرد.
ب-مجلاتی که علاوه بر فهرست مندرجات، چکیده ی مقالات را هم ارائه می دهند؛ ولی برای دستیابی به متن اصلی باید به نسخه ی چاپی آنها مراجعه کرد.
ج-مجلاتی که علاوه بر فهرست مندرجات و چکیده، متن کامل را نیز ارائه می دهند.
