نمایش نموداری ساده ای که در مطالعۀ بستگی بین دو متغیر کمی مفید است، «نمودار پراکندگی» (scatter plot) می باشد. در یک نمودار پراکندگی، برای هر عنصر مجموعۀ داده ها یک نمودار دوبعدی رسم می شود

نمودار پراکندگی

. الگوی پراکندگی نقاط، اطلاعاتی طبیعی از وجود بستگی بین دو متغیر فراهم می آورد.

مثال: داده های جدول 6-3 را در نظر بگیرید که در آن، مشاهدات از آزمایشی با n=10 اتومبیل به دست آمده اند. x، مقدار مادۀ اضافی و y، کاهش اکسید ازت، برحسب واحد مناسب اندازه گیری شده اند.

آزمایش شامل هفت سطح مختلف x است و بعضی از این سطوح برای بیش از یک اتومبیل تکرار شده است.

مطالعه اجمالی نشان می دهد که با افزایش x، y نیز به طور کلی افزایش می یابد ولی دربارۀ شکل رابطۀ بین x وy فقط با نگاه کردن نمی توان ادعای بیشتری کرد.

نمودار این داده ها را رسم کرده و آن را تحلیل کنید.

پاسخ:

1- دو متغیر به نام های X و Yتعریف کرده و اعداد فوق را به spss معرفی کنید.

2- دستور Graphs > legacy dialogs > scatter/dot… را اجرا کنید.

3- مطمئن شوید در پنجرۀscatter/dot (نمودار پراکندگی یا نقطه ای) نوعsimple scatter (ساده) انتخاب شده است و روی دکمۀ defineکنید تا پنجرۀ simple scatterplot (نمودار پراکندگی ساده) باز شود.

4- متغیر Y را به ناحیۀ YAxis (محورy) و متغیر X را به ناحیۀ X Axis(محور X) منتقل کنید، شکل 15-3.

5- روی دکمۀok کلیک کنید، خروجی 6-3.

تحلیل خروجی

این نمودار پراکندگی بازگو کنندۀ این موضوع است که طبیعت رابطه تقریبا خطی است؛ یعنی, به نظر می رسد که نقاط در اطراف خط مستقیمی به صورت خوشه در آمده اند.

نکته :

در بررسی رابطۀ بین دو متغیر، رسم نمودار پراکندگی ( scatter plot) اولین گام مقدماتی مهم است که باید قبل از انجام یک تحلیل آماری رسمی انجام شود.

نمودار پراکندگی، بینشی دربارۀ ماهیت رابطه ای که به وسیله داده ها نمایش داده می شود فراهم می آورد.