انواع تحلیل واریانس در spss یکی از مقدمات است که دانستن آن برای تحلیل گران اهمیت زیادی دارد. تحلیل واریانس نظامدار و بین گروهی از آن جمله است.

واریانس ها به اشکال متعدد ظاهر می شوند .

هنگامی که شما یک تحقیق و ادبیات فنی را می خوانید ، اغلب با این اصطلاح برخورد می کنید ، گاهی با یک صفت کیفی و گاهی هم نه . برای فهمیدن ادبیات تحقیق ، داشتن اطلاعات و دانش کافی درباره خصایص و هدفهای این واریانسهای مختلف ضروری است .

برای طراحی و انجام تحقیق ، شخص باید از مفهوم واریانس شناخت کافی داشته و همچنین در رابطه با علائم آماری واریانس و دستکاریهای آن از چیرگی قابل ملاحظه ای برخوردار باشد .

واریانس نظام دار:

شاید کلی ترین روش برای طبقه بندی واریانس ، واریانس نظامدار و واریانس خطا باشد .

واریانس نظامدار عبارت است از تغییر پذیری اندازه ها به سبب برخی تاثیرهای معلوم یا نا معلوم که باعث می شود نمره ها به یک جهت بیش از جهت دیگر گرایش پیدا کنند .

هر گونه تاثیرهای طبیعی یا ساخته دست انسان که موجب می شود رویدادها به صورت معین و قابل پیش بینی به ئقئع بپیوندند ، تاثیرهای نظامدار نامیده می شوند . نمره های آزمون پیشرفت تحصیلی دانش آموزان یک مدرسه در محله فقیر نشین شهر بالاتر است .

تدریس تخصصی ممکن است در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان – در مقایسه با دانش آموزانی که با روش غیر تخصصی آموزش می بینند- تاثیر نظامدار بر جای می گذارد .

برای واریانس نظامدار علتهای بسیار زیاد وجود دارد . دانشمندان تلاش می کنند تا آنهایی را که مورد علاقه آنان است از آنهایی که مورد علاقه آنان نیست تفکیک کنند . آنان همچنین سعی می کنند که واریانس تصادفی را از واریانس نظامدار جدا کنند .

در حقیقت ، تحقیق را می توان به طور محدود و از نظر فنی به عنوان مطالعه کنترل شده واریانسها تعریف کرد .

واریانس بین گروهها ( آزمایشی ) :

یک نوع مهم واریانس نظامدار در تحقیق واریانس بین گروه ها یا واریانس آزمایشی است . واریانس بین گروه ها یا واریانس آزمایشی است ، چنانکه از نامش پیداست ، واریانسی است که تفاوتهای نظامدار بین گروههایی از اندازه ها را منعکس میکند .

واریانسی که پیش از این به عنوان واریانس نمره ها مورد بحث قرار گرفت تفاوت های موجود بین افراد گروه را منعکس می سازد . باری مثال ، می توانیم بگوییم که بر اساس شواهد موجود و آزمونها انجام شده در زمان حال ، واریانس نمره های هوش یک گروه نمونه تصادفی از کودکان 11 ساله برابر 225 اسن . این رقم آماره ای است که به ما می گوید این افراد تا چه حد با یکدیگر تفاوت دارند .

از سویی دیگر ، اگر پیشرفت دانش آموزان شمالی و جنوبی در مدارس مقایسه پذیر اندازه گیری شود ، بین گروههای شمالی و گروههای جنوبی تفاوت هایی وجود خواهد داشت . گروهها نیز مانند افراد متفاوتندیا تغییر می کنند ، و محاسبه واریانس بین این گروه ها امکان پذیر و مناسب است . ویاریانس بین گروهها و واریانس آزمایشی اساساً یکی هستند .

هر دوی آنها از تفاوت بین گروه ها ناشی می شوند . واریانس بی گروه ها اصطلاحی است که همۀ موارد تفاوتهای نظامدار بین گروههای آزمایشی و غیر آزمایشی را می پوشاند . واریانس آزمایشی معمولاً با واریانس ایجاد شده بر اثر دستکاری فعالل متغیرهای مستقل توسط پژوهشگر ارتباط دارد .

در اینجا مثالی در مورد واریانس بین گروهها مطرح می شود- که در این مورد وایانس آزمایشی است . فرض کنید پژوهشگری تاثیرهای نسبی سه نوع تقویت را بر یادگیری آزمون می کند . او پس از آنکه سه گروه از آزمودنیها را به گونه متفاوت تقویت کرد ، میانگینهای گروهها را محاسبه می کند .

فرض کنید این میانگینها برابر 30 ، 23 ، 19 باشند . میانگین این سه میانگین 24 است و ما وایانس بین میانگینها یا واریانس بین گروهها را محاسبه می کنیم .

در آزمایشی که در بالا توضیح داده شد ، فرض بر این است که روشهای مختلف تقویت موجب می شود که در نمره ها نوعی «تورش یا سوگیری» ایجاد شود . البته ، هدف آزمایشگر نیز همین است : او میخواهد مثلاً روش A همه نمره های یادگیری گروه آزمایشی را افزایش دهد . وی ممکن است بر این باور باشد که روش B اثری بر یادگیری ندارد ، و روش C تاثیر نا امید کننده بر یادگیری خواهد داشت .

اگر عقیده او درست باشد ، باید همۀ نمره هایی که تحت تاثیر روش A بوده اند افزایش یافته و نمره هایی که تحت تاثیر روش C بوده اند کاهش یابند . بدینسان ، نمرههای گروهها ، به عنوان کل ، - و البته میانگینهای آنها- به طور نظامدار تفاوت پیدا میکنند . تقویت یک متغیر فعال است ، متغیری که آگاهانه توسط آزمایشگر دستکاری می شود ، با این قصد هشیارانه که در نمره ها به گونه های متفاوت تورش ایجاد شود . بنابراین ، هر متغیری که توسط آژمایشگر دستکاری شود سر انجام با واریانس نظام دار ارتباط پیدا میکند .

هنگامی که بنت و همکاران برای گروههای آزمایشی موشهای خود درجه های مختلفی از تجربه های اولیه را فراهم کردند – پیچیدگی محیطی و آموزش ( تجربه های غنی ) ، وضعیت کنترل ( وضعیت معمولی اجتماع موشها ) ، و تجربه کاهش یافته ( جدایی ) – آگاهانه سعی داشتند در اندازه های نتایج خود ( وزن ، ضخامت ، و فعالیت های شیمیایی مغز ) واریانس نظامدار به وجود آورند .

فکر اصلی در پشت طرح کلاسیک معروف تحقیق علمی ، که آن از گروههای آزمایشی و گواه استفاده می شود آن است که اندازه های بازده گروه آزمایشی ( که «اندازه های ملاک» نیز نامیده شوند ) از طریق کنترل و دستکاری تحقیق به گونه نظامدار تغییر کنند- همه به گونه همسو افزایش یا کاهش یابند – در حالی که شاخصهای مربوط به گروه گوار به طور معمول ثابت نگهداشته شوند ، واریانس ، البته واریانس بین دو گروه است ، یعنی ظرایطی فراهم می شود که در این دو گروه تفاوت ایجاد شود .

برای مثال ، براد و براد گروههای آزمایشی را به شیوه ای بسیار نا معمول دستکاری می کردند ، آنان به موشهای گروه آزمایشی یاد می دادند از بین دو دایره آن را که بزرگتر است انتخاب کنند ؛ موشهای گروه گواه هیچ . نه آموزشی نمی دیدند . مایع مغز موشهای هر گروه را به مغز دو گروه جدید از موشها تزریق کردند .

به بیان آماری ، آنان می کوشیدند که واریانس بین گروهها را افزایش دهند . آنان در این کار موفق شدند : موشهای گروه آزمایشی جدید در انتخاب دایره بزرگتر در همان تکلیف از موشهای گروه گواه جدید پیشی گرفتند! توجه به این مطلب در آزمایشها و درک آن به آسانی و روشنی امکان پذیر است .

در تحقیق غیر آزمایشی ، یعنی تحقیقی که در آن تفاوتهایی که از قبل بین گروهها وجود دارد مورد مطالعه قرار می گیرد ، فهم اینکه واریانس بین گروهها مطالعه می شود چندان روشن و آسان نیست . اما مفهوم و خط فکری در آنها یکسان است . اصل حاکم بر آن را می توات به روشی تقریباً متفاوت بیان کرد : هر اندازه تفاوت بین دو گروه بیشتر باشد ، می توان فرض کرد که یک یا چند متغیر مستقل در جهت ایجاد تغییر عمل کرده اند .

از سویی دیگر ، اگر بین گروهها تفاوت اندکی باشد ، باید چنین فرض شود که یک یا چند متغیر مستقل عمل نکرده اند ، اثرهای آنها به قدی کم است که قابل توجه نیست ، و یا عوامل مختلف تاثیر یکدیگر را خنثی کرده اند . بنابراین ، از روی واریانس بین گروه ها درباره تاثیر متغیرهای مستقلی که در گذشته دستکاری شده یا عمل کرده اند قضاوت می کنیم .

متغیرهای مستقل خواه دستکاری شده و خواه دستکاری نشده باشند ، اصول یکسان است . برای روشن کردن این اصل ، مساله تاثیر اضطراب بر پیشرفت تحصیلی را که به خوبی مطالعه شده است به کار می بریم . با انتخاب دو گروه آزمایشی و ایجاد اضطراب در یک گروه و جلوگیری از ایجاد اضطراب در گروه دیگر می توان اضطراب را دستکاری کرد .

برای انجام اینکار می توان آزمون یکسانی را با دستوالعملهای مخلف درباره دو گروه اجرا کرد . به افراد یک گروه می گوییم که نمره های آنان کلاً از روی نتایج این آزمون تعیین می شود ، اما به گروه دیگر می گوییم که آزمون اهمیت خاصی ندارد و نتایج آن در نمره های دانش آموزان بی تاثیر است . از طرف دیگر ، رابطه بین اضطراب و پیشرفت را همچنین می توان با مقایسه گروههای که فرض می شود شرایط محیطی و روانی مختلفی برای ایجاد اضطراب د رافراد دست اندر کار بوده اندمورد مطالعه قرار داد .

( البته ، اضطرابی که به روش تجربی ایجاد می شود و اضطرابی که قبلاً وجود داشته است-متغیر محرک و متغیر ارگانیسمی- یکسان فرض نمی شود . )

مطالعه ای برای آزمون این فرضیه که شرایط محیطی و روانی مختلف در سطوح مختلفی از اضطراب را موجب می شوند توسط سارنوف و همکاران انجام گرفت . این پژوهشگران پیش بینی کردند که بر اثر امتحان زبان انگلیسی دانش آموزان 11 سال به بالا ، دانش آ»وزان مدارس انگلیس بیش از داننش آموزان آمریکایی اضطراب نشان می دهند .

به زبانی که در این فصل مد نظر است ، فرضیه پژوهشگران این بود که واریانس بین گروهها بزرگتر از واریانس است که می توان به طور تصادفی به سبب تفاوتهای بین شرایط محیطی ، آ»وزشی ، و روانی دانش آموزان انگلیس و آمریکا انتظار داشت . ( این فرضیه تایید شد )